غلامرضا کریمی فرد؛ قیس خزاعل
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 1-24
چکیده
سیاب از جمله شاعران معاصری است که بهمنظور رهایی ساختار شعر از بند کهنهگرایی و جمود، از نمادهای شخصی در آثار شعری خود استفاده میکند. البته در ادبیات کهن عربی، نمادهایی مانند ماه، شمشیر، هلال، صلیب و غیره به کار میرفته است؛ اما سیّاب با توجه به نیازهای شاعرانهاش در روزگار معاصر، نمادهایی شخصی همچون مرگ و رستاخیز، جیکور، ...
بیشتر
سیاب از جمله شاعران معاصری است که بهمنظور رهایی ساختار شعر از بند کهنهگرایی و جمود، از نمادهای شخصی در آثار شعری خود استفاده میکند. البته در ادبیات کهن عربی، نمادهایی مانند ماه، شمشیر، هلال، صلیب و غیره به کار میرفته است؛ اما سیّاب با توجه به نیازهای شاعرانهاش در روزگار معاصر، نمادهایی شخصی همچون مرگ و رستاخیز، جیکور، بُوَیب و باران و وفیقه را آفریده است.
نقاب نیز سازکار رمزگرایانهی دیگری است که در اصل، اصطلاحی برگرفته از تئاتر و نمایش میباشد. در این روش، شاعر شخصیت یا پارهای از ویژگیهای آن را با صفات و احوال خود در هم میآمیزد، تا بدین وسیله شخص سومی (نقاب) پدیدار شود که نه شخصیت شاعر است و نه شخصیت اصلی مستعار. در شعر سیاب نیز چهار نقاب عمده به چشم میخورد که عبارتند از: أیوب، تموز، مسیح و سیزیفیوس.
شاعر این گونه نمادها را با قدرت نوآوری خود در شعر آفریند، یا اینکه آنها را از خاستگاه اولیهاش یعنی زبان و تاریخ و ادبیات میگیرد و معنایی ویژه و روحی تازه به آنها میبخشد.
وصال میمندی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 25-48
چکیده
«جیکور» -روستایی کوچک در استان بصره - نه فقط زادگاه «سیّاب»، بلکه رودی است که بوستان شعر او را سیراب میسازد و خون زندگی که نهال نورسته آرزو را در ژرفای روح بشریت تغذیه میکند ونهالی که سنگدلی ستمگران آن را پایمال کرده است؛ ستمگرانی که شهر - از نگاه «بدر» - به نمایندگی از آنان سایه مرگش را بر زندگی شهروندان، ...
بیشتر
«جیکور» -روستایی کوچک در استان بصره - نه فقط زادگاه «سیّاب»، بلکه رودی است که بوستان شعر او را سیراب میسازد و خون زندگی که نهال نورسته آرزو را در ژرفای روح بشریت تغذیه میکند ونهالی که سنگدلی ستمگران آن را پایمال کرده است؛ ستمگرانی که شهر - از نگاه «بدر» - به نمایندگی از آنان سایه مرگش را بر زندگی شهروندان، بویژه مهاجران ناآشنا افکنده است.
با دقت در دیوان «بدر شاکر سیّاب» و بررسی مراحل چهارگانه زندگی ادبی وی، یعنی: رومانتیک، رمزگرایی، واقع گرایی وبازگشت به خود؛ مییابیم که «جیکور» سرچشمه هر نیکی قابل تصوّر وچشم انداز تمام آرزوهاست. این روستا موجود زندهای است که هم خود میزید و هم مردگان را حیات میبخشد و قلب تپندهای که خون زندگی را در رگ های آدمیان جاری میسازد. «جیکور» سعادتی فراگیر است که شاعر به سوی آن پر کشیده، با آن همدم گردیده، در کنار آن دوران بدبختی و اوضاع نابسامان خود در شهر را به دست فراموشی میسپرد ونمادی که خود شاعر درباره آن میگوید: « جیکور دیوان شعر من است ... .»
رمضان رضائی؛ یدالله رفیعی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 49-62
چکیده
بدون تردید «تدوین فرهنگ» در زبان عربی و در تمامی زبانها دارای اهمیت ویژه ای است. در زبان عربی این کار از عصر اسلامی آغاز شد. زبانشناسان این دوره نحوی، أدیب و یا مفسر بودند. خلیل ابن احمد فراهیدی اولین کسی بود که به تدوین فرهنگ اقدام کرد. وی کتابش را «العین» نامید. اما دشواری شیوه «العین» در ترتیب حروف باعث ...
بیشتر
بدون تردید «تدوین فرهنگ» در زبان عربی و در تمامی زبانها دارای اهمیت ویژه ای است. در زبان عربی این کار از عصر اسلامی آغاز شد. زبانشناسان این دوره نحوی، أدیب و یا مفسر بودند. خلیل ابن احمد فراهیدی اولین کسی بود که به تدوین فرهنگ اقدام کرد. وی کتابش را «العین» نامید. اما دشواری شیوه «العین» در ترتیب حروف باعث شد که برخی از زبان شناسان در آسان سازی آن شیوه بکوشند . ابن درید از معروف ترین کسانی بود که در نوآوری شیوه العین کوشید و در فرهنگ خود به نام «جمهرة اللغة» ؛ شیوهای جدید بنا نهاد تا کتابش اولین کتاب لغتی باشد که بر اساس حروف ابجدی مرتب شده است. وی مواردی را در لغت آورد که در کتاب های پیشینیان نیامده بود و این یکی از ویژگی های فرهنگ اوست. پس از وی زبانشناسان جمهرة اللغة را به عنوان مرجعی مهم در تدوین فرهنگ زبان قرار دادند. در واقع ابن درید دانشمندترین شاعران و شاعرترین دانشمندان بود. نقش وی در تدوین فرهنگ زبانی و آسان سازی شیوه پیشینیان بینظیر است.
فردوس آقاغلزاده؛ حسین داوری
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 63-80
چکیده
گسترش واژههای فارسی در زبانهای اروپایی، از جمله موضوعات در خور توجه در حوزه مطالعات ریشه شناختی است که میتوان از ابعادی چون دگرگونیهای معنایی، تغییرات آوایی، نحوه انتقال و نقش و میزان تاثیرگذاری زبانهای واسط بدان پرداخت. از آنجا که قریب به اتفاق این واژهها به طور غیرمستقیم به زبانهای اروپایی راه یافتهاند، مطالعه ...
بیشتر
گسترش واژههای فارسی در زبانهای اروپایی، از جمله موضوعات در خور توجه در حوزه مطالعات ریشه شناختی است که میتوان از ابعادی چون دگرگونیهای معنایی، تغییرات آوایی، نحوه انتقال و نقش و میزان تاثیرگذاری زبانهای واسط بدان پرداخت. از آنجا که قریب به اتفاق این واژهها به طور غیرمستقیم به زبانهای اروپایی راه یافتهاند، مطالعه نقش و میزان تاثیرگذاری زبانهای واسط بسیار اهمیت دارد. بررسی نقش زبانهای واسط در این انتقال، بیانگر نقش بسیار پررنگ زبان عربی و دامنه تاثیرگذاری این زبان بر این دسته از واژه هاست؛ به نحوی که حتی در موارد متعدد، برجسته ترین فرهنگ های اروپایی در ریشه یابی این واژه های معرب فارسی، به اشتباه آن ها را واژه هایی اصیل در زبان عربی برشمردهاند و اشارهای به فارسی بودن آن ها نکردهاند. در این مقاله، ضمن پرداختن به تعدادی از واژههای فارسیِ دخیل در زبان های اروپایی که با واسطه بلافصل زبان عربی به این زبان ها راه یافتهاند، تلاش بر آن بوده است تا به نحوی توصیفی- تحلیلی تصویری از این تاثیرگذاری ارایه شود.
علی سلیمی؛ محمد نبی احمدی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 81-94
چکیده
تفاوت نگرش نحویها و بلاغیها به زبان سبب شده است تا هرکدام از منظری خاص به متن ادبی نگریسته، زوایای پنهان وآشکار آن را به گونهای متفاوت از دیگری تفسیر کنند. این تفاوت دیدگاهها، آثارکاربرد فراوانی در فهم متون ادبی داشته است. اهل بلاغت که بیشتر به روح و لطافتهای پنهان زبان چشم دوختهاند، همواره به مباحثی از قبیل ایجاز، ...
بیشتر
تفاوت نگرش نحویها و بلاغیها به زبان سبب شده است تا هرکدام از منظری خاص به متن ادبی نگریسته، زوایای پنهان وآشکار آن را به گونهای متفاوت از دیگری تفسیر کنند. این تفاوت دیدگاهها، آثارکاربرد فراوانی در فهم متون ادبی داشته است. اهل بلاغت که بیشتر به روح و لطافتهای پنهان زبان چشم دوختهاند، همواره به مباحثی از قبیل ایجاز، حذف، حصر وغیره پرداختهاند، و اصولاً متن ادبی از دیدگاه آنان بخشهای نانوشتة فراوانی دارد که با ذوق ادبی قابل درک است؛ امّا نحویها بیشتر به ظاهر و جسم زبان توجه کردهاند. این تفاوت نگرش در موضوعاتی مانند جملهی اسمیه و فعلیه، همزه استفهام، ضمیر فصل، جمله مستأنفه، و عطف جملة انشایی به جملة خبری و بر عکس، آشکار است؛ به گونهای که در توجیه این جملات هر گروه راهی متفاوت از دیگری در پیش گرفتهاند.
سیـد علی میرلوحی؛ اختر علوی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 95-112
چکیده
دو ساختار « کأنّ ... بـ ... » و « ویـکأنّ » میدان معرکه نحویـان بوده و هست و عدم بررسی دقیق و عالمانه این آراء باعث می شود که معرِبین به هنگام اعـراب دچار نوعی سر در گمی و اضطـراب فکری شده و در نتیجه نتوانند مفهوم صحیحی از کلام ارائه دهند .آنچه در این مقاله آمده است، تلاشـی است در جهت بررسی دقیق این دو ساختـار از جهت معنا و اعراب ...
بیشتر
دو ساختار « کأنّ ... بـ ... » و « ویـکأنّ » میدان معرکه نحویـان بوده و هست و عدم بررسی دقیق و عالمانه این آراء باعث می شود که معرِبین به هنگام اعـراب دچار نوعی سر در گمی و اضطـراب فکری شده و در نتیجه نتوانند مفهوم صحیحی از کلام ارائه دهند .آنچه در این مقاله آمده است، تلاشـی است در جهت بررسی دقیق این دو ساختـار از جهت معنا و اعراب .
ساختار اول در بسیاری از احادیث منقول از پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلّم – و اهل بیت – علیهم السلام – به ویژه نهج البلاغه به کار رفته است .اما ساختار دوم، دو بار در قرآن کریم و هر دو در سورة قصص به کار رفته است، و سعی شده در این ساختار نیز به صورت مستدلّ بهترین معنا و وجه اعرابی معرفی گردد.
عیسی متقی زاده؛ دانش محمدی رکعتی؛ محمد رضا نیکوبخت
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 113-140
چکیده
یکی از تحولات آموزش زبان عربی در کتابهای عربی دوره دبیرستان، اضافه شدن بخشی با نام کارگاه ترجمه بود. این تغییر بهخاطرافزایش قدرت فهم دانشآموزان از متون عربی، بالا بردن توان ترجمه روان از عربی به فارسی، تغییر نگرش منفی به زبان عربی و فراهم کردن زمینه مناسب برای مشارکت بیشتر آنان در فعالیتهای کلاسی و برون کلاسی، روی داد.
این ...
بیشتر
یکی از تحولات آموزش زبان عربی در کتابهای عربی دوره دبیرستان، اضافه شدن بخشی با نام کارگاه ترجمه بود. این تغییر بهخاطرافزایش قدرت فهم دانشآموزان از متون عربی، بالا بردن توان ترجمه روان از عربی به فارسی، تغییر نگرش منفی به زبان عربی و فراهم کردن زمینه مناسب برای مشارکت بیشتر آنان در فعالیتهای کلاسی و برون کلاسی، روی داد.
این گفتار برآن است تا با پژوهشی کاربردی میزان موفقیت این بخش را در دستیابی به اهداف ذکرشده، بررسی کند. روش پژوهش، پیمایش و ابزار پژوهش، پرسشنامه و روش تحلیل دادهها توصیفی-تحلیلی است. جامعة آماری پژوهش، دبیرستانهای شهرستان دورود در استان لرستان است که نمونهگیری از آن با روش نمونهگیری خوشهای انجام شد. نتایج نشان داد که از نظر بیشتر دانشآموزان و معلمان، بخش کارگاه ترجمه در دستیابی به اهداف خود موفق بوده است. از اینرو بهتر است توجه بیشتر به بخشهای متنمحور در کتابهای درسی عربی بشود.
حمید رضا میرحاجی
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 141-172
چکیده
روش نقد کتابهای درسی با کتابهای دیگر متفاوت است. در کتابهای درسی علاوه بر آنچه ما به عنوان کتاب ملاحظه میکنیم، برنامه‌ای مدوّن نیز که به عنوان نقشة راه طراحی شده و با نام «راهنمای برنامه درسی» مطرح می‌شود، پشتوانه کتاب درسی است. به عبارت دیگر کتاب درسی ساختمانی است که جزئیات آن و نحوه شکل‌یافتنش در آن راهنما ...
بیشتر
روش نقد کتابهای درسی با کتابهای دیگر متفاوت است. در کتابهای درسی علاوه بر آنچه ما به عنوان کتاب ملاحظه میکنیم، برنامه‌ای مدوّن نیز که به عنوان نقشة راه طراحی شده و با نام «راهنمای برنامه درسی» مطرح می‌شود، پشتوانه کتاب درسی است. به عبارت دیگر کتاب درسی ساختمانی است که جزئیات آن و نحوه شکل‌یافتنش در آن راهنما آمده است. از اینرو پیش از نقد کتاب درسی لازم است به راهنمای برنامه درسی مراجعه کنیم و آن را مورد نقادی قرار دهیم و سپس وارد کتاب درسی شده، میزان انطباق موضوعات انتخاب شده برای کتاب را با آن سند بررسی کنیم. با انطباق ایندو درمییابیم که در کتابهای درسی تلاش وافری برای تطبیق ایندو با همدیگر صورت پذیرفته است.
علیرضا باقر؛ نورمحمد علیبور خشاب
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، صفحه 173-200
چکیده
جمال الدین علی بن محمد بن علی بن عبد الرحمن کنانی، دمشقی، شافعی، معروف به ابن عراق، مولدش بیروت به سال907ه و متوفی 963 ه در همان محل است .درفقه و حدیث و قرائت و علوم بسیار دیگر از جمله حساب و تعیین اوقات و نقد شعر مهارت داشت. وی خطیبی برجسته و پیشوای مردم در مدینه بود. ابن عراق دارای تألیفات متعددی است که از جملة آنها می توان "تنزیه الشریعة ...
بیشتر
جمال الدین علی بن محمد بن علی بن عبد الرحمن کنانی، دمشقی، شافعی، معروف به ابن عراق، مولدش بیروت به سال907ه و متوفی 963 ه در همان محل است .درفقه و حدیث و قرائت و علوم بسیار دیگر از جمله حساب و تعیین اوقات و نقد شعر مهارت داشت. وی خطیبی برجسته و پیشوای مردم در مدینه بود. ابن عراق دارای تألیفات متعددی است که از جملة آنها می توان "تنزیه الشریعة المرفوعة عن الاخبار الشنیعة الموضوعة" را نام برد.
یکی دیگر از آثار او که تا کنون ناشناخته بوده و به صور ت خطی در کتابخانه کوپریلی استانبول نگهداری می شود " التذکرة الصغری" است.این اثر گرانقدر حاوی مطالب ارزشمند ادبی، اخلاقی، اجتماعی، حکمی، فقهی، طبی، زهدیات، ادعیه، و تفسیر برخی از آیات قرآن وموضوعات متنوع دیگر به نظم و نثر، درسه مجلد است. که تصحیح و تعلیق بر جلد اول آن، توسط نگارنده به پایان رسیده است.
دراین مقاله موضوعات متنوعی از جمله فضیلت علم و عقل آیین دوست یابی، آداب معاشرت، و حکمت، و فضائل اخلاقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
