زهرا فرید؛ محمود شکیب
دوره 12، شماره 41 ، اسفند 1395، ، صفحه 103-126
چکیده
إنّ الخطوة الأولی للوصول إلی معارف القرآن الکریم العمیقة هی معرفة معانی الألفاظ الموجودة فیها نحو الأضداد وهی التی تعدّ قسما من المشترک اللفظی أو متعددة المعانی تطلق علی ألفاظ تتصرف إلی معنیین متضادین؛ وبما أن لها دور هام فی تفسیر الآیات وترجمتها فقد وقعت من القدیم محل اهتمام المفسرین. حصولاً علی تفسیر واضح عن هذه الکلمات التی تحمل ...
بیشتر
إنّ الخطوة الأولی للوصول إلی معارف القرآن الکریم العمیقة هی معرفة معانی الألفاظ الموجودة فیها نحو الأضداد وهی التی تعدّ قسما من المشترک اللفظی أو متعددة المعانی تطلق علی ألفاظ تتصرف إلی معنیین متضادین؛ وبما أن لها دور هام فی تفسیر الآیات وترجمتها فقد وقعت من القدیم محل اهتمام المفسرین. حصولاً علی تفسیر واضح عن هذه الکلمات التی تحمل معنیان متضادان خاصة فی الآیات القرآنیه، علینا أن نطلع علی رؤیة المفسرین واللغویین الخبراء الذین یقدّمون تفسیرا وافیاً معتمدا علی الشواهد. یحاول هذا المقال أن یدرس هذه الظاهرة، حیث یعرض أولاً موجزا عن خلفیة الأضداد ووجهات النظر المختلفة عن وجود هذه الألفاظ فی اللغة العربیة والقرآن الکریم، ثم ینتقل إلی معالجة هذه الظاهرة اللغویة التی لا یمکن انکارها، فی تفسیر التبیان للشیخ الطوسی والمیزان للعلامة الطباطبایی. جاءت فکرة هذا البحث بسبب إیماننا بأهمیة هذین التفسیرین وکثرة المباحث اللغویة فیهما ومن ثم اهتمام کلا المفسرین إلی مکانة هذه الألفاظ فی تفسیر الآیات القرآنیة. من أهم النتائج التی توصلت إلیها المقالة هی: إثبات وجود ظاهرة الأضداد فی اللغة العربیة والقرآن الکریم من قبل هذین المفسرین، واستخدام معانی هذه الکلمات المتضادة فی تفسیر الآیات، واتساع دائرة البحث لظاهرة الأضداد فی التبیان بالنسبة إلی تفسیر المیزان. وکذلک اهتمام کلا المفسرین بعوامل ظهور ظاهرة الأضداد فی اللغة.
ادبی
سید فضل الله میرقادری؛ موسی عربی؛ علی خطیبی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، ، صفحه 103-118
چکیده
حرکت در تصاویر شاعرانه بازتابی از روح شاعر و تجسمی از خاطره‌ها و احساسات قلبی و عقلی وی است. عادت‌کردن انسان به تصاویر جامد می‌تواند از تأثیر آن بکاهد و یا مانع دیدن آنها شود. این حرکت و جنبش است که عادت را می‌شکند و زیبایی را به تصویر بازمی‌گرداند. عبدالعزیز سعود البابطین نیز مانند سایر شاعران تلاش کرد از طریق تصاویر شعری و ...
بیشتر
حرکت در تصاویر شاعرانه بازتابی از روح شاعر و تجسمی از خاطره‌ها و احساسات قلبی و عقلی وی است. عادت‌کردن انسان به تصاویر جامد می‌تواند از تأثیر آن بکاهد و یا مانع دیدن آنها شود. این حرکت و جنبش است که عادت را می‌شکند و زیبایی را به تصویر بازمی‌گرداند. عبدالعزیز سعود البابطین نیز مانند سایر شاعران تلاش کرد از طریق تصاویر شعری و تجربة شعوری خود و به کمک حرکت حاصل از افعال به‌کارگرفته‌شده، روح زندگی را در شعر خود بدمد. ما در این جستار تلاش کردیم تا چگونگی خلق تصاویر زنده و پویا رادر شعر او بررسی کنیم. ازآنجایی‌که افعال، نقش سازنده‌ایی در حرکت و پویایی تصاویر شاعرانه دارند، ما با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به چگونگی به‌کارگیری این افعال با انواع گوناگونش پرداختیم. نتیجة پژوهش نشان می‌دهد شاعر از فعل‌های حرکتی انتقالی، حرکتی منتهی به سکون و حرکتی موضعی استفاده کرده‌است. در این میان از افعال حرکتی انتقالی مانند «رفت‌وآمد» بیشتر از افعال حرکتی منتهی به سکون و موضعی استفاده کرده که شاید این مسئله به دلیل سفرهای زیاد شاعر باشد. همچنین وی رویدادهای انسانی را به جامدات و پدیده‌های طبیعی شاخص نسبت داده و حالت‌های روانی و ذهنی خاص خود را به کمک آن مجسم نموده‌است. بهویژه اینکه شاعر از افعالی استفاده می‌کند که با پدیده‌های طبیعی پویا ارتباط داشته باشد تا بتواند حرکت و پویایی را به تصویر شعری بیفزاید.
مریم جلائی؛ فرزانه براتی
دوره 14، شماره 48 ، آذر 1397، ، صفحه 103-122
چکیده
تقوم معادلات المقروئیة بتجزئة النص وتحلیله هادفة تحدید نقاط الضعف والقوة الموجودة فیه. وفقاً للمنهج الجدید لتعلیم اللغة العربیة فی المدارس الإیرانیة الذی یتمحور علی أساس استیعاب نصوص الکتب العربیّة، فهدفت هذه الدراسة إلی تحدید وقیاس درجة مقروئیّة الکتب العربیّة المقررة للمرحلة الثانویة الأولی. منهج الدراسة کان تحلیل المحتوی ...
بیشتر
تقوم معادلات المقروئیة بتجزئة النص وتحلیله هادفة تحدید نقاط الضعف والقوة الموجودة فیه. وفقاً للمنهج الجدید لتعلیم اللغة العربیة فی المدارس الإیرانیة الذی یتمحور علی أساس استیعاب نصوص الکتب العربیّة، فهدفت هذه الدراسة إلی تحدید وقیاس درجة مقروئیّة الکتب العربیّة المقررة للمرحلة الثانویة الأولی. منهج الدراسة کان تحلیل المحتوی باستخدام اختبار کلوز للانقرائیّة کأداة البحث. یتکوّن مجتمع الدراسة من 400 طالبة تدرسُ فی الصفین السابع والثامن فی إحدی المدارس الثانویة الأولی لمنطقة 5 فی مدینة أصفهان. لتحقیق هدف الدراسة تم بناء اختبار کلوز ووزّع علی عینة الدراسة المتکونة من 200 طالبة فی ستة صفوف. اتضح من متوسط درجات الطالبات ونسبة إجاباتهن الصحیحة عن الأسئلة وفقاً للإحصائیات الوصفیة والاستنتاجیة، أنّ الکتب المدروسة الثلاثة فی المرحلة الثانویّة الأولی تکون فی المستوی التعلیمی؛ بعبارة أوضح، یستطیع المتعلم أن یقرأ النص و یستوعبه، ولکن بمساعدة المعلم وتحت إشرافه.
ادبی
مسعود محمدی خانقاه؛ سیدابراهیم آرمن؛ سید بابک فرزانه
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، ، صفحه 103-124
چکیده
تمتاز دراسة الروایات العربیة والفارسیة من منظور النظریات النقدیة المعاصرة بأهمیة بالغة ولربما یکمن المفتاح السحری لإزالة سوء تفاهمات سیاسیة بین القطبین العربی والإیرانی، فی تقویة مثل هذه الدراسات الانتقادیة والثقافیة. هذا وإنّ البلدان العربیة أکثرها عانت من نیر الاستعمار لحقبة طویلة کما فی إیران. تهدف هذه الدراسة برؤیة مابعد ...
بیشتر
تمتاز دراسة الروایات العربیة والفارسیة من منظور النظریات النقدیة المعاصرة بأهمیة بالغة ولربما یکمن المفتاح السحری لإزالة سوء تفاهمات سیاسیة بین القطبین العربی والإیرانی، فی تقویة مثل هذه الدراسات الانتقادیة والثقافیة. هذا وإنّ البلدان العربیة أکثرها عانت من نیر الاستعمار لحقبة طویلة کما فی إیران. تهدف هذه الدراسة برؤیة مابعد استعماریة إلى تبیین الأسالیب الفنیة لکاتبین من الجزایر وإیران حیال الاستعمار الفرنسی والروسی. فبعد تقدیم خلاصة للروایتین یتم البحث عن اختلاف رؤیتهما للشخصیة الرئیسیة والغریم بأسلوب وصفی - تحلیلی ووفقاً للمدرسة الأمریکیة فی الأدب المقارن. وبتقدیم صورة واضحة عن الشخصیة الرئیسیة والغریم فی الروایتین، خلصت الدراسة إلى أنّ "مدفعیة" ساعدی خلافاً لروایة "الحرق" لدیب تتقمّص فیها الشخصیة الرئیسیة قمیص الغریم إذ لا دور لها فی السرد ولو لم تلعب دور الشخصیة الأصلیة. ومن ناحیة أخرى إذا کان ساعدی فی تسییره للحبکة یقوم بإبراز الخصال الأخلاقیة للشخصیات، فإنّ نظیره الجزائری بالترکیز على دور النساء والأطفال، یقوم بالتنویع فی جنس شخصیاته الروائیة. تتمثّل السمات المشترکة لدى الکاتبین فی ما یترتّب على الاستعمار فی الحیاة الریفیة ومقومات: کالاختلاف الطبقی الناتج عن نیر الاستعمار وبالتالی ثورة المجتمع ضد المستعمِر.
سعید تاجیک؛ شمسی واقف زاده
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، ، صفحه 103-122
چکیده
فی تحلیل الخطاب الروائی لجیرار جینیت یرکّز الناقد علی الروایة وکیفیة أداء خطابها معاً، وتتمّ دراسة الروایة باعتبارها تعاملاً بین الروایة والخطاب. یتضمّن الخطاب فی هذا الإتجاه ثلاثة أبعاد: أ) الزمن أی علاقة زمن الروایة بزمن الخطاب والذی ینقسم بدوره إلی ثلاثة مجموعاتٍ هی النظم والتناسق، وإستمرار الروایة، والتکرار ب) الحالة والصورة ...
بیشتر
فی تحلیل الخطاب الروائی لجیرار جینیت یرکّز الناقد علی الروایة وکیفیة أداء خطابها معاً، وتتمّ دراسة الروایة باعتبارها تعاملاً بین الروایة والخطاب. یتضمّن الخطاب فی هذا الإتجاه ثلاثة أبعاد: أ) الزمن أی علاقة زمن الروایة بزمن الخطاب والذی ینقسم بدوره إلی ثلاثة مجموعاتٍ هی النظم والتناسق، وإستمرار الروایة، والتکرار ب) الحالة والصورة أی درجات وأشکال تقدیم الروایة ج) الصوت واللحن أی الاأسلوب الذی تصبح فیه عملیة القصّ جزءاً من الروایة. فهذه المقالة ومن خلال المنهج الوصفی التحلیلی، فضلاً عن تعریف نظریة جینیت، تدرس تطبیق هذا الإتجاه النقدی علی روایة "رجال فی الشمس" لغسان کنفانی، وعناصر الزمان ومحاور الروایة وأنواع الإتجاهات فیها لکی یتبین من خلال ذلک موهبة الروائی فی صیاغة روایته وبیان جمالیتها الفنیّة. تمتاز هذه الروایة بنظم روائی خاصّ لکن شخصیات الروایة کثیراً ما ترجع إلی الذکریّات مما أخلّ بالروایة. کاتب الروایة یستخدم أسلوب التلخیص فی تعریفه لبعض الشخصیات الفرعیة ویزید من سرعة الروایة من خلال حذف بعض الأشخاص، کما أنَّه عندما یحاول الإثارة ینصرف عن أسلوب تسلسل الأحداث وفی تخاطب الشخصیات یقوم بالخطاب المباشر وأنَّ عناصر التکرار کلّها ذات دلالاتٍ خاصّةٍ؛ فإنَّ الراوی هو شخصٌ خارج الروایة وهو یعلم بمجریات الأحداث إلّا أنَّه لا یقیّم نظراته.
ادبی
دوره 11، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 105-128
چکیده
الدراسة المذکورة حاولت جاهدة أن تبحث و تنقد من الناحیة الشکلیة والمضمونیة وعلی اساس المذهب الإمریکی قصتین صغیرتین؛ «بیابانی» لمحمود دولت‌آبادی و«الخوف» لنجیب محفوظ مستفیدة من منهج التوصیف والتحلیل وقد توصل إلی النتائج التالیة: فی قصة بیابانی،کثرة الشخصیات، والقصص المتنوعة فیها أدت إلی أن هذه القصة لیست ذات حبکة مناسبة؛ ...
بیشتر
الدراسة المذکورة حاولت جاهدة أن تبحث و تنقد من الناحیة الشکلیة والمضمونیة وعلی اساس المذهب الإمریکی قصتین صغیرتین؛ «بیابانی» لمحمود دولت‌آبادی و«الخوف» لنجیب محفوظ مستفیدة من منهج التوصیف والتحلیل وقد توصل إلی النتائج التالیة: فی قصة بیابانی،کثرة الشخصیات، والقصص المتنوعة فیها أدت إلی أن هذه القصة لیست ذات حبکة مناسبة؛ لکن قصة الخوف التی تتابع منهج پراپ، لها حبکة مناسبة؛ بمعنی أن الحوادث تأتی متتالیة بشکل مترابطة ومتصلة بعضها ببعض.
خلافاً لقصة بیابانی،کثرة الشخصیات فی قصة الخوف لم یسفر عن ضعف القصة و لم یقلل من شأنها و کل هؤلاء الشخصیات له تأثیرات فی القصة مع أزماتهم وحلولها.کان دولت‌آبادی قد اعتمد علی طریقة غیر المباشرة مهتمّاً بابراز الملامح الخارجیة للشخصیة وبعض الأحیان هذا الوصف قد أصبح أکثر فنیاً حیث أن الراوی لایکون موصوفاً خصائص الأشخاص ووصف الشخصیات یرسم من قبل شخصیات أخری. فی هاتین القصتین الصغیرتین کان قد بدی واضحاً سیطرة بیابانی العالیة بالنسبة إلی محفوظ فی کتابة السیناریوهات. من خصائصهما النثریة؛ الإستفادة الأکثر من الجمل القصیرة، المثل والکلمات العامیة ولکن نثر محفوظ لیس فیه کلمات بذیئة ردیئة. تنتهی قصة بیابانی بنهایة منفتحة وأما قصة الخوف لها نهایة محسومة ذو طابع تراجیدی.
ادبی
جلال مرامی؛ رجاء ابوعلی؛ قاسم عزیزی مراد
دوره 15، شماره 52 ، آذر 1398، ، صفحه 105-124
چکیده
اللغة ـ بوصفها عاملاً رئیساً فی تشکیل الخطاب الأدبی ـ تلعب دوراً مهمّاً فی تکوین الثقافة والمعرفة علی کافّة المجالات. وانطلاقاً من هنا، فإنّه لیس طرح إشکالیّة تعالق اللغة بالفکر والمعرفة فی النص الأدبی، وما یتعلّق بهما نحو التحول الثقافی المعرفی، موضوعاً منفصلاً غیر متشابک؛ وإنّما یُعتبر هذا التعالق نوعاً من الثقافة وأسلوباً للحیاة، ...
بیشتر
اللغة ـ بوصفها عاملاً رئیساً فی تشکیل الخطاب الأدبی ـ تلعب دوراً مهمّاً فی تکوین الثقافة والمعرفة علی کافّة المجالات. وانطلاقاً من هنا، فإنّه لیس طرح إشکالیّة تعالق اللغة بالفکر والمعرفة فی النص الأدبی، وما یتعلّق بهما نحو التحول الثقافی المعرفی، موضوعاً منفصلاً غیر متشابک؛ وإنّما یُعتبر هذا التعالق نوعاً من الثقافة وأسلوباً للحیاة، وکذلک فإنّه لاینحصر دور اللغة فی النظریة الشکلیّة فی التواصل، بل یتجاوز ذلک لیؤدّی إلی تکوین الثقافة، وإنتاج المعرفة. علی هذا الأساس یحاول هذا المقال الخوض فی الإجابة عن هذا السؤال المهمّ: ما هی العلاقة التی یستطیع النص الأدبی أن یکوّنها مع المعرفة والخطاب الثقافی ؟ تطرّق هذا المقال علی أساس هذه النظریّة إلی دراسة موتیف "العطاء دون المنّة" وتطبیقه علی نموذجین من النص القرآنی و دیوان المتنبی. منهج المقال یکون منهجاً تحلیلیّاً انتقادیّاً یتحرّک عبر النظریّة الشکلیّة من منظور نظریّة الخلق فی علم الاجتماع لیسبر أغوار القضیّة المطروحة. الهدف من ذلک هو دراسة وتبیین دور النص الأدبی فی تکوین الثقافة و تأسیس الخطابات المعرفیّة المختلفة، ومن هذا المنطلق فإنّ النص الأدبی لیس تمثیلاً للمجتمع المحیط به، بل إنّه إبداع حرکی لأجل تکوین الثقافة وإنتاج المعرفة. وفی الأخیر توصّل البحث إلی أنّ توظیف اللغة فی النموذج القرآنی، أدّی إلی تکوین الخطاب الثقافی ــ المعرفی فی مجال الدیمقراطیّة، ولکنّ توظیف اللغة فی البیت الشعری للمتنبی أدّی إلی تأسیس مجتمع طبقی، وبالتالی إلی استثمار الإنسان بالإنسان.
مرتضی قائمی؛ علی باقر طاهری نیا؛ مجید صمدی
دوره 5، شماره 12 ، مهر 1388، ، صفحه 107-134
چکیده
یکی از عناصر مؤثر در زیبایی معلقة امرؤالقیس، موسیقی روان و دلپذیر آن است. این شاعر بزرگ، با انتخاب بحـر طویل، حرف روی لام مکسور که دارای کشش صوتی فراوانی است،، حروف، الفاظ و هجاهای آهنگین و مناسب با مقتضای حال و نیز صنایع لفظی و معنوی‌ای چون جناس و مراعات نظیر،- که به تکرار و وحدت موسیقی شعر کمک میکنند،- قصیدة خود را بسیار آهنگین ...
بیشتر
یکی از عناصر مؤثر در زیبایی معلقة امرؤالقیس، موسیقی روان و دلپذیر آن است. این شاعر بزرگ، با انتخاب بحـر طویل، حرف روی لام مکسور که دارای کشش صوتی فراوانی است،، حروف، الفاظ و هجاهای آهنگین و مناسب با مقتضای حال و نیز صنایع لفظی و معنوی‌ای چون جناس و مراعات نظیر،- که به تکرار و وحدت موسیقی شعر کمک میکنند،- قصیدة خود را بسیار آهنگین و ممتاز کرده است؛ به طوری که موسیقی داخلی آن، سبب می‌شود که خواننده خود را درون فضای موسیقایی شعر بیابد، یعنی از عشوة محبـوب شاعر، فاطمه، ملول گردد، خود را در طبیعت و زندگی بیابانی عصر جاهلی ببیند و در بیابان، صدای پاهای اسب و گاوهای وحشی و زوزة گرگ و چرخ نخریسی را بشنود و لذت ببرد.
عیسی متقی زاده؛ احمد حیدری؛ نورالدین پروین
دوره 10، شماره 32 ، آذر 1393، ، صفحه 107-126
چکیده
در تدریس نگارش، روش‌های تدریس نقش اساسی را در یادگیری زبان‌آموز ایفا می‌کند و از آن‌جایی که هدف نگارش حفظ کردن زبان‌آموز از اشتباه در نوشتار است، به‌کارگیری فنون‌هایی که نگارش را به‌صورت عملی و کاربردی آموزش می‌دهد، در یادگیری زبان‌آموز اهمیت اساسی دارد. در ایران علی‌رغم اینکه در مقطع کارشناسی رشته‌ی زبان و ادبیات عربی شش ...
بیشتر
در تدریس نگارش، روش‌های تدریس نقش اساسی را در یادگیری زبان‌آموز ایفا می‌کند و از آن‌جایی که هدف نگارش حفظ کردن زبان‌آموز از اشتباه در نوشتار است، به‌کارگیری فنون‌هایی که نگارش را به‌صورت عملی و کاربردی آموزش می‌دهد، در یادگیری زبان‌آموز اهمیت اساسی دارد. در ایران علی‌رغم اینکه در مقطع کارشناسی رشته‌ی زبان و ادبیات عربی شش واحد درسی به نگارش اختصاص داده شده است، اما باز هم دانشجویان در مرحله‌ی کاربرد و نگارش مشکل دارند؛ زیرا سال‌هاست که نگارش با روش‌های قدیمی تدریس می‌شود و بسیاری از اساتید از روش‌های مناسب آموزش نگارش استفاده نمی‌کنند. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه، میزان اجرای سرفصل معین‌شده، روش‌های تدریس و ارتباط نگارش با دیگر مهارت‌های زبانی (مکالمه، خواندن و...) را بررسی و راهکارهای مناسب را بیان کند. جامعه‌ی آماری پژوهش، شامل هشتاد نفر از دانشجویان ترم پنجم به بعد مقطع کارشناسی و اساتید رشته‌ی زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی، بهشتی و خوارزمی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که چالش عمده‌ی تدریس نگارش: تعامل نداشتن اساتید مهارت‌های زبانی با یکدیگر، بی‌توجهی به فنون مناسب تدریس نگارش، و استفاده‌ی محدود از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی است.
حسن ذوالفقاری
دوره 2، شماره 5 ، تیر 1385، ، صفحه 109-136
چکیده
یکی از عوامل موثر بر ضرب المثلهای فارسی، آیات قرآن کریم است. بازتاب آیات در مثلهای فارسی به یکی از شکل های زیر است: 1- کاربرد عین آیه 2- کاربرد محتوای آیه 3- استفاده از واژه، ترکیب، اصطلاح یا تعبیر قرآنی یا بخشی از آیه 4- تلمیح به داستان های قرآن. ضرب المثلهای غیرتکراری و چاپ شده فارسی به 30 هزار مثل می رسد. تاثیر مستقیم حدود 900 آیه قرآن ...
بیشتر
یکی از عوامل موثر بر ضرب المثلهای فارسی، آیات قرآن کریم است. بازتاب آیات در مثلهای فارسی به یکی از شکل های زیر است: 1- کاربرد عین آیه 2- کاربرد محتوای آیه 3- استفاده از واژه، ترکیب، اصطلاح یا تعبیر قرآنی یا بخشی از آیه 4- تلمیح به داستان های قرآن. ضرب المثلهای غیرتکراری و چاپ شده فارسی به 30 هزار مثل می رسد. تاثیر مستقیم حدود 900 آیه قرآن بر 3 درصد از این مثلها مشهود است. اغلب آیات اثرگذار بر مثلها از آیات مشهور و یا در سوره های جزء سی ام قرآن هستند. مثلهای قرآنی غالبا استفاده طنزآمیز دارند.
هادی رضوان
دوره 9، شماره 28 ، آذر 1392، ، صفحه 109-126
چکیده
چکیده:
سرودههای عربی خاقانی بیشتر از شعر فارسی وی نیازمند تصحیح و بازنگری است؛ زیرا هرگونه بررسی، تطبیق و مقایسه در شعر عربی خاقانی، خود مستلزم فهم آن است.
این گفتار، نقدی است بر مقالهی (بررسی مضمونی سرودههای عربی خاقانی و مقایسهی آنها با چکامههای پارسی وی). نگارنده پس از تصحیح دوبارهی بیتهایی از شعر عربی خاقانی ...
بیشتر
چکیده:
سرودههای عربی خاقانی بیشتر از شعر فارسی وی نیازمند تصحیح و بازنگری است؛ زیرا هرگونه بررسی، تطبیق و مقایسه در شعر عربی خاقانی، خود مستلزم فهم آن است.
این گفتار، نقدی است بر مقالهی (بررسی مضمونی سرودههای عربی خاقانی و مقایسهی آنها با چکامههای پارسی وی). نگارنده پس از تصحیح دوبارهی بیتهایی از شعر عربی خاقانی که در مقالهی مذکور به آنها اشاره شده است، ابیات را بازخوانی کرده و معنای درست آنها را آورده است.
این پژوهش، نشان می‌دهد که تصحیف، تحریف، زیادت و سقط در سرودههای عربی خاقانی تا چه اندازه فهم آنها را با اشکال روبهرو کرده است.
بر این اساس، ترتیب مطالب در این مقاله، تقریباً موافق عنوانهای مقالهی نقدشده است و مصادر پژوهش، سه تصحیح رایج از دیوان خاقانی است که نویسندگان آن مقاله استفاده کردهاند.
حمید احمدیان؛ محمد مصلح صمیمی؛ مریم اسماعیلی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، ، صفحه 109-133
چکیده
ابوالعلاء معری شاعر و اندیشمند نامدار عرب از بزرگان علم و ادب جهان بهشمار میرود. او شخصیتی بسیار اثرگذار داشته و جنبههای مختلف شخصیت وی، بهویژه بدبینیاش، شمار زیادی از متفکران در شرق و غرب را متأثر ساخته و افراد بسیاری از پس نگاه او به دنیا نگریسته و مشی بدبینانهی او را در زندگی پیگرفتهاند. در این جستار به نقد ...
بیشتر
ابوالعلاء معری شاعر و اندیشمند نامدار عرب از بزرگان علم و ادب جهان بهشمار میرود. او شخصیتی بسیار اثرگذار داشته و جنبههای مختلف شخصیت وی، بهویژه بدبینیاش، شمار زیادی از متفکران در شرق و غرب را متأثر ساخته و افراد بسیاری از پس نگاه او به دنیا نگریسته و مشی بدبینانهی او را در زندگی پیگرفتهاند. در این جستار به نقد روانشناختی شخصیت او پرداخته شده است و سعی شده که با به‌کارگیری ملاکها و نظریات روانشناسی و مطالعهی زندگی و آثار وی، بدبینی او آسیب‌شناسی روانی شده و به عوامل روانشناختی آن آگاه شویم. افسردگی او که زمینهی اصلی بدبینیاش را فراهم کرده است، با توجه به محورهای دریافتی هولون و جیکوبسن از تست افسردگی بک ارزیابی و براساس دیدگاه فروید سببشناسی شده است.
ادبی
علی باقر طاهری نیا؛ حسام الدین خاکپور؛ مژگان نوح نژاد
دوره 12، شماره 39 ، شهریور 1395، ، صفحه 109-130
چکیده
موضوع بررسی ادبیات نزد فرمالیست‌ها خود ادبیات نیست، بلکه ادبی بودن متن است؛ یعنی ویژگی‌هایی را بررسی میکنند که ادبی بودن متن را نشان دهند، به دور از عوامل خارجی با تأکید بر خصایصی که زبان متن را از زبان عادی روزمره تمییز می‌دهند و متن را از تمام زمینه‌های خارجی مستقل می‌گردانند. این نوشتار می‌کوشد که با استفاده از روش توصیفی ...
بیشتر
موضوع بررسی ادبیات نزد فرمالیست‌ها خود ادبیات نیست، بلکه ادبی بودن متن است؛ یعنی ویژگی‌هایی را بررسی میکنند که ادبی بودن متن را نشان دهند، به دور از عوامل خارجی با تأکید بر خصایصی که زبان متن را از زبان عادی روزمره تمییز می‌دهند و متن را از تمام زمینه‌های خارجی مستقل می‌گردانند. این نوشتار می‌کوشد که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی قصیده لامیة الکرد شیخ سلیم تختهای (1274، 1337ه. ق) متخلص به سالم سنندجی و مشهور نزد علما و ادبای کرد به امروءالقیس کردها بپردازد. شاعر در این قصیدة توازن زیبا با شاخههای مختلف آن و پدیدة آشناییزدایی در دو سطح جانشینی و همنشینی را برای بیان آنچه در درونش نسبت به ممدوح غلیان دارد، به کار میگیرد. از نتایج این نوشتار این است که تقابلهای دوگانةِ متعلق به نزاع قلب و عقل بخش زیادی از قصیده را به صورتی دیالکتیکی در برگرفته، به گونهای که عقل ـ در پایان مقطع اول که مقطع شبه تغزلی قصیده است ـ در برابر قلب شکست میخورد، این در حالی است که در مقطع دوم قصیده، آنگاه که شاعر در موضوع اصلی شعر داخل می‌شود که مدح شیخ ضیاءالدین است، از جوانب زیباییشناسیک متن کاسته می‌شود.
ادبی
احمد پاشا زانوس؛ حشمت الله زارعی کفایت؛ مرتضی براری
دوره 12، شماره 38 ، خرداد 1395، ، صفحه 109-126
چکیده
الرمز الطبیعی هو مِن أهمِّ عناصر التصویر الرمزی الذی یُبَیِّنُ مَوقفَ الشاعر بالنسبة إلی العالم. کاتبُ هذا البحث التوصیفیّ ـ التحلیلیّ یُحاولُ تناولَ التعریف و تحلیل الرموز الطبیعیة فی شعر إیلیا أبی ماضی و الإجابة بهذه الأسئلة: ما هی الرموز الطبیعیة فی شعر إیلیا أبی ماضی؟ ما هی أهدافه فی إستخدام الرمز الطبیعیّ؟
ایلیا ابوماضی هو ...
بیشتر
الرمز الطبیعی هو مِن أهمِّ عناصر التصویر الرمزی الذی یُبَیِّنُ مَوقفَ الشاعر بالنسبة إلی العالم. کاتبُ هذا البحث التوصیفیّ ـ التحلیلیّ یُحاولُ تناولَ التعریف و تحلیل الرموز الطبیعیة فی شعر إیلیا أبی ماضی و الإجابة بهذه الأسئلة: ما هی الرموز الطبیعیة فی شعر إیلیا أبی ماضی؟ ما هی أهدافه فی إستخدام الرمز الطبیعیّ؟
ایلیا ابوماضی هو مِن أبرز شعراء المهجر الذی إهتمَّ کثیراً فی شعره بإستخدام الرمز الطبیعیّ لِأجل کونه عاشقاً للطبیعة و غایتُه مِن استخدام هذه الرموز هو تبیینُ الإضطرابات السیاسیة و الإجتماعیة و الإنسانیة. الرموز التی أخذ مِن الطبیعة هی: الزهرة، السّنبلة، التّینة، الطّلّ، البلبل، العصفور، الضّفدع، النّهار، الّلیل، النّجوم، الطّین و غیرها. و ممّا یجدرُ بالذّکر أنَّ الرموز الطّبیعیّة فی شعر أبی ماضی سَهلةٌ قد أستُخدِمَت لأجلِ إرتقاء معنی الشعر و هی توضیحٌ لحقیقة اجتماعیة کبیرة.
ادبی
مالک عبدی؛ نوال مجدّم
دوره 13، شماره 43 ، شهریور 1396، ، صفحه 109-130
چکیده
لأدب المقاومة صبغةٌ إنسانیة وعالمیّة تقوم بتجسید محاولات جیلٍ مناضلٍ قامَ بوجه الاستعمار وثارَ لتحریر شعبه وثقافته وتقالیده من قیود المستکبرین الذین اخترقوا ساحة القِیم الوطنیّة والإنسانیّة، فی قالَبٍ أدبیٍّ رصین. تُعتبَر ثورة الجزائر وکذا الثورة التی جرت فی تشیلی من أبرز ملامح المقاومة الشعبیّة أمام الطواغیت ودول الأشرار فی ...
بیشتر
لأدب المقاومة صبغةٌ إنسانیة وعالمیّة تقوم بتجسید محاولات جیلٍ مناضلٍ قامَ بوجه الاستعمار وثارَ لتحریر شعبه وثقافته وتقالیده من قیود المستکبرین الذین اخترقوا ساحة القِیم الوطنیّة والإنسانیّة، فی قالَبٍ أدبیٍّ رصین. تُعتبَر ثورة الجزائر وکذا الثورة التی جرت فی تشیلی من أبرز ملامح المقاومة الشعبیّة أمام الطواغیت ودول الأشرار فی العالم. والشاعر الجزائریّ المقاوِم "مُفدی زکریّاء" وشاعر المقاومة التشیلیّـة "بابلو نیرودا" هما من الشعراء الذین قاموا بتوعیة الشعب فأوقَدوا نار المحاربة ونفخوا فی صور المقاومة ضدّ الاستکبار والطغاة الذین حرموا الشعب من حرّیته وسلبوه استقلاله، فشحذ هؤلاء الشعراء سیفَ لسانهم ضدّ العدوّ الغاشم، من خلال إنتاجات أدبیّة بارعة ولسانٍ شعریٍّ مبین. تحاول هذه الدراسة الکشفَ عن وجوه الافتراق والاشتراک لِملامح المقاومة فی کلّ من هذین الأدبَین، لتقوم بتبیین الزوایا الخفیّة فی تراثهما الأدبیّ. وقد تحکی لنا نتائج الدراسة عن وجود مضامین مشترکة لدی الشاعرَین کــ: حبِّ الوطن، مکافحة الاستعمار، الدعوة إلی النضال وتحمّل مَشاقّـها، رثاء الشهداء وتأبینهم، تبجیل المقاومین فی سبیل الحریّة و...؛ وتقوم هذه الدراسة علی منهج وصفیّ_تحلیلیّ بسَرد الشواهد الشعریّة والاستناد إلی المصادر المتوفّرة لکلّ من الشاعرین لإقامة مقارنة بینهما علی أساس مدرسة أروبّا الشرقیّة للأدب المقارَن (المدرسة السلافیّة)، وتشابُه المجالات الاجتماعیة المشترکة فیما بینهما.
ادبی
علی حاجی خانی
دوره 13، شماره 42 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 109-130
چکیده
إن کلمة «الجحد» کلمة مغلقة فی اللغة والنحو لأن المعانی الواردة لها فی المعاجم وأیضا الصیغ التی سماها النحویون جحدا لا تجتمع إلا بصعوبة؛ وهذا أمر یزید من صعوبات عمل مترجمی القرآن الکریم. ثم إن الحصول علی معادل مناسب لهذه الصیغة أمر بالغ الصعوبة فی أکثر اللغات. تناولت هذه المقالة صیغة الجحد فی أشکالها الثلاثة: «ما کان الفاعل ...
بیشتر
إن کلمة «الجحد» کلمة مغلقة فی اللغة والنحو لأن المعانی الواردة لها فی المعاجم وأیضا الصیغ التی سماها النحویون جحدا لا تجتمع إلا بصعوبة؛ وهذا أمر یزید من صعوبات عمل مترجمی القرآن الکریم. ثم إن الحصول علی معادل مناسب لهذه الصیغة أمر بالغ الصعوبة فی أکثر اللغات. تناولت هذه المقالة صیغة الجحد فی أشکالها الثلاثة: «ما کان الفاعل لیفعل» و«ما کان للفاعل أن یفعل» و«الأفعال المنفیة ب«لم» و«لما» للاهتداء إلی معادل مناسب لها فی اللغة الفارسیة ثم نقد ترجمات القرآن الکریم لبعض المترجمین منهم باینده، وفولادوند، ومکارم. ومن أهم النتائج التی توصل إلیها هذا البحث هی أن فی تحلیل صیغة الجحد لا بد من أن یتبع رأی «استرابادی» فی تعلق «ل» الجحود ومجرورها ب«مناسبا»، أو یُجعل «کان» تامة بمعنی ثبت، فعلی الرأی الأول تترجم بصیغ مثل: «فاعل را نشاید یا در شان فاعل نیست که چنین کند» وعلی الرأی الثانی تترجم بصیغ مثل: «فاعل چنان نیست که چنین کند». إن الأفعال المنفیة ب«لم» و«لما» یجب أن تترجم فی قیاس إلی حادثة أخری وفی زمن قبلها ویجب إتیان قید «هنوز» فی ترجمة الأفعال المنفیة ب«لما». ثم تحصل فی تقییم الترجمات أن فی وضع معادل مناسب لصیغة الجحد الأولی نجح «مکارم» ستین بالمئة وفی ترجمة الصیغة الثانیة نجح «فولادوند» خمسة وثمانین بالمئة، وفی الأفعال المنفیة ب«لم» فإن «فولادوند» قد نجح ثلاثة وثمانین بالمئة، وفی الأفعال المنفیة ب«لما» کان نجاح «مکارم» مئة بالمئة.
شهریار همتی
دوره 3، شماره 7 ، مرداد 1386، ، صفحه 111-133
چکیده
لقد سلک النقد الأدبی عند العرب طرقاً بعیدة ومرّ بأطوار کثیرة حتی وصل الینا قائماً بین أیدینا.فکان فی أول أمره ـ فی العصر الجاهلی ـ نقداً تأثریاً مبنیاً علی الذوق الفطری. انّ نقد الجاهلیین کان ولید ذوقهم و فطرتهم التی تنفعل وتتأثر بما تسمع من قول، فتصدر الحکم له أو علیه مجملاً غیرمعلّل. فالناقد یصغی للقول، فاذا أعجبه وطرب له فهو عنده ...
بیشتر
لقد سلک النقد الأدبی عند العرب طرقاً بعیدة ومرّ بأطوار کثیرة حتی وصل الینا قائماً بین أیدینا.فکان فی أول أمره ـ فی العصر الجاهلی ـ نقداً تأثریاً مبنیاً علی الذوق الفطری. انّ نقد الجاهلیین کان ولید ذوقهم و فطرتهم التی تنفعل وتتأثر بما تسمع من قول، فتصدر الحکم له أو علیه مجملاً غیرمعلّل. فالناقد یصغی للقول، فاذا أعجبه وطرب له فهو عنده أحسن ما قیل أو أحسن ما سمع.
طلع الإسلام ورسّخ مبادئه فی النفوس وفی النتیجة ظهر مقیاس ومعیار للنقد وهو"الحق"و"الصدق". فأی شعر وافق الحقّ والصدق کان یحکم علیه بالجودة وما لم یوافقه فهو ردیء مرذول.
وفی العصر الأموی ظهرت شخصیة ناقدة ـ ولعلّها أکبر شخصیة ناقدة فی هذا العصر ـ وسلکت به خطوةً الی النقد التعلیلی. هذه الشخصیة هی شخصیة ابن ابی عتیق. وفیما بین أیدینا من أخباره، ومعظمها من کتاب الأغانی لابی الفرج الأصفهانی (356-284ه)، الکثیر من نقد هذه الشخصیة العفیفة لأشهر شعراء عصره: عمر بن ابی ربیعة، کثیر عزّة، نُصیب، عبیدالله بن قیس الرقیات وغیرهم، نقداً مصحوباً بالدعابة والسخریة. وکان ابن أبی عتیق یتّخذ الدعابة والفکاهة والسخریة التی فطر علیها وتصل أحیاناً الی حدّ الایجاع، اسلوباً فی النقد الادبی، یهدف من وراءها الی التصحیح والتوجیه.
وما من شک فی أنّه کان لإبن أبی عتیق آراؤه الثاقبة، وکان لملاحظاته الذکیة الناشئة عن علم وفهم، أثر ملحوظ فی تطوّر النقد الأدبی ورقیه و فتح آفاق جدیدة فیه. فی هذا المقال تطرح نماذج عملیة من نقد هذه الشخصیة لیتّضح مدی أثره فی تطوّر النقد الأدبی. والحمد لله رب العالمین.
ادبی
علی احمدزاده؛ خلیل پروینی؛ کبری روشنفکر
دوره 14، شماره 49 ، اسفند 1397، ، صفحه 111-130
چکیده
المضامین المشترکة فی آداب الأمم التی لم تُرتبط ببعضها، تُعتبر حصیلة طبقة من النفس تسمّی «اللاوعی الجماعی». إن الأبعاد الکامنة فی هذا المستوی من الذهن البشری تتجسّد فی إطار رموز مختلفة یطلق علیها یونغ تسمیة «النموذج الأصلی». بما أنّ الشعر الصوفی ینبع من ذات الشاعر وإستلهامه من «اللاوعی الجماعی» فبالتالی یمکننا أن ...
بیشتر
المضامین المشترکة فی آداب الأمم التی لم تُرتبط ببعضها، تُعتبر حصیلة طبقة من النفس تسمّی «اللاوعی الجماعی». إن الأبعاد الکامنة فی هذا المستوی من الذهن البشری تتجسّد فی إطار رموز مختلفة یطلق علیها یونغ تسمیة «النموذج الأصلی». بما أنّ الشعر الصوفی ینبع من ذات الشاعر وإستلهامه من «اللاوعی الجماعی» فبالتالی یمکننا أن نجد فیه النموذج الأصلی. إحدی هذه النماذج الأصلیة تتجسّد فی نموذج «الإنسان الکامل» والذی قد تمّ إستخدامه فی شعر إبن الفارض الصوفی.
إنّنا فی هذه الدراسة نحاول من خلال الاعتماد علی المنهج الوصفی – التحلیلی ومراجعة الکتب المختلفة فی مجال علم النفس، أن نستعرض الأبعاد النفسیة الکامنة فی شخصیة إبن الفارض معتمدین فیها علی فکرة النموذج الأصلی ومبادئ مدرسة یونغ النفسیة. هذا النموذج الأصلی، بامکانه أن یدلّنا علی نفسیة الشاعر وتقییم شخصیته. إنّه من خلال تداخل قیمته الذاتیة، وتجاوز السلبیات الناتجة عن «النسخ المتماثل» و«تضخم الأنا»، استطاع أن یصل من عملیة «الفردیة» إلی رتبة « الأنا».
ادبی
عزیز البوشهبازی؛ محمد جواد اسماعیل غانمى؛ عبدالکریم البوغبیش
دوره 13، شماره 44 ، آذر 1396، ، صفحه 113-130
چکیده
عصر عباسی به عصر نوگرایی در موضوعات و اصطلاحات متمایز گردیده‌است، به‌طوری‌که برخی شاعران این عصر به تصویرآفرینی از واژگانی اهتمام نشان دادند که یا پیش‌تر مرسوم نبوده‌است یا در بیشتر مواقع، به دلیل ویژگی‌های سلبی‌‌شان به دور از زیبایی بوده‌اند. یکی از این واژگان واژۀ «النفط» (نفت) است که چه‌بسا به دلیل ویژگی‌هایش ذوق ...
بیشتر
عصر عباسی به عصر نوگرایی در موضوعات و اصطلاحات متمایز گردیده‌است، به‌طوری‌که برخی شاعران این عصر به تصویرآفرینی از واژگانی اهتمام نشان دادند که یا پیش‌تر مرسوم نبوده‌است یا در بیشتر مواقع، به دلیل ویژگی‌های سلبی‌‌شان به دور از زیبایی بوده‌اند. یکی از این واژگان واژۀ «النفط» (نفت) است که چه‌بسا به دلیل ویژگی‌هایش ذوق ادبی، آن را پس می‌زند و با ویژگی‌های زیباشناختی ناسازگار می‌نماید. با وجود این، شاعران عباسی به کمک آرایه‌پردازی‌های ادبی توانستند از باب خدمت به ادب خویش این ویژگی‌ها را به‌خوبی به کار بندند تا از آنها شاهکارهای ادبیِ زیبایی بیافرینند. ازاین‌رو، واژۀ نفت در وصف زن و اسب به کار رفت، در نام برخی دانشمندان استفاده شد، شعله‌هایش به ستارگان درخشان و شمشیرِ طلاکاری‌شده مانند گردید و دودش به تاریکی شب تشبیه شد. این واژه در موضوعاتی دیگر نیز به کار می‌رفت که کاربردِ آن کمتر به ذهن می‌رسید. در این مقاله می‌کوشیم کاربردهای زیباشناسانۀ واژۀ مذکور را با توجه به سیر آن در شعر دورۀ عباسی واکاویم و بیان داریم که چگونه شاعران این دوره توانستند با پرواز در آسمان خیال، تصاویر بلاغیِ زیبایی را از این مادۀ بدبو ترسیم کنند. این تصاویر بیشتر در معنای حقیقی نفت، در دو جنبۀ مثبت و منفی‌اش به کار رفته، و گاهی نیز به طور مجازی در معانی دیگر نمود یافته‌اند.
بهنام فارسی؛ مریم صالح زاده؛ سلما قیومی
دوره 16، شماره 54 ، خرداد 1399، ، صفحه 113-159
چکیده
تکشف روایة «العطر الفرنسی» عن حیاة مجموعة من الشَّعب السّودانی الَّذین کانوا یعیشون فی حی «الغائب» بعیدینَ عن التفات الحکام منکسرة ظهورهم تحت المصائب الاجتماعیة والإقتصادیة والثّقافیَّة والنّفسیة. کان بطل الروایة المسمّی بـ «علی جرجار» الّذی یمثّل طبقة المعوزین السودانیین، یستفید من آلیات الدّفاع النفسیة هرعاً ...
بیشتر
تکشف روایة «العطر الفرنسی» عن حیاة مجموعة من الشَّعب السّودانی الَّذین کانوا یعیشون فی حی «الغائب» بعیدینَ عن التفات الحکام منکسرة ظهورهم تحت المصائب الاجتماعیة والإقتصادیة والثّقافیَّة والنّفسیة. کان بطل الروایة المسمّی بـ «علی جرجار» الّذی یمثّل طبقة المعوزین السودانیین، یستفید من آلیات الدّفاع النفسیة هرعاً عن توتراته النفسیّة وآماله المکبوتة. المراد من آلیات الدفاع النفسیة هی تحرکات نفسیة تظهر لمقابلة الإضطراب والقلق والیأس إذا لم تؤدِّ التصرّفات المنطقیة إلی النتیجة المطلوبة. کُتبت هذه المقالةُ عبرَ المنهج الوصفی- التحلیلی واستناداً علی ما یدور حول هذا الموضوع من الکتب والمقالات، للفحص عن السّبب الرئیس فی إستخدام البطلِ للمیکانیزمات الدّفاعیّةَ وکیفیة ظهور هذه الآلیاتِ فی الروایة المدروسة کما یرید هذا البحث الإشارة إلی الآلیّات الّتی تمّ إستخدامها أکثر من الأخری إضافة إلی ذکر السبب فی هذا الأمر. أهمّ ما وصلت إلیه هذه المقالةُ من النّتائج هی أنَّ القلق والإستفزاز العصابی هما من أهمّ ما دفعَ البطلَ إلی إستخدام المیکانیزمات الدّفاعیة، فقد تمسّک بهذه المیکانیزمات لتخفیف ما استولی علیه من الإستفزازات والتوتّرات الذّاتیة وإلی العیش فی الظروف الآمنة. من أکثر الآلیات الدّفاعیة إستخداماً لدی بطل الروایة نستطیع الإشارة إلی اللّجوء إلی «الحلم» و«الکبت» حتّی یغلب علی أزماته النفسیة ویردّ علی حوائجه ردّاً صحیحاً ولکنّ مُنی بالفشل؛ إذ خاض فی عالم الخیال وإنفصل عن النّاس، فأصبح شخصیة اضطهادیة متوهمة انتهت إلی الجنون.
فرامرز میرزایی؛ مظفر اکبری مفاخر
دوره 5، شماره 11 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 115-136
چکیده
نجیب محفوظ (1911-2006) داستان نویس مصری برندة جایزة نوبل 1988م است. وی توانست بیش از پنجاه داستان بنویسد که مشهورترین آنها، سهگانه (بینالقصرین- قصرالشوق- السّکریّه) نام دارد.
این سهگانه اساسی ترین مشکلات جامعه مصری را مانند: برخورد فرهنگی شرق و غرب، دین تقلیدی و سنتی، پدر سالاری، انسداد سیاسی و مصادره آزادیها و نبود ایمان راستین، ...
بیشتر
نجیب محفوظ (1911-2006) داستان نویس مصری برندة جایزة نوبل 1988م است. وی توانست بیش از پنجاه داستان بنویسد که مشهورترین آنها، سهگانه (بینالقصرین- قصرالشوق- السّکریّه) نام دارد.
این سهگانه اساسی ترین مشکلات جامعه مصری را مانند: برخورد فرهنگی شرق و غرب، دین تقلیدی و سنتی، پدر سالاری، انسداد سیاسی و مصادره آزادیها و نبود ایمان راستین، را در چهارچوب واقعگرایی بررسی کرده، راهکارهایی هم برای مبارزه با آن ارائه داده است. تضاد و دوگانگی فرهنگی شرق و غرب اساسیترین مشکلی است که نسل فرهیخته با آن روبرو می‌شود و موجب شک و تردید آنان نسبت به ارزشهای اجتماعی، دینی و اخلاقی میگردد و آنان، ناتوان از حل مشکل، سرگردان و گریزان از دین میشوند.
ادبی
کاوس روحی برندق
دوره 11، شماره 37 ، اسفند 1394، ، صفحه 115-135
چکیده
استعملت مادة الفتنة و مشتقاتها فی آیات القرآن الکریم فی معان مختلفة و ذکر المفسّرون وجوها لمعنی هذه المادة، منها: الکفر و الشرک و الاختبار و الضّلالة و العذاب و غیرها، و ذکر المفسّرون أیضا حججا مختلفة لتبیین معنی هذه المادة فی الآیات السابعة التی ترتبط بمعنی الکفر و الشرک و الارتداد. تدرس هذه المقالة حجج المفسّرین لتقدیم نظرة شاملة ...
بیشتر
استعملت مادة الفتنة و مشتقاتها فی آیات القرآن الکریم فی معان مختلفة و ذکر المفسّرون وجوها لمعنی هذه المادة، منها: الکفر و الشرک و الاختبار و الضّلالة و العذاب و غیرها، و ذکر المفسّرون أیضا حججا مختلفة لتبیین معنی هذه المادة فی الآیات السابعة التی ترتبط بمعنی الکفر و الشرک و الارتداد. تدرس هذه المقالة حجج المفسّرین لتقدیم نظرة شاملة فی هذا الصدد، و النتائج التی حصلت علیها هی ان مادة الفتنة فی الآیة 191 من سورة البقرة و الآیة 91من سورة النساء مطابقة لمعنی الشرک والکفر، و فی الآیة 193من سورة البقرة و الآیة 39 من سورة الأنفال، یفضّل معنی الشرک علی سائر الوجوه، و معنی الفتنة فی الآیة 217 من سورة البقرة هی إیذاء المسلمین علی ید المشرکین للإرجاعهم الی الکفر، و للفتنة فی الآیة 23 من سورة الأنعام معان ثلاثة (الجواب، المعذرة، و الشرک و الکفر) و معنی الفتنة فی الآیة 14 من سورة الأحزاب یناسب معنی الارتداد.
زهرا افقری؛ سيدمحمدرضا ابن الرسول
دوره 16، شماره 57 ، اسفند 1399، ، صفحه 115-140
چکیده
تطمح هذه الدراسة التي تکون ثمرة بحث ببليوغرافي، أن تلقي الضوء على بيت تمثل به الإمام علي عليه السلام في مواجهة ابن ملجم المرادي، وهو البيت المشهور: أُريدُ حِباءَهُ (/ حَياتَهُ) وَيُريدُ قتْلي عَذيرَکَ مِنْ خَليلِکَ مِنْ مُرادِ وترکّز على استخراج ما جاء حوله في کتب اللغة والأدب والتاريخ وتصنيفه وتحاول ـ متتبعة المنهج الوصفي ...
بیشتر
تطمح هذه الدراسة التي تکون ثمرة بحث ببليوغرافي، أن تلقي الضوء على بيت تمثل به الإمام علي عليه السلام في مواجهة ابن ملجم المرادي، وهو البيت المشهور: أُريدُ حِباءَهُ (/ حَياتَهُ) وَيُريدُ قتْلي عَذيرَکَ مِنْ خَليلِکَ مِنْ مُرادِ وترکّز على استخراج ما جاء حوله في کتب اللغة والأدب والتاريخ وتصنيفه وتحاول ـ متتبعة المنهج الوصفي التحليلي ـ أن تتعرض لمنشأ البيت وموضوعه وبنيته النحوية بالنقد والدراسة. تکمن أهمية هذه الدراسة في أهمية موضوع الشعر من وجهة نظر أهل البيت عليهم السلام بوجه عام والإمام علي عليه السلام بوجه خاص وتسعى الإجابة عن السؤال التالي: ما هو سبب اختلاف وجهات نظر الأدباء حيال قائل البيت، ومخاطبه، والضبط الصحيح للبيت، ومعناه، وبنيته النحوية عامًا، وشطره الثاني على وجه التحديد؟ ولقد کشفت نتيجة الدراسة عن الإبهامات والإشکاليات التي تحوم حول هذا البيت.
اعظم دهقاني نیسیانی؛ خدیجه (ندا) شاه محمدی؛ سید حسین مرعشی
دوره 17، شماره 58 ، خرداد 1400، ، صفحه 115-130
چکیده
یُعتبر رسم الخط قسماً من هویّة اللغة و تأریخها الثقافي و یبیّن التطورات التي تعرّضت لها اللغة طوال الزمن. إن القاعدة في رسم الخط أن تکتب الکلمة کما تنطق إلا أنه قد تحدث العدولات فيه حیث لا تکون المطابقة بین المنطوق والمکتوب. فیعتبر بعض الباحثین، ظاهرة العدول في رسم الخط عفویةً ومن غیر سبب منطقي ونتیجةً عن اعتباطیة النظام اللغوي والآخر ...
بیشتر
یُعتبر رسم الخط قسماً من هویّة اللغة و تأریخها الثقافي و یبیّن التطورات التي تعرّضت لها اللغة طوال الزمن. إن القاعدة في رسم الخط أن تکتب الکلمة کما تنطق إلا أنه قد تحدث العدولات فيه حیث لا تکون المطابقة بین المنطوق والمکتوب. فیعتبر بعض الباحثین، ظاهرة العدول في رسم الخط عفویةً ومن غیر سبب منطقي ونتیجةً عن اعتباطیة النظام اللغوي والآخر یعتبر هذه الظاهرة في رسم الخط الفارسي بتأثّر من الخط العربي. فمن ثمّ ظهور هذه الآراء في عدولات رسم الخط والکشف عن آفاقها یزید في أهمیة هذا البحث. فعالجت هذه المقالة أهم العدولات المشترکة بین رسمي الخط الفارسي والعربي والخاصة بالخط الفارسي بالاعتماد علی المنهجین التوصیفي والتحلیلي وقد توصّلت إلی أن أهم الأسباب في العدولات في رسم الخط هو التأثر من الکتابات القدیمة، التمییز بین الصور المتشابهة، الالتزام علی الشکل الظاهري للکلمة، والظواهر الصوتیة فضلاً عن حفظ جمال الخط.
مصطفی کمالجو؛ زینب کاید عباسی
دوره 9، شماره 27 ، آبان 1392، ، صفحه 117-135
چکیده
چکیده:
طنز و شوخ‌طبعی از دیرباز در رگ‌های ادبیّات هر کشوری، جاری و ساری بوده است. نجیب محفوظ در رُمان «میرامار» در مواجهه با خفقان جامعه‌اش دارویی بهتر از طنز نمی‌یابد. او کلام بغض‌آلود خود را در لفّافه‌ای از ریشخند و طنز و تحقیر و در قالب رمان‌هایش به مخاطب عرضه می‌کند. طنز نجیب محفوظ تسکیندهنده‌ی آلام ...
بیشتر
چکیده:
طنز و شوخ‌طبعی از دیرباز در رگ‌های ادبیّات هر کشوری، جاری و ساری بوده است. نجیب محفوظ در رُمان «میرامار» در مواجهه با خفقان جامعه‌اش دارویی بهتر از طنز نمی‌یابد. او کلام بغض‌آلود خود را در لفّافه‌ای از ریشخند و طنز و تحقیر و در قالب رمان‌هایش به مخاطب عرضه می‌کند. طنز نجیب محفوظ تسکیندهنده‌ی آلام مردم زمانه است.
این پژوهش به بررسی عناصر طنز در کتاب میرامارِ نویسندهی توانمند مصری «نجیب محفوظ» میپردازد. ادیبی که به حقّ، با سلاح طنز، به جنگ با مصایب زمانهی خویش پرداخت و مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی و... عصر خویش را با اسلوبی هنرمندانه و گاه با شیوههای نو و ابتکاری مطرح کرد. همچنین در پی آن است که شگردهای خاصّی را بشناساند که نجیب محفوظ در طنزش از آن بهره برد.
طنزهای او یا به شکل هنری و در قالبهای بلاغی مثل تشبیه، کنایه، استعاره، اغراق، تضاد و... آمده و یا به شکل شگردهایی مثل کوچکنمایی، اصطلاحات محاورهای و... .
