جهانگیر امیری؛ فرشته جمشیدی
چکیده
تعكس رواية ليلة النهر لأحمد باكثير النظام الراسمالي الفاسد لمصر أثناء الحرب العالمية الثانية. والشخصية الرئيسية للرواية، فؤادحلمي يعاني من الاضطرابات النفسية وهذا الأمر جعل الرواية بابطالها تستحق لدراسة ادبية سيكولوجية. من هذا المنطلق ان الرواية مصطبغة قلبا و قالبا بصبغة سيكولوجية تكاد تكون جزءا من حبكتها. كما انه بامكاننا ان ...
بیشتر
تعكس رواية ليلة النهر لأحمد باكثير النظام الراسمالي الفاسد لمصر أثناء الحرب العالمية الثانية. والشخصية الرئيسية للرواية، فؤادحلمي يعاني من الاضطرابات النفسية وهذا الأمر جعل الرواية بابطالها تستحق لدراسة ادبية سيكولوجية. من هذا المنطلق ان الرواية مصطبغة قلبا و قالبا بصبغة سيكولوجية تكاد تكون جزءا من حبكتها. كما انه بامكاننا ان نخضع شخصيات الرواية لدراسية نفسية تنطبق على رؤى كارن هورناي في الشخصية هذا، وان مقالتنا هذه تستهدف واعتمادا على المنهج الوصفي التحليلي، التحليل النفسي لشخصية فؤادحلمي بناء على نظرية هورناي في اضطرابات نفسية. ومن ابرز نتائج هذه الدراسة، ان بطل القصة فؤاد حلمي ،يملك شخصية مضطربة عقليا اصبحت بسببها يعيش في عالم خيالي و طوباوي جدا. ومن أهم الخصائص النفسية التي تتميز بها شخصية فؤاد حلمي وبناء على نظرية هورناي ان بطل الرواية يفتقر إلى الاستقلال عن الاخرین ويمیل نحو المثالية الطاغية .أضف إلى ذلك انه يرغب في استغلال الآخرین كما يشعر بالحاجة لان يكسب مدحهم واطراءهم.
یدالله ملایری؛ معصومه صیامی
چکیده
یعدّ إلياس خوري من أبرز الروائيين العرب في مجال إبداع الروايات العجائبية العربية. وللتناول الفني للزمن دورٌ فاعل في خلق عالم روائي مكثف معقّد للكاتب، ومن بين المفاهيم الزمنية فإنّ لتقنيات المدّة وظيفة أساسية في خلق هذا العالم، لا سيما في رواية أبواب المدينة القصيرة المكثفة المشفرة . وتعدّ المدة من المفاهيم الزمانية الأساسية في ...
بیشتر
یعدّ إلياس خوري من أبرز الروائيين العرب في مجال إبداع الروايات العجائبية العربية. وللتناول الفني للزمن دورٌ فاعل في خلق عالم روائي مكثف معقّد للكاتب، ومن بين المفاهيم الزمنية فإنّ لتقنيات المدّة وظيفة أساسية في خلق هذا العالم، لا سيما في رواية أبواب المدينة القصيرة المكثفة المشفرة . وتعدّ المدة من المفاهيم الزمانية الأساسية في النقد البنيوي لا سيما في نظرية جيرار جينيت الروائية. وتحاول هذه الدراسة تسليط الضوء على بنية أبواب المدينة الزمنية من خلال استخدام مفهوم المدة بتقنياته الأربع (وهي المجمل، والحذف والوقفة والمشهد) كما نظّر لها جينيت، فهذه التقنيات لها وظيفة أساسية في جعل الرواية مبهماً مشفراً. أن تختزل هذه الرواية مدةَ ألف عام من زمن القصة في 112 صفحة خيرُ دليل على التوظيف الفني الماهر للزمان ولا سيما للمدة الزمنية، وهي نتاج مقارنة بين المدة الزمنية الكرونولوجية للقصة والمدة الزمنية المتخيلة للحكاية. وعملت المدة بتقنياتها الأربع على تسريع وتيرة الحكاية وتبطيئها مسهمة بذلك في تشفير الرواية أو فك هذا التشفير، فأسهمت تقنياتا المجمل والحذف في تسريع الزمن وتشفير الحكاية، في حين أن تقنيتي الوقفة والمشهد أثرتا في تبطيء الزمن وفك التشفير، مع أنّ هناك وبالنسبة للحذف تبطيء للزمن في الرواية، وذلك حين يتعلق الأمر بالحذفين الضمني والافتراضي، مما يسهم في تشفير الحكاية وفك التشفير معاً. وتبدى لنا أخيراً أنّ الاستخدام الماهر لتقنيات المدة مكّن الرواية من اختزال "ألف عام" من القصة أوالتاريخ في نص قصير مفعم بالرموز والإشارات.
معصومه شبستری؛ سعیده جلالی فرد
دوره 18، شماره 63 ، شهریور 1401، ، صفحه 159-180
چکیده
هديه حسين (1956م) روائیة عراقية معاصرة تركز رواياتها المتعددة على القضايا الاجتماعية بمنهج سياسي. «ريام وكفَی» هي إحدى رواياتها التي استخدمت فيها انواع التبئیر وأساليب مختلفة في السرد وهذا جعله أساس هذا البحث. یهدف هذا البحث وفقاً للمنهج التوصیفي-التحلیلي إلی الدراسة السردية للعنصرين: التبئیر و الراوی. في هذه الرواية تعتبر ...
بیشتر
هديه حسين (1956م) روائیة عراقية معاصرة تركز رواياتها المتعددة على القضايا الاجتماعية بمنهج سياسي. «ريام وكفَی» هي إحدى رواياتها التي استخدمت فيها انواع التبئیر وأساليب مختلفة في السرد وهذا جعله أساس هذا البحث. یهدف هذا البحث وفقاً للمنهج التوصیفي-التحلیلي إلی الدراسة السردية للعنصرين: التبئیر و الراوی. في هذه الرواية تعتبر الراوية كمشاركة في شخصيات القصة. فهي شخصية داخل القصة و داخل الحكائي. في معظم أجزاء الرواية يكون محور التبئير داخلياً. الراوية و المؤبِر هما نفس الشخص و هي ریام. بالتالي فإن الراوية لديها النافذة الرئيسية للتبئير وقلّما يتم الفصل بينهما و قلّما تتیح الفرصة لحضور المؤبرين الآخرین. ومع ذلک، فإن رؤیة الأم هي محور تركيز الراوي. استفادت الروائیة من تنوع الرواة. الراوية شخص واحد و هي ریام بطلة القصة ولكن في نفس الوقت تنوعت الأساليب السردية و هي مزيجة من سرد الشخص الأول والشخص الثالث. تروی بثلاث طرق: 1- داخل القصة - داخل الحکائی - الشخص الأول (البطل) 2- داخل القصة - خارج الحکائی - الشخص الأول (مراقب) و 3- داخل القصة - الشخص الثالث.
دوره 15، شماره 52 ، آذر 1398، ، صفحه 161-169
اکرم روشنفکر؛ فاطمه قربانی
دوره 8، شماره 24 ، آبان 1391، ، صفحه 165-196
چکیده
چکیده
پس از دو جنگ عالمگیر در قرن بیستم و جعل رژیم صهیونیستی در خاورمیانه‌ی عربی، این منطقه، پی‌درپی شاهد وقوع درگیریهایی بود. که زمینه‌ی شکلگیری ادبیات جنگ را فراهم آورد آثاری فاخر در ادبیات عربی برجای نهاد. با آن‌که آثاری که ذیل ادبیات جنگ و داستان جنگ قرار میگیرند، در حادثهپردازی وجه مشترک دارند، آثاری که ...
بیشتر
چکیده
پس از دو جنگ عالمگیر در قرن بیستم و جعل رژیم صهیونیستی در خاورمیانه‌ی عربی، این منطقه، پی‌درپی شاهد وقوع درگیریهایی بود. که زمینه‌ی شکلگیری ادبیات جنگ را فراهم آورد آثاری فاخر در ادبیات عربی برجای نهاد. با آن‌که آثاری که ذیل ادبیات جنگ و داستان جنگ قرار میگیرند، در حادثهپردازی وجه مشترک دارند، آثاری که به جنگ داخلی لبنان می‌پردازند، رویکردی جدید به ادبیات جنگ بخشیدهاند.
در این میان، بانوان نویسنده با نگارش داستانهای کوتاه و بلند از زوایای پیدا و پنهان جنگ داخلی آن کشور روایت کردهاند که از جمله داستان بلند «حجرالضحک» اثر هدی برکات است. برکات در این داستان با قرار دادن قهرمان داستان در مسیر حوادث آن به توصیف فضایی میپردازد که رویدادهای کوچک‌تر در تارهای فاجعهای مخوف گرفتار میآیند و گرههایی بر گره آن میافزایند تا بافت جنگی را، که دامنگیر شهروندان لبنانی شده و آنها را در خود بلعیده، نمودار سازند.
پژوهش حاضر درصدد بیان مهم‌ترین ویژگی‌های سبک ادبی داستان حجرالضحک است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی و براساس جدیدترین منابع منتشره دربارهی جنگ داخلی لبنان بوده و مهم‌ترین نتیجه‌ی آن کاربرد متفاوت عناصر داستان و به‌کارگیری روشهایی مانند سیال ذهن، تکگویی و بینامتنی در فن توصیف توسط برکات است که به او توانایی نقد فاجعهی جنگ داخلی لبنان را بخشیده و به ایجاد سبک توصیفی انتقادی نویسنده انجامیده است.
جواد اصغری؛ زینب قاسمی¬اصل
دوره 8، شماره 25 ، بهمن 1391، ، صفحه 177-208
چکیده
چکیده
هزارویک شب بهعنوان مشهورترین ...
بیشتر
چکیده
هزارویک شب بهعنوان مشهورترین مجموعهی افسانههای پریان، با ویژگی خاص چندفرهنگی بودن، همواره مورد توجه نویسندگان بزرگ شرق و غرب قرار داشته است. در این میان، نجیب محفوظ، برندهی جایزهی نوبل ادبیات در سال 1988 میلادی، یکی از برترین آثار خویش را برپایهی هزارویک شب و در امتداد آن نگاشته است که در این پژوهش بررسی تطبیقی میان این دو اثر، تبیین شباهتها و افتراقات آنها از جنبهی ساختار و عناصر داستانی، نیز از جنبهی محتوایی و مضامین حکایتهای دو کتاب، انجام گرفته است. بررسی ساختار کلی هر دو کتاب و تطبیق حکایتها و شخصیتهایی که محفوظ از هزارویک شب وام گرفته است، نشان میدهد او در این اثر توانسته است ضمن حفظ چارچوب اصلی حکایتها، شخصیتها، قهرمانان و عناصر داستانی کتاب اصلی، آنها را در زمانهای دیگر روایت کند. اقتباساتی که محفوظ از هزارویک شب انجام داده است، رنگی از تکرارهای ملالآور ندارد و هرجا که اشکالات تکنیکی و فنی در متن کتاب اصلی وجود داشته، در اثری که محفوظ به رشتهی تحریر درآورده، مرتفع شده است.
حسن گودرزی لمراسکی
دوره 7، شماره 18 ، اردیبهشت 1390
چکیده
صلاح‌عبدالصبور یکی از شاعران تأثیرگذارِ گرایش رئالیسم اجتماعی، میباشد، گرایشی که در نیمة دوم قرن بیستم، به‌منظور بازتاب پیامد‌های ناگوار تحوّلات سیاسی و اجتماعی در ادبیات معاصر عرب پدیدآمد. وی، واقعیات موجود جامعه را نقد اصلاح‌گرایانه کرد و چون آن را بیتأثیر یافت به گوشه‌نشینی پناه برد؛ عزلتی که قرار ...
بیشتر
صلاح‌عبدالصبور یکی از شاعران تأثیرگذارِ گرایش رئالیسم اجتماعی، میباشد، گرایشی که در نیمة دوم قرن بیستم، به‌منظور بازتاب پیامد‌های ناگوار تحوّلات سیاسی و اجتماعی در ادبیات معاصر عرب پدیدآمد. وی، واقعیات موجود جامعه را نقد اصلاح‌گرایانه کرد و چون آن را بیتأثیر یافت به گوشه‌نشینی پناه برد؛ عزلتی که قرار است در آن، معرفت کسب کند تا با سلاح دانایی به مقابله با واقعیات تلخ جامعهی خویش بپردازد. این مقاله با روش تحلیل محتوا ضمن تعریف رئالیسم اجتماعی و معرفی عبدالصبور، به عنوان مصلح اجتماعی، نمودهای چشمگیرتر گرایشهای رئالیسم اجتماعی وی را بررسی می‌نماید که عبارتند از:شر، فقر، رنج و خستگی.
حسین ایمانیان؛ نصر الله شاملی؛ عبدالغنی ایروانی زاده
دوره 6، شماره 17 ، دی 1389
چکیده
"مدح"گستردهترین گونه ادبی و رایج ترین آن در شعر کلاسیک فارسی و عربی است. جستار پیش رو، به بررسی مدح به طور کلی و به ویژه در شعر ابن رومی شاعر عربزبانِ قرن سوم هجری از دید جامعهشناسی میپردازد؛ تا از یک سو کارکرد متون مدحی در گذشته، و از سوی دیگر وظیفه خواننده معاصر را در برابر آن معین کند. نیز با کشف آرمانشهر شاعر و جامعه ...
بیشتر
"مدح"گستردهترین گونه ادبی و رایج ترین آن در شعر کلاسیک فارسی و عربی است. جستار پیش رو، به بررسی مدح به طور کلی و به ویژه در شعر ابن رومی شاعر عربزبانِ قرن سوم هجری از دید جامعهشناسی میپردازد؛ تا از یک سو کارکرد متون مدحی در گذشته، و از سوی دیگر وظیفه خواننده معاصر را در برابر آن معین کند. نیز با کشف آرمانشهر شاعر و جامعه آرمانی مردم از میان این اشعار، به این نتیجه میرسد که اگر چه مدایح، نوشتههایی بدون تعهد در برابر جامعهاند، اما شناخت جامعه همزمان با آن و حاکمان و مردمان و خواستههایش را به راحتی می توان در آن یافت. از جمله نکاتی که درباره جامعه قرن سوم از مدایح ابنرومی برداشت می‌شود، عبارتند از: پیوند دو سویه حاکم و شاعر، قهرمان پروری در جامعه، وجود استبداد و دیکتاتوری با تکیه بر ایدئولوژی دینی، نبود امنیت سیاسی و اقتصادی، کشاکش برای صاحب شدن قدرت، و ناخشنودی مردم از وضع موجود و حسرت بر گذشته.
غلامرضا کریمی فرد؛ فرزانه مهرگان
دوره 7، شماره 19 ، مرداد 1390
چکیده
پارادوکس یا متناقض نما مهم‌ترین نوع تضاد است و آن وقتی است که تضاد منجر به معنای غریب و به ظاهر متناقضی شود. تناقض در پارادوکس چنان است که یکی از طرفین امری را اثبات و آن دیگری آن را نفی می‌نماید.
پارادوکس در حقیقت یک امکان زبانی است برای برجسته سازی سخن که به جهت شکستن هنجار زبان موجب شگفتی و التذاذ هنری می شود. این امکان نوعاً ...
بیشتر
پارادوکس یا متناقض نما مهم‌ترین نوع تضاد است و آن وقتی است که تضاد منجر به معنای غریب و به ظاهر متناقضی شود. تناقض در پارادوکس چنان است که یکی از طرفین امری را اثبات و آن دیگری آن را نفی می‌نماید.
پارادوکس در حقیقت یک امکان زبانی است برای برجسته سازی سخن که به جهت شکستن هنجار زبان موجب شگفتی و التذاذ هنری می شود. این امکان نوعاً از بستر «تضاد» میان واژگان پدید می آید در عین حال با صنعت تضاد متفاوت است. حوزة حاکمیت «تضاد» محدودة الفاظ است اما پارادوکس، تناقض ظاهری در معنی و مفهوم است که با توجیه معنای کلام ، این تناقض ظاهری هم برطرف می شود.
به غیر از تضاد و طباق، ممکن است از درون تشبیه یا مجاز مرسل یا استعاره یا مشاکله و غیر اینها نیز پارادوکس به وجود آید . اینک در این تحقیق ما به بررسی پارادوکس و خاستگاهی که در نظم ونثر ادبی دارد، همچنین پیشینة آن در بلاغت قدیم پرداخته، صورتهایی از آن را که در قرآن کریم به کار رفته یاد آور شده و فواید و جنبههای زیبایی آفرینی آن را نیز بیان کرده ایم .
شهریار همتی
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
«أل» یا «الف و لام» و یا «لام» به تنهایی، «اسم» و یا «حرفی» است که در جمله های عربی، کاربردی فراوان دارد. وشاید از حقیقت فاصله نگرفته باشیم اگر بگوییم این واژه، پرکاربردترین «کلمه» در زبان عربی است و انواع آن بالغ بر چهارده نوع می‌شود. شناخت انواع این کلمه پرکاربرد و مواضع به کار بردن یا نبردن آن، یکی ...
بیشتر
«أل» یا «الف و لام» و یا «لام» به تنهایی، «اسم» و یا «حرفی» است که در جمله های عربی، کاربردی فراوان دارد. وشاید از حقیقت فاصله نگرفته باشیم اگر بگوییم این واژه، پرکاربردترین «کلمه» در زبان عربی است و انواع آن بالغ بر چهارده نوع می‌شود. شناخت انواع این کلمه پرکاربرد و مواضع به کار بردن یا نبردن آن، یکی از مشکلهای همیشگی کسانی است که به آموزش این زبان، روی آوردهاند، و حتی در برخی موارد، کار را نه بر دانشجویان مبتدی بلکه بر متخصصان و آگاهان این زبان نیز، مشکل میکند.
مقالة حاضر پس از مراجعه به منابع متعدد و دست اول صرف و نحو و بلاغت، تدوین یافته است. نگارنده پس از بررسی اقوال، استوارترین سخن را در این مورد استخراج کرده است، و دشواریهای کاربرد این کلمه پرکاربرد، و سرّ وجود کلمههای دو وجهی یعنی کلمههایی که گاه با أل وگاه بدون آن بهکار میروند وهمچنین، تفاوت معنائی مترتب بروجود یا نبود این کلمه به همراه اسمهای دیگر را، به قدر بضاعت علمی خود، بیان کرده است.
طیبه محترم نژاد؛ محمد غفوری فر؛ سبحان کاوسی
چکیده
تکرار هندسی یکی از دانش‌های نوظهوری است که برای تبیین ارزش تکرار از اهمیت زیادی برخوردار است، است. این شکل از تکرار به جهت هندسه خاصی که دارد، در انسجام آوایی و معنایی کلام نقش چشمگیری داشته و با ابعاد هنری و زیبایی‌شناختی اثر پیوند برقرار می کند. در قرآن کریم پدیدة تکرار هندسی بهعنوان یکی از اسلوب های بیانی در افاده مفاهیم و مضامین ...
بیشتر
تکرار هندسی یکی از دانش‌های نوظهوری است که برای تبیین ارزش تکرار از اهمیت زیادی برخوردار است، است. این شکل از تکرار به جهت هندسه خاصی که دارد، در انسجام آوایی و معنایی کلام نقش چشمگیری داشته و با ابعاد هنری و زیبایی‌شناختی اثر پیوند برقرار می کند. در قرآن کریم پدیدة تکرار هندسی بهعنوان یکی از اسلوب های بیانی در افاده مفاهیم و مضامین مورد نظر نقش اساسی دارد. در میان سُوَر قرآن کریم، تکرارهای کلامی در بافت سوره آل عمران از یک معماری و نظم خاصی تبعیت می کند که موجب پیدایی گونه های مختلفی از تکرار هندسی می شود. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، کارکرد زیبایی‌شناختی تکرار هندسی و نقش برجسته این نوع تکرار در سورة آل‌عمران را بررسی کند. در این راستا آیات سوره آل عمران از نظر تکرار هندسی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و با ارائه شواهدی معلوم گشته است که انسجام ساختاری و معنایی سوره آل‌عمران تا حد زیادی مرهون تکرارهای هندسی است و در میان انواع تكرار هندسی، تکرار استهلالي، ختامي، هرمي، دايره اي و تراكمي در اين سوره حضور گسترده ای دارند پرواضح است که این بسامد چشمگیر در این سوره بیانگر هماهنگی نظم و ایقاع به کار رفته در ساختار و بافت کلام جهت ادای پیام سوره است. در این سوره متناسب با هدف و غرض آن، از تکرار هندسی جهت تأکید و تثبیت پیام ها و برجسته سازی مفاهیم در ذهن مخاطب، گسترش معنا و ... بهره گرفته شده است.
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 135-152
علی نظری؛ محمود حسینی؛ نعمت عزیزی
دوره 6، شماره 16 ، مهر 1389، ، صفحه 137-158
چکیده
اشغال عراق به دست نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و انگلیس درماه مارس 2003.م ، (فروردین 1382) حادثه مهم قرن حاضر، به شمار میرود که تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بزرگی را در پی داشت. بدون تردید، ادبیات، به ویژه شعر در این سرزمین، آیینه خرابی ها، کشتار و هتک حرمت هایی است که اشغال این کشور از خود بر جای گذاشت. شاعران عراقی این ...
بیشتر
اشغال عراق به دست نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و انگلیس درماه مارس 2003.م ، (فروردین 1382) حادثه مهم قرن حاضر، به شمار میرود که تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بزرگی را در پی داشت. بدون تردید، ادبیات، به ویژه شعر در این سرزمین، آیینه خرابی ها، کشتار و هتک حرمت هایی است که اشغال این کشور از خود بر جای گذاشت. شاعران عراقی این دوره تلاش نموده اند تا پرده از چهرة واقعی و درنده خوی اشغالگران بر دارند و اهداف اصلی آنان را از قبیل چپاول نفت و میراث سرزمین عراق که در پس پردة دموکراسی و آزادی و خدمت رسانی پنهان نموده اند، برای همگان آشکار سازند. در این میان شاعران از اسالیب و شیوهای بیانی مختلف، به ویژه رمز، و نماد بهره ای فراوان برده اند؛ لذا گاه گرگ را سمبل خون ریزی و قتل و گاه، خوک را رمز ویرانگری و تخریب و گاهی ، شخصیت های منفور تاریخی مانند هولاکو، ابرهه و ابو رغال را مجسمه تمام نمای اشغال عراق معرفی می کنند. این مقاله تلاش می کند موضوعات فوق را در شعر عراق، بعد از اشغال (2003- 2010م ) تحلیل و بررسی کند.
Ali Zeighami
دوره 14، شماره 47 ، شهریور 1397، ، صفحه 137-156
چکیده
تُعتبَر إقامة العلاقات مع دول الجوار وتنمیتها من الأولویات الرئیسة لکل بلد، کما یمکن اعتبار الاقتصاد من أهمّ أرکان البلاد. والسیاحة هی من أهمّ مصادر الدخل وتوفیر العملة الصعبة، إلى جانب الضرائب والصادرات. ویمکننا عبر التعریف بالمعالم السیاحیة والإنجازات الاقتصادیة والطبیة والعسکریة والعلمیة ... إلى اللغات الأخرى وخاصة العربیة ...
بیشتر
تُعتبَر إقامة العلاقات مع دول الجوار وتنمیتها من الأولویات الرئیسة لکل بلد، کما یمکن اعتبار الاقتصاد من أهمّ أرکان البلاد. والسیاحة هی من أهمّ مصادر الدخل وتوفیر العملة الصعبة، إلى جانب الضرائب والصادرات. ویمکننا عبر التعریف بالمعالم السیاحیة والإنجازات الاقتصادیة والطبیة والعسکریة والعلمیة ... إلى اللغات الأخرى وخاصة العربیة أن نساعد فی تنمیة العلاقات الثنائیة مع الدول العربیة وتطویر صناعة السیاحة للبلاد. عندما یرتبط تعلیم اللغة العربیة بالاقتصاد یتّسم بِسماتٍ أخرى. ونظراً إلى وجود البلدان العربیة المجاورة لإیران والعدید من المناسبات الأخرى، فإنّ التدریب العملی والهادف للغة العربیة یمکن أن یلعب دوراً رئیساً فی تنشیط اقتصاد البلد. کما لا شکّ أنّ التعریف الدقیق ببلادنا للعالم العربی بما فی ذلک المعالم السیاحیة والمشاهیر العلمیة والأدبیة والإنجازات الطبیة والعلمیة والاقتصادیة والعسکریة ... باللغة العربیة من خلال الطلاب والخریجین فی أقسام اللغة العربیة وآدابها بالبلاد یمکن أن یلعب دوراً هاماً فی تحسین الوضع الاقتصادی للمجتمع الذی یتطلّب تخطیطاً سلیماً وطویل أجل وتعلیم المهارات اللغویة الوظیفیة ومهارات التواصل والإلمام بالملاحظات الثقافیة الخاصة للدول العربیة وإنشاء بعض تخصصات متداخلة حقول فی مختلف المراحل الدراسیة، کما لا یمکننا تجاهل دور القضایا السیاسیة فی إنجاح أو إفشال هذه القضایا.
فاطمه عارفی فرد؛ کبری روشنفکر
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، ، صفحه 139-173
چکیده
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای ...
بیشتر
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای آن، زبان نثر را برگزیدند، زیرا به خاطر ظاهرآیه شریفة «والشُعراءُ یَتَّبًعُهم الغاوون.»[شعراء/224] چندان به شعر و شاعری رغبت نداشتند. از این رو بیشتر آثار متصوفه به زبان نثر نگاشته شد. از آنجا که نثر صوفیانه ظرف معانی عمیق عرفانی و احساسات لطیف آسمانی شد به مرورشاخههای آن، متعدد و متنوع گشت. به این ترتیب نثر صوفیانه شامل شاخههایی چون : نثر تعلیمی، رسائل، مواعظ و حکم، سیره مشایخ، حکایات و قصص، اقوال، ادعیه و مناجات، شطحیات و تفسیرهای صوفیانه و فرهنگهای مصطلحات صوفیانه گردید.
حمید رضا میرحاجی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، ، صفحه 141-172
چکیده
روش نقد کتاب‌های درسی با کتاب‌های دیگر متفاوت است. در کتاب‌های درسی علاوه بر آنچه ما به عنوان کتاب ملاحظه میکنیم، برنامه‌ای مدوّن نیز که به عنوان نقشة راه طراحی شده و با نام «راهنمای برنامه درسی» مطرح می‌شود، پشتوانه کتاب درسی است. به عبارت دیگر کتاب درسی ساختمانی است که جزئیات آن و نحوه شکل‌یافتنش در آن راهنما ...
بیشتر
روش نقد کتاب‌های درسی با کتاب‌های دیگر متفاوت است. در کتاب‌های درسی علاوه بر آنچه ما به عنوان کتاب ملاحظه میکنیم، برنامه‌ای مدوّن نیز که به عنوان نقشة راه طراحی شده و با نام «راهنمای برنامه درسی» مطرح می‌شود، پشتوانه کتاب درسی است. به عبارت دیگر کتاب درسی ساختمانی است که جزئیات آن و نحوه شکل‌یافتنش در آن راهنما آمده است. از اینرو پیش از نقد کتاب درسی لازم است به راهنمای برنامه درسی مراجعه کنیم و آن را مورد نقادی قرار دهیم و سپس وارد کتاب درسی شده، میزان انطباق موضوعات انتخاب شده برای کتاب را با آن سند بررسی کنیم. با انطباق ایندو درمییابیم که در کتاب‌های درسی تلاش وافری برای تطبیق ایندو با همدیگر صورت پذیرفته است.
سارا رضایی؛ سیدمحمدرضا ابن الرسول؛ عادل رفیعی
دوره 13، شماره 45 ، اسفند 1396، ، صفحه 141-164
چکیده
یتشکّل الفعل المرکب من اتّصال فعل باسم أو بصفة أو بجزء آخر. فیوجد هذا النوع فی بعض اللغات منها اللغة الفارسیة رغم أنه لم یُعترف به فی اللغة العربیة بعد. لکن هناک خلاف حول بعض استعمالات الأفعال بشکل ترکیبی فی اللغة العربیة وهذا الرأی جدیر بالبحث والدراسة. أمّا هذه الدراسة بمنهج وصفی تحلیلی تعالج أولا الفعل المرکب وخصائصه ...
بیشتر
یتشکّل الفعل المرکب من اتّصال فعل باسم أو بصفة أو بجزء آخر. فیوجد هذا النوع فی بعض اللغات منها اللغة الفارسیة رغم أنه لم یُعترف به فی اللغة العربیة بعد. لکن هناک خلاف حول بعض استعمالات الأفعال بشکل ترکیبی فی اللغة العربیة وهذا الرأی جدیر بالبحث والدراسة. أمّا هذه الدراسة بمنهج وصفی تحلیلی تعالج أولا الفعل المرکب وخصائصه فی اللغة الفارسیة کلغة یحتّم فیها وجود هذا النوع من الفعل ثمّ تتوجّه إلی أنواع تراکیب مشتملة علی الفعل فی اللغة العربیة مرکّزة من خلالها علی نماذج خاصة تمّد الطریق لتقدیم اقتراح جدید ألا وهو القول بوجود الفعل المرکب فی اللغة العربیة. بناء علی هذا الاقتراح یمکننا أن نفترض الفعلین المفردین المجاورین فی نحو «کانَ یَذهَبُ المُعَلِّمُون» ـ حیث المسند إلیه مثنّی أو جمع ـ فعلاً مرکَّباً فاعله کلمة «المُعلِّمُونَ».
ادبی
بی بی راحیل سن سبلی؛ سید حسن فاتحی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، ، صفحه 141-160
چکیده
إدوارد سعید من أهمّ المنظّرین لنقد مابعد الإستعماریة، عرّف فی کتابه الشهیر «صور المثقف» الأدوار التی تقوم بها الشخصیة المثقفة فی المجتمع. المنهج المُتبّع فی هذا البحث هو المنهج الوصفیّ ـ التحلیلیّ ویهدف إلی دراسة علاقة المثقف بالسلطة والمرأة والمجتمع والدین فی روایة «ذاکرة الماء» للروائی الجزائری، واسینی الأعرج وفقاً ...
بیشتر
إدوارد سعید من أهمّ المنظّرین لنقد مابعد الإستعماریة، عرّف فی کتابه الشهیر «صور المثقف» الأدوار التی تقوم بها الشخصیة المثقفة فی المجتمع. المنهج المُتبّع فی هذا البحث هو المنهج الوصفیّ ـ التحلیلیّ ویهدف إلی دراسة علاقة المثقف بالسلطة والمرأة والمجتمع والدین فی روایة «ذاکرة الماء» للروائی الجزائری، واسینی الأعرج وفقاً لآراء إدوارد سعید. النتائج تدلّ علی أنّ المثقفین فی هذه الروایة قد إتّخذوا مناهج مختلفة فی قبال السلطة السیاسیة والدینیّة کالمعارضة والمماشاة والهجرة والحیاد والصمت وکانوا ینظرون إلی المرأة، نظرة جسدیة إیروتیکیّة أو لیبرالیّة أو إنسانیّة وکانت صورتهم مشوّهة فی المجتمع، لأنّهم قد طرحوا الدین جانباً فی حیاتهم الشخصیّة أو تمسّکوا بالأصولیّة المتطرفة وأیضاً بسبب فقدان حریّة التعبیر وهیمنة الجهل واللاوعی والإشاعات والخرافات فی المجتمع لم یقبل الناس الشخصیات المثقفة وأقوالهم وأدّی هذا الأمر إلی تهمیشهم وإبتعادهم عن المجتمع.
ادبی
ابوالحسن امین‌مقدسی؛ طاهره حیدری
دوره 12، شماره 40 ، آذر 1395، ، صفحه 143-166
چکیده
یتزیّن الشعر العربی المعاصر باستخدام أنواع التناص نحو التناص التاریخی، والدینی و.. الخ. یهدف هذا المقال إلى أن یجسّد التناص القرآنی فی أشعار محمد بن عبدالمطلب، توصّلاً إلى إجابة مطلوبة لهذین السؤالین: لماذا استخدم الشاعر التناص القرآنی خلال أشعاره؟ ومن أیة أسباب ینبع ویتأثر هذا النوع من التناص القرآنی؟. القراءة النقدیة للأبیات ...
بیشتر
یتزیّن الشعر العربی المعاصر باستخدام أنواع التناص نحو التناص التاریخی، والدینی و.. الخ. یهدف هذا المقال إلى أن یجسّد التناص القرآنی فی أشعار محمد بن عبدالمطلب، توصّلاً إلى إجابة مطلوبة لهذین السؤالین: لماذا استخدم الشاعر التناص القرآنی خلال أشعاره؟ ومن أیة أسباب ینبع ویتأثر هذا النوع من التناص القرآنی؟. القراءة النقدیة للأبیات التی انطوت على التناص القرآنی فی دیوان محمد بن عبدالمطلب تتطلب معرفة المعنى الشعری بالإضافة الى العلم بأسباب انتاج النص الشعری؛ فمن هذا المنطلق، إنّ المنهجیة التی اتبعناها خلال المقال منهجیة سمنطیقیة لیتمّ الوقوف على أسباب خلق الأبیات المنطویة على النص القرآنی، وذلک عن طریق تحلیل العناصر المکوّنة للمعنى. نشأة محمد بن عبد المطلب و ترعرعه فی أسرة متدیّنة، وتعلیمه فی المراکز العلمیة التقلیدیة فی الأزهر ودارالعلوم، وتواجده الفعّال والمستمرّ فی المحافل الإسلامیة التقلیدیّة، ومجالسته مع کبار الشخصیات الإسلامیة، کلّها ساهمت فی أن یتعلّق قلب الشاعر بالمراکز الثقافة الإسلامیة – العربیة، کما أن فکرته الدینیة أفضت الى أن تستولی نظرة دینیة معمّقة على کل دیوانه، وأن یوظّف التناص القرآنی فی مختلف موضوعاته الشعریة أکثر من أنواع التناص الأخرى.
ادبی
رقیه رستم پورملکی؛ مهناز اعتضادی فر
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، ، صفحه 143-160
چکیده
هناک فی الجامعات الإیرانیة الکثیر من النخب وطلاب اللغة حیث یساعد توظیف قدراتهم ولاسیما فی مجال رفع مستوی الرحلات السیاحیة، علی توسیع نطاق التواصل الثقافی والاقتصادی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. تتابع هذه المقالة وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی الإجابة عن هذا السؤال: ما هو دور أقسام اللغة العربیة وطاقاتها فی ازدهار النشاط السیاحی ...
بیشتر
هناک فی الجامعات الإیرانیة الکثیر من النخب وطلاب اللغة حیث یساعد توظیف قدراتهم ولاسیما فی مجال رفع مستوی الرحلات السیاحیة، علی توسیع نطاق التواصل الثقافی والاقتصادی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. تتابع هذه المقالة وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی الإجابة عن هذا السؤال: ما هو دور أقسام اللغة العربیة وطاقاتها فی ازدهار النشاط السیاحی بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی؟ تشیر نتائج المقالة أنّ الفرص متاحة لتوظیف قدرات أقسام اللغة العربیة بصفتها الرائدة فی مجال النشاط السیاحی فی منطقة الخلیج الفارسی، وذلک رهن تطویر الرؤیة إلی خلق فرص العمل، وتحویل العلم إلی فرص للعمل، وتکوین الشرکات القائمة علی أساس اللغة، الدائرة علی مدار اللغة العربیة. إنّ الاهتمام بشتّی الفروع السیاحیة کالزیارة والسیاحة التجاریة والسیاحة البیئیة التاریخیة، والسیاحة الصحیة والسیاحة العلمیة والریاضیة والسیاحة الطلابیة، من جانب؛ وخلق آلیات کتصمیم مادة «توظیف اللغة العربیة فی السیاحة الإیرانیة» فی الجامعات، وتحدید وتربیة الناطقین باللغة المحترفین والملمّین بالتراث الثقافی فی البلدان المحاذیة للخلیج الفارسی، وإقامة دورات المهارات لتطویر معرفة متخرّجی اللغة العربیة بالقضایا السیاحیة، وتنظیم رحلات لطلاب اللغة بین الجامعات العربیة والإیرانیة، وعقد اتفاقیات ضروریة بمشارکة مؤسسة التراث الثقافی، ومؤسسة الثقافة والعلاقات الإسلامیة، ومؤسسة الحجّ والزیارة، والمستشاریة الثقافیة فی البلدان المحاذیة للخلیج الفارسی، من جانب آخر تساعد أقسام اللغة العربیة بالجامعات الإیرانیة علی الاهتمام بتطویر العمل فی المجالات السیاحیة بین الدول المحاذیة للخلیج الفارسی. یُقترح تکوین قطب لائق بین سلطنة عمان والجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة کنموذج.
ادبی
فرهاد رجبی
دوره 15، شماره 50 ، خرداد 1398، ، صفحه 145-162
چکیده
تُعتبر الترجمة جسراً لإقامة العلاقات بین الشعوب وتمهّد لنقل التجارب فیما بینها. ویمکن لعملیة النقل هذه، -فی حال استمرارها ـــ أن تتحوّل من مجرّد نقل النصوص إلى إنشاء خلفیة مناسبة للتفاعل بین البلدان المختلفة. تشیر التجربة التاریخیة لنهضة الترجمة خاصة فی الفترة العباسیة التی یمکن اعتبارها الفترة الذهبیة للحضارة الإسلامیة، إلى ...
بیشتر
تُعتبر الترجمة جسراً لإقامة العلاقات بین الشعوب وتمهّد لنقل التجارب فیما بینها. ویمکن لعملیة النقل هذه، -فی حال استمرارها ـــ أن تتحوّل من مجرّد نقل النصوص إلى إنشاء خلفیة مناسبة للتفاعل بین البلدان المختلفة. تشیر التجربة التاریخیة لنهضة الترجمة خاصة فی الفترة العباسیة التی یمکن اعتبارها الفترة الذهبیة للحضارة الإسلامیة، إلى أنّ الاعتماد على إنجازات شعوب أخرى یمکنه أن یؤدّی إلى التنمیة فی المجالات المختلفة. لذلک یبدو أنّ ترجمة النصوص الأدبیة بإمکانها فتح أبواب جدیدة فی مستوى العلاقات الثقافیة بین إیران والبلدان العربیة. بطبیعة الحال، یجب ألّا ننسى وجود بعض العوائق التی من شأنها أن تؤثّر على حرکة الترجمة وتحدّ من تحقیق أهداف الترجمة، کعدم وجود إنتاجات ثقافیة، ووجود تناقضات متعددة فی دوافع الترجمة. تحاول هذه الدراسة البحث عن الوظیفة التاریخیة لترجمة النصوص من الفارسیة إلى العربیة ودور المترجمین البارزین، إضافة إلى دراسة مکانة الترجمة فی التفاعل بین إیران والدول العربیة. ثمّ سیتطرّق إلى النتائج الإیجابیة والتحدیات الموجودة، لیقدّم حلولاً فی هذا المجال. تشیر النتائج إلى أنّ الجهود المبذولة حتّى الآن لم تتمکّن من الحصول على نتائج مناسبة، وأنّ تحقیق هذا الهدف بحاجة إلى إعادة نظر وجهود أکثر.
سید حمید طبیبیان
دوره 4، شماره 10 ، آبان 1387، ، صفحه 147-164
چکیده
هفتمین باب از هشت باب علم معانی، ویژۀ فصل و وصل است. این باب یکی از ارزنده‌ترین و گستردهترین بابهای دانش معانی به شمار می‌آید که دانشمندان علوم بلاغت در زبان فارسی و عربی با استفاده از موارد گوناگون کاربردی آن، به زیبایی سخن خود افزوده‌اند و آن را نمک هنر‌آفرینی خود ساخته‌اند.
فصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ...
بیشتر
هفتمین باب از هشت باب علم معانی، ویژۀ فصل و وصل است. این باب یکی از ارزنده‌ترین و گستردهترین بابهای دانش معانی به شمار می‌آید که دانشمندان علوم بلاغت در زبان فارسی و عربی با استفاده از موارد گوناگون کاربردی آن، به زیبایی سخن خود افزوده‌اند و آن را نمک هنر‌آفرینی خود ساخته‌اند.
فصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار نرود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود داشته باشد به گونهای که نیازی به آوردن عوامل ربط نداشته باشیم. وصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار رود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود نداشته باشد؛ به گونهای که اگر عوامل ربط میان آنها آورده نشود، در مقصود سخن گوینده خلل و نارسایی پیش آید.
مهین حاجی زاده
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1385، ، صفحه 147-171
چکیده
بان عربی به عنوان شاخه ای از زبانهای سامی، نوعی نظام وزنی (متریک) است که با زبانهای هموندی هند و اروپایی متفاوت به نظر می رسد. نحویان قدیم و جدید، اصول و معیارهایی درباره جمله در زبان عربی ارایه کرده اند. برخی معاصران کوشیده اند جایگزین های نظری و کاربردی برای اصول نحویان قدیم عرب در بررسی جملات اسمیه و فعلیه قرار دهند. این نوشتار تلاشهای ...
بیشتر
بان عربی به عنوان شاخه ای از زبانهای سامی، نوعی نظام وزنی (متریک) است که با زبانهای هموندی هند و اروپایی متفاوت به نظر می رسد. نحویان قدیم و جدید، اصول و معیارهایی درباره جمله در زبان عربی ارایه کرده اند. برخی معاصران کوشیده اند جایگزین های نظری و کاربردی برای اصول نحویان قدیم عرب در بررسی جملات اسمیه و فعلیه قرار دهند. این نوشتار تلاشهای زبان شناسان معاصر عرب را در توصیف ساختار و شکل گیری جمله عربی با دو روش توصیفی و زایشی- گشتاری بررسی می کند و بر آن است تا جایگاه زبان عربی در میان مطالعات زبان شناسی معاضر شناخته شود. از آنجا که بررسی الگوهای مطالعه زبان عربی از منظر زبان شناسی جدید هنوز در آغاز راه قرار دارد، بهتر است پژوهشگر در توصیف زبان عربی، میان دو رویکرد قدیم و جدید حرکت کند.
زهرا افضلی؛ مهری خیری‌زاده
دوره 8، شماره 23 ، تیر 1391، ، صفحه 149-174
چکیده
الملخص الروایة لون من ألوان القصة التی تعتبر واحدة من الأدوات الملائمة لتصویر قضایا و معضلات حیاة البشر و تبیین الأفکار و الآراء فی العصر الحاضر. هذا الفن یمتلک الأجزاء و العناصر المختلفة التی لکل واحدة منها دور و شأن خاص فی بنیته الفنی‍ة. عنصر الفکرة الذی یُعبَّر عنه بالفکر الرئیسی تارة أو المحتوی أو رسالة القصة، من العناصر ...
بیشتر
الملخص الروایة لون من ألوان القصة التی تعتبر واحدة من الأدوات الملائمة لتصویر قضایا و معضلات حیاة البشر و تبیین الأفکار و الآراء فی العصر الحاضر. هذا الفن یمتلک الأجزاء و العناصر المختلفة التی لکل واحدة منها دور و شأن خاص فی بنیته الفنی‍ة. عنصر الفکرة الذی یُعبَّر عنه بالفکر الرئیسی تارة أو المحتوی أو رسالة القصة، من العناصر الأساسیة للقصة. هذا العنصر عبارة عن: وجهة نظر الکاتب القصصی و موقفه بالنسبة إلی موضوع القصة الذی یُشدُّ کخیط خلال الأثر الأدبی و یُوصِّل اجزای القصة و عناصرها بعضها ببعض ضمن ایجاد التلاهم والتناسق بینها. موظف الکاتب هذا العنصر علی وجه صریح أو غیر صریح و یُوحی إلی القاریء بفکره و رأیه عبره. فیستطیع القاریء أیضا أن یعثر علیه بین ثنایا اجزاء القصة من خلال اشارات معینه و یُدرک فکر الکاتب و رأیه. تمّ نقد و دراسة عنصر الفکرة فی روایة الطریق الطویل الأثر الأدبی لنجیب الکیلانی الکاتب البارز المعاصری فی هذا المقال واتخذالکاتب منهجا غیر صریح لعرض الفکرة فی الروایة المذکورة و ادرجه فی أفکار و أخیلة شخصیات الروایة. وفقاً لدراستناهذه هناک عشر اشارات للعثور علی الفکرة فی هذه الروایة والتی یمکن استخلاصها عبرها بدقة و تمعّن . علی هذا الاساس توصلنا إلی أنَّ الروایة التی سبق ذکرها، روایة تحلیلة و هادفة بسبب تمتهها بعنصر الفکرة و قد إستطاع الکاتب أن یُقدّم فکرتة و رأیه إلی المتلقی بإبداع وحذق.
ادبی
دوره 12، شماره 38 ، خرداد 1395، ، صفحه 149-168
چکیده
إن قصص الحیوان تعدّ إحدی الأنواع الأساسیة من الفانتازیا. وجود السمات الکثیرة فی حکایات کلیلة ودمنه توحی بفکرة التشابه بین حکایات "کلیلة ودمنة" التی تعدّ من أدب الخیال القدیم و قصص فانتزیا فی الأدب الحدیث، نظراً إلی وجود هذه المشابهات بجانب أهمیة إحیاء التراث، اختارت المقاله دراسة مقومات أدب الخیال (فانتازیا) فی حکایات "کلیلة ودمنة ...
بیشتر
إن قصص الحیوان تعدّ إحدی الأنواع الأساسیة من الفانتازیا. وجود السمات الکثیرة فی حکایات کلیلة ودمنه توحی بفکرة التشابه بین حکایات "کلیلة ودمنة" التی تعدّ من أدب الخیال القدیم و قصص فانتزیا فی الأدب الحدیث، نظراً إلی وجود هذه المشابهات بجانب أهمیة إحیاء التراث، اختارت المقاله دراسة مقومات أدب الخیال (فانتازیا) فی حکایات "کلیلة ودمنة "العربیة کموضوع لدراستها.
تستهدف هذه المقاله تبیین مقومات أدب الخیال فی "حکایات کلیلة ودمنة " العربیة لتمهید الأرضیة لإعادة کتابة کلیلة و دمنة بوصفها کتاباً للأطفال. إن هذه المقاله تتبع فی منهجها تحلیل المضمون حیث تبحث فی البدایة عن صلة کلیلة ودمنه بأدب الأطفال ثم تتطرق إلی الأسس النظریة وهی دراسة مقومات أدب الفانتازیا ثم تدرس المختارات من قصص کلیلیة و دمنة العربیة علی أساس مقومات أدب الخیال.
وصلت المقالة إلی أن السمات الأساسیة لأدب الخیال (الفانتازیا)، کالخیال، وعناصر القصة وأصول الفانتازیا توجد فی حکایات کلیلة و دمنة العربیة حیث جعلت هذه الحکایات مادة ملائمة لتحویل هذه الحکایات إلی قصص أادب الخیال للأطفال.
