طیبه امیریان
دوره 18، شماره 62 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-24
چکیده
ترجمه عناصر فرهنگیِ متن ادبی از مهمترین چالش هایی است که مترجم به دلیل تفاوتهای فرهنگی وفکری ناشي از روح زبان با آن روبرو میشود. دراین صورت، کارکرد ترجمه تلاشي برای موازنه فرهنگی نزدیک به فهم مخاطب در فرهنگ زبان مقصد است. موازنهای که حلقه ممنوعیات آن فرهنگ را لمس نمیکند. مجموعه داستانی" آبشورانِ" درویشیان، داستان نویس ایرانی، ...
بیشتر
ترجمه عناصر فرهنگیِ متن ادبی از مهمترین چالش هایی است که مترجم به دلیل تفاوتهای فرهنگی وفکری ناشي از روح زبان با آن روبرو میشود. دراین صورت، کارکرد ترجمه تلاشي برای موازنه فرهنگی نزدیک به فهم مخاطب در فرهنگ زبان مقصد است. موازنهای که حلقه ممنوعیات آن فرهنگ را لمس نمیکند. مجموعه داستانی" آبشورانِ" درویشیان، داستان نویس ایرانی، یک پدیده فرهنگی وزبانی متمایز است. داستان روایتگر دنیایی با تمام جزئیات است که واقعیت فقر ونابسامانی طبقه کارگری را نشان می دهد. همین امر توجه احمدموسی را، برای ترجمه عربی این داستان ونیز توجه به جنبههای فرهنگی وترجمه آنها، برانگیخت.با استفاده از روش توصیفی وتطبیق ترجمه با متن اصلی وتحلیل موشکافانه استراتژیهای ترجمه فرهنگی با تکیه بر نظرگاه ترجمه شناسان، درجستجوی این هستیم: چگونه مترجم عناصر فرهنگی را، که چون سایه وقرین زبان است، طبق استراتژیهای ترجمه فرهنگی ترجمه کرده است؟ با توجه به اصل موازنه: مترجم از برابری وخنثیسازی، تحلیل وشرح وبومیسازی در ترجمه مفاهیم فرهنگی و بومی استفاده کرده است به منظور موازنه و برابری فرهنگی بیشتر به عنصر شرح وتحلیل به منظور پرهیز از پیچیدگی معنایی روی آورده است وگاه برای انتقال معانی اصلی متن به درستی ترجمه نکرده است.
محمدحسن امرائي
دوره 18، شماره 63 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-30
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی یكی از رویكردهای علمی در مطالعات زبانی است كه تحلیل گفتمان را از سطح توصیف متن به سطح تفسیر ارتقا داده و از نظر دامنه تحقیق، سطح بافت را از موقعیت فرد نسبت به سطح كلان، یعنی جامعه، تاریخ و ایدئولوژی توسعه داده است. هدف اصلی از تحلیل گفتمان، دستیابی به یك روش جدید در مطالعه متون، رسانهها، فرهنگها، علوم، سیاست، ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی یكی از رویكردهای علمی در مطالعات زبانی است كه تحلیل گفتمان را از سطح توصیف متن به سطح تفسیر ارتقا داده و از نظر دامنه تحقیق، سطح بافت را از موقعیت فرد نسبت به سطح كلان، یعنی جامعه، تاریخ و ایدئولوژی توسعه داده است. هدف اصلی از تحلیل گفتمان، دستیابی به یك روش جدید در مطالعه متون، رسانهها، فرهنگها، علوم، سیاست، جامعه و مواردی از این دست است. در این مقاله، رویكرد اجتماعی- شناختی تئون ون دایك، به عنوان روش ویژهای برای این تحقیق انتخاب شد، زیرا تحلیل گفتمان انتقادی در نزد وی، رویكردی متفاوت از دیگران یافته است. او با پیوند دادن سه مفهوم گفتمان، دانش و جامعه، مثلثی را ایجاد كرد كه اساس تئوری متمایز وی در مورد تحلیل گفتمان انتقادی قرار گرفت. در همین زمینه، تناقضگوييهاي شاعرانه بین فرزدق و جریر در دوران اموی، از جمله آثاری است كه میتواند در زمینه تحلیل گفتمان انتقادی مورد مطالعه قرار گیرد، زیرا به تحلیلگر و منتقد اجازه میدهد رابطه بین قدرت، ایدئولوژی و گفتمان در آن را فاش كند. این مقاله در تلاش است تا دو نقیضه هجوآمیز منتخب از فرزدق و جریر را با تكیه بر مربع ایدئولوژیك ون دایك كه موضوع دو نقیضه را از منظر تأكید بر خود (ذات) و به حاشیه راندن دیگری (آخر) بررسی میكند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد؛ تا نشان دهد كه چگونه ایدئولوژی این دو شاعر در تقابلهای هجوآمیز آنها نشان داده شده است. از برجستهترین نتایجی كه از طریق این مقاله به آن رسیدیم این است كه برجستهكردن نكات منفی دیگری در هر دو نقیضه بسیار قویتر از برجسته كردن نقاط مثبت خود است. در نتیجه روند دو قطبیسازي و فاصله بین خود و دیگری ایجاد شده است. شباهت ساختارهای صوری، گفتمان هر دو نقیضه را دارای زمینههای مشتركی قرار داده كه دارای طرحهای مشابه و تابع روابط قدرت و ایدئولوژی است.
خليل حمداوي؛ علي خضري؛ محمد جواد پورعابد
چکیده
نقد جامعه شناختی شکلی از نقد ادبی است که میکوشد ادبیات را در چارچوب اجتماعی گسترده‌تری قرار دهد. تجزیه و تحلیل رابطه ادبیات و جامعه پایه و اساس ظهور نقد جامعه شناسی ادبیات است و این رویکرد بر ساختار تأثیر ادبی و رابطه آن با جامعه تمرکز دارد. رویکرد ساختارگرایی تکوینی بر این باور است که تفکر جمعی، خالق اثر ادبی است؛ در حالی ...
بیشتر
نقد جامعه شناختی شکلی از نقد ادبی است که میکوشد ادبیات را در چارچوب اجتماعی گسترده‌تری قرار دهد. تجزیه و تحلیل رابطه ادبیات و جامعه پایه و اساس ظهور نقد جامعه شناسی ادبیات است و این رویکرد بر ساختار تأثیر ادبی و رابطه آن با جامعه تمرکز دارد. رویکرد ساختارگرایی تکوینی بر این باور است که تفکر جمعی، خالق اثر ادبی است؛ در حالی که نویسنده، آگاهی و تفکر جمعی را سازماندهی و هماهنگ می کند و مسائل اجتماعی توسط نویسنده و جهان بینی او در آثار ادبی انعكاس مییابد.از آنجایی که رمان تصویری عینیت‌گرا از دیدگاه و افکار نویسنده درباره وضعیت فکری و فرهنگی می باشد، این مقاله به دنبال خوانش انتقادی جامعه شناختی از رمان "ناقه صالحه" از سعود السنعوسی بر اساس رویکرد ساختارگرایی تکوینی است. در این پژوهش برآنیم با تأمل در متن این رمان، مسائل اجتماعی که جامعه قبیله ای کویت در قرن بیستم با آن روبرو بوده را به تصویر بکشیم و اهمیت این رمان را در به تصویر کشیدن نظام قبیله و آشکار ساختن جنبه های اجتماعی نهفته در آن نشان دهیم. نتایج پژوهش نشان می دهد که رمان کوشیده است از ساختار قبیله و مسایل آن در چارچوب شخصیت ها سخن بگوید وساخت اجتماعی قبیله که بر پایه دلالت هایی بنا نهاده شده، نشان داده شود. همچنین آگاهی ایجاد شده توسط برخی شخصیت ها مانند دخیل و صالحه به عنوان قهرمان رمان، دلیلی برای ایجاد دیدگاهی متفاوت با واقعیت ثابت قبیله بود.
عبداله حسینی؛ فرهنگ مفاخری
دوره 18، شماره 64 ، آذر 1401، ، صفحه 1-23
چکیده
ادبیات «علمی- تخیلی اجتماعی» به تأثیر پیشرفت‌های علمی و ایدئولوژی‌های نوپدید بر انسان می‌پردازد. این امر به خودی خود نوعی آینده‌نگری است که از خطرات و فاجعه‌هایی که در آینده امکان رخ دادن آنها وجود دارد، روشنگری می کند. این بُعد از ادبیات علمی-تخیلی در ادبیات عربی از اهمیت ویژه‌تری برخوردار است زیرا کشورهای عربی اگر چه که ...
بیشتر
ادبیات «علمی- تخیلی اجتماعی» به تأثیر پیشرفت‌های علمی و ایدئولوژی‌های نوپدید بر انسان می‌پردازد. این امر به خودی خود نوعی آینده‌نگری است که از خطرات و فاجعه‌هایی که در آینده امکان رخ دادن آنها وجود دارد، روشنگری می کند. این بُعد از ادبیات علمی-تخیلی در ادبیات عربی از اهمیت ویژه‌تری برخوردار است زیرا کشورهای عربی اگر چه که هیچ‌گاه در پیشرفته‌های فناورانه پیشگام نبوده‌اند اما همیشه با بدترین فاجعههای اجتماعی دست و پنجه نرم کرده‌اند و طبیعتا بیشترین خلاقیت را نیز در این زمینه داشتهاند. پژوهش حاضر، تحلیلی آینده‌نگرانه درباره رمان «یوتوبیا» براساس روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آراء صاحب‌نظران در زمینه ادبیات علمی- تخیلی اجتماعی ارائه میدهد زیرا شاخصه‌های این شاخه ادبی در رمان به وضوح دیده میشود. و به این نتیجه رسیده است که نویسنده، دوگانه‌ای از آرمان‌شهر و ضد آرمان‌شهر را خلق کرده و در سراسر رمان آن را پیش می‌برد تا در خلال آن از زخم‌های اجتماعی پرده بردارد. به نظر می‌رسد که حقایق تلخ کشورهای عربی مانند: حمله فرانسه، جنگ تموز، وضعیت عراق و .... -که کشورهای عربی در تاریخ معاصر با آن روبرو بوده اند- الهام بخش او بوده و در نهایت هشدار میدهد که نسبت به ایدئولوژی‌های نوپدید با دیده شک و تردید نگاه شود، زیرا ممکن است بهشتی که آرزوی تحقق آن میرود در سایه‌ی این ایدئولوژی‌های جدید، به یک جهنم بدیل شود که منجر به تضاد طبقاتی، حکومت دیکتاتوری، استعمار و دیگر مشکلات اقتصادی شود.
سید حسین مرعشی
چکیده
نثر ادبی عربی معاصر در ایران، موضوع مهم و ناشناختهای است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. از میان انواع اینگونه ادبی، در این دوره، نامههای عربی، از نظر کمیت، از جایگاه ویژهای برخوردار است. از جمله نامههای قابل توجه در اوایل این دوره نامهای است که فاضل گروسی برای دوست خود محمدسعید رضوی همدانی معروف به آقاسعید مجتهد ...
بیشتر
نثر ادبی عربی معاصر در ایران، موضوع مهم و ناشناختهای است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. از میان انواع اینگونه ادبی، در این دوره، نامههای عربی، از نظر کمیت، از جایگاه ویژهای برخوردار است. از جمله نامههای قابل توجه در اوایل این دوره نامهای است که فاضل گروسی برای دوست خود محمدسعید رضوی همدانی معروف به آقاسعید مجتهد نوشته است. غرض اصلی از نگارش این نامه سرزنش آقا سعید مجتهد به خاطر ازدواج مجدد وی با یک دختر جوان است. این نامه در زمان خود مورد توجه بوده و نسخههای متعدّدی از آن برجای مانده است. با توجّه به وجود ابیات نسبتاً زیاد در این نامه، در تحقیق حاضر گونههای بینامتنی در این نامه بررسی میشود. بدین منظور از نظریه بینامتنی ژرار ژِنِت استفاده میشود. مهمترین نتیجه حاصل از پژوهش حاضر آن است که کاتب در این نامه از اشعار شاعران اَدوار مختلف شعر عربی، تا پایان دوره عباسی، بهره برده است و این مساله بیانگر آن است که نویسنده اطلاعات گستردهای درباره شعر عربی از آغاز تا پایان دوره عباسی داشته است. همچنین تمام موارد بینامتنی شعری در این نامه از نوع صریح و آشکار است. در اکثر این موارد گوینده اشعار ذکر نشده است. بینامتنی در این موارد از نوع نقل قول بدون ارجاع است. در مواردی که نام شاعر ذکر شده بینامتنی از نوع ارجاع است.
سيد فضل الله ميرقادری؛ اعظم صادقیان نژاد
چکیده
هنگامی که قصیده‌ای از شعر قدیم می‌خوانیم احساس می‌کنیم که قصه یا حکایتی در آن است که شروع و پایان و نقطه‌ی عطفی دارد گویا حادثه‌ای در زمان و مکان مشخصی رخ داده است. روایت یکی از کهن‌ترین ویژگی‌های شعر در جهان قدیم تا امروز است. یک قرن است که پژوهش‌های بررسی الگوهای روایت پا به عرصهی ادبیات گذاشته‌اند تا دستاوردهای ادبی ...
بیشتر
هنگامی که قصیده‌ای از شعر قدیم می‌خوانیم احساس می‌کنیم که قصه یا حکایتی در آن است که شروع و پایان و نقطه‌ی عطفی دارد گویا حادثه‌ای در زمان و مکان مشخصی رخ داده است. روایت یکی از کهن‌ترین ویژگی‌های شعر در جهان قدیم تا امروز است. یک قرن است که پژوهش‌های بررسی الگوهای روایت پا به عرصهی ادبیات گذاشته‌اند تا دستاوردهای ادبی را از رویکرد روایی نقد و بررسی کنند. این نوع رویکرد جایگاه ویژهای در عرصهی نقد آثار ادبی دارد. این پژوهش بر آن است که الگوهای روایتگری در اشعار عربی سعدی را بر اساس روش توصیفی - تحلیلی مورد نقد و بررسی قرار دهد. بنابراین نخست به تعریفی مختصر از روایتگری و رأی نظریه پردازان این رویکرد پرداخته است سپس عناصر مهمی چون راوی، شخصیات و عنصر مکان و زمان را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. این پژوهش بیانگر این است که سعدی شیرازی خود راوی و خود نیز شخصیت اصلی قصایدش مییاشد؛ و اینکه توجه شاعر بیشتر به موضوعات عاشقانه و بیان احساساتش است. سعدی با به کار بردن انواع عناصر روایت به گیرا بودن قصاید عربیاش بیش از پیش کمک کرده است و این امر باعث انسجام بخشی آن قصاید شده است.
علی ساکی؛ محمد جواد غانمي؛ سهاد جادري
چکیده
حجاج یک فعالیت گفتاری خطابی است که بر استدلال و تاثیر بر مخاطب بمنظور انجام دادن کاری وی ا نهی استوار است. این فرآیند گفتمانی بر استدلال برهانی و نیز متقاعدسازی و تأثیرگذاری در شکل و محتوای خود متکی است. شاعران أهل البیت (ع) به دلیل نیاز به آن در شعر سیاسی و مذهبی بسیار از آن استفاده کردند، اما این شیوه بیان در نزد این شاعران متفاوت است. ...
بیشتر
حجاج یک فعالیت گفتاری خطابی است که بر استدلال و تاثیر بر مخاطب بمنظور انجام دادن کاری وی ا نهی استوار است. این فرآیند گفتمانی بر استدلال برهانی و نیز متقاعدسازی و تأثیرگذاری در شکل و محتوای خود متکی است. شاعران أهل البیت (ع) به دلیل نیاز به آن در شعر سیاسی و مذهبی بسیار از آن استفاده کردند، اما این شیوه بیان در نزد این شاعران متفاوت است. روشن شد که شاعر از سازوکارهای استدلال زبانی و بلاغی بر اساس راهبرد همبستگی نهفته در سبک بیان برای نشان دادن مواضع دینی و اعتقادی خود استفاده کرده است که محور آن بیان فضایل کریم اهل بیت (ع) و بیان وقایع ناگوار واقعه کربلا و نیز رخدادهای سیاسی عصر شاعر که در آن برخورد غرب و مسلمانان، دفاع از دولت و رجال دین دوره عثمانی بود. روش های گفتاری به کار رفته در سروده های متنوع شاعر در استفهام انکاری و اظهار شگفتی، تکرار در واژگان و عبارات برای تأکید، روش نهی و نفی، پند دهی و سرزنش، عبارت های میان لفظی جهت تقویت گفتار، گفتگو برای تعامل و دعوت به جهاد و پیوندهای استدلالی برای تقویت امکانات بیانی و نیز سبک بلاغی از جمله تشبیه، مجاز، استعاره، کنایه و نیز تقابل متنی و زبانی به خوبی نمایان است.
علی بیانلو
چکیده
آواشناسی، شاخه‌ای از زبان‌شناسی عموی، جهت اطلاع از قوانین تولید آواهای کلامی، آنها را بررسی میکند که خشت اول نظام زبانی است. هماهنگی آوایی پدیده‌ای زبانی در واکه‌ها و همخوان‌ها است. یعنی تأثیرپذیری آواها به مشابهت بین آنها منجر میشود. مکانیزم‌های این پدیده در بیشتر زبان‌ها و در عربی و ترکی آذری وجود دارد؛ چون ویژگی این ...
بیشتر
آواشناسی، شاخه‌ای از زبان‌شناسی عموی، جهت اطلاع از قوانین تولید آواهای کلامی، آنها را بررسی میکند که خشت اول نظام زبانی است. هماهنگی آوایی پدیده‌ای زبانی در واکه‌ها و همخوان‌ها است. یعنی تأثیرپذیری آواها به مشابهت بین آنها منجر میشود. مکانیزم‌های این پدیده در بیشتر زبان‌ها و در عربی و ترکی آذری وجود دارد؛ چون ویژگی این دو زبان ریتم آوایی در ساختواژ است. مسئله اینکه وام‌واژه‌های عربی تابع هماهنگی آوایی در زبان آذری هستند. این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و نظر به آواشناسی تطبیقی، به مطالعۀ موردی وام‌واژه‌های عربی در ترکی آذری و مقایسۀ مکانیزم‌های آوایی میان دو زبان، در واکه‌ها و همخوان‌ها می‌پردازد؛ زیرا، در این بررسی، نظام آوایی دو زبان مطرح میشود و نحوۀ برخورد زبان آذری با وام‌واژه‌های عربی و چگونگی بومی‌سازی واجی نشان داده میشود. از اینرو، پیگیری مشترکات و مفترقات نظام آوایی میان عربی و آذری در عرصۀ آواشناسی تطبیقی سودمند خواهد بود. نتیجه اینکه، تأثیرپذیری واکه‌ها به صورت پیشین و پسین، در دو زبان است. همخوان‌های عربی، هماهنگی آوایی را می‌پذیرند و این هماهنگی در بافت آوایی زبان آذری آشکار است. تابعیت واکۀ عربی کوتاه از بلند شامل هماهنگی کسره با یاء، ضمّه با واو و فتحه با الف، است. همچنین، در وام‌واژه‌های زبان آذری، کسره به صورت یاء درمی‌آید. همزۀ عربی گاهی حذف یا تبدیل به واکه میشود. این پدیده در وام‌واژهای زبان آذری بروز میکند. مصدرهای عربی وارد آذری شده و حرف حلق در بقاء کسره یا تبدیل آن به یاء، تأثیرگذار است. از این پدیده در عربی اثری نیست.
خلیل پروینی؛ هومن ناظمیان
دوره 1، شماره 2 ، مرداد 1384، ، صفحه 10-32
چکیده
امروزه ادبیات داستانی، یکی از مهم ترین انواع ادبی به شمار می رود که خود، انواع مختلفی مانند قصه، داستان کوتاه، رمانس و رمان را در بر می گیرد. در این میان، رمان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در قرن نوزدهم میلادی همزمان با دوران شکوفایی ادبیت داستانی- و به خصوص رمان- در اورپا، اندیشمندان و ادبای عرب نیز، درصدد برآمدند در این ...
بیشتر
امروزه ادبیات داستانی، یکی از مهم ترین انواع ادبی به شمار می رود که خود، انواع مختلفی مانند قصه، داستان کوتاه، رمانس و رمان را در بر می گیرد. در این میان، رمان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در قرن نوزدهم میلادی همزمان با دوران شکوفایی ادبیت داستانی- و به خصوص رمان- در اورپا، اندیشمندان و ادبای عرب نیز، درصدد برآمدند در این عرصه، دست به آفرینش بزنند. از جمله این افراد «جرجی زیدان» مورخ، نویسنده و روزنامه نگار برجسته لبنانی مسیحی است که با نگارش سلسله رمان های تاریخ اسلام، نخستین مجموعه رمان های تاریخی در ادبیات داستانی عربی را پدید آورد. هدف از این تحقیق، نقد و بررسی داستان های تاریخی «جرجی زیدان» از نظر هنری و فنی و میزان انطباق آن با حقایق تاریخی است؛ از این رو داستان «غاده کربلا» به عنوان نمونه انتخاب شده است.
محمود شکیب؛ عباس گنج علی
دوره 1، شماره 1 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 25-42
چکیده
با نگاهی در واژگان زبان عربی در می یابیم که گروهی از واژگان توانسته اند پهنه بسیار وسیعی را از آن خود کرده و دامنه گسترده تری بیابند در حالی که دسته ای دیگر از چنین بالندگی و بسطی برخوردار نشده اند. بنابراین بدون شک عواملی دیگر در این روند تاثیر گذاشته و مجال را برای بروز و گسترش این واژگان فراهم آورده اند. یک دسته از این قبیل واژگان که ...
بیشتر
با نگاهی در واژگان زبان عربی در می یابیم که گروهی از واژگان توانسته اند پهنه بسیار وسیعی را از آن خود کرده و دامنه گسترده تری بیابند در حالی که دسته ای دیگر از چنین بالندگی و بسطی برخوردار نشده اند. بنابراین بدون شک عواملی دیگر در این روند تاثیر گذاشته و مجال را برای بروز و گسترش این واژگان فراهم آورده اند. یک دسته از این قبیل واژگان که پهنه وسیعی را در زبان عربی در برگرفته اند، واژگانی هستند که بیانگر مفهوم «انقطاع و انفصال» اند. فرض می رود که خشونت زندگی بادیه، طبیعت خشک دشت های سوزان، عداوت و درگیری ها و انتقام جویی ها و نهب و غارت های متقابل از سوی قبایل متخاصم، زندگی به شیوه چادرنشینی و دسترسی نداشتن به منابع طبیعی کافی در نتیجه کوچیدن های پایان ناپذیر در به وجود آوردن طیف وسیعی از واژگان دال بر «انقطاع و انفصال» و مفاهیمی از این دست بی تاثیر نبوده اند. به هر حال، علل و دلایل هر چه که باشد، واقعیت این است که مفهوم انقطاع و انفصال در واژگان و تعابیر عربی به گونه گسترده ای مجال بروز یافته که در این پژوهش به طور تفصیل به تصویر کشیده شده است.
وحید سبزیان پور
دوره 1، شماره 3 ، آبان 1384، ، صفحه 55-68
چکیده
در «امثال و حکم» دهخدا حکمت و امثال عربی بسیاری وجود دارد که به منبع آنها اشاره نشده و یا به اشخاصی غیر از صاحبان اصلی آنها نسبت داده شده است. بخشی از این اقوال حکیمانه که دهخدا آنها را از منابع فارسی مثل مرزبان نامه، قابوس نامه و ...، نقل کرده است، متعلق به فرزانگان و حکیمان ایرانی قبل از اسلام است که به طرق مختلف وارد فرهنگ عربی شده ...
بیشتر
در «امثال و حکم» دهخدا حکمت و امثال عربی بسیاری وجود دارد که به منبع آنها اشاره نشده و یا به اشخاصی غیر از صاحبان اصلی آنها نسبت داده شده است. بخشی از این اقوال حکیمانه که دهخدا آنها را از منابع فارسی مثل مرزبان نامه، قابوس نامه و ...، نقل کرده است، متعلق به فرزانگان و حکیمان ایرانی قبل از اسلام است که به طرق مختلف وارد فرهنگ عربی شده ولی به تدریج با گذر از دهلیز زمان هویت ایرانی خود را از دست داده رنگ و بوی عربی یافته است، چندان که از دید بسیاری از جمله ادیب نکته سنج و ایران دوستی چون دهخدا پنهانمانده است. این مقاله حاصل پژوهشی دراز دامن است که نتیجه آن دستیابی به 30 مورد از این اقوال است، ارایه اسناد و مدارک قدیم و دست اول این اقوال از یک سو نشانگر غنای فرهنگی ایرانیان باستان و از دیگر سو شاهد صادقی بر دگرگونی های حقایق در گذر زمان است.
سید فضل الله میرقادری؛ حسین کیانی
دوره 7، شماره 18 ، اردیبهشت 1390
چکیده
نودگرگونی‌های نیمة دوم قرن بیستم در آلمان، در عرصهی ادبیاتتطبیقی، آن را از پرداختن کامل به رابطة متن و مؤلف، بازداشت و به آن، رویکردی «خوانندهمحور» داد. پیروان این نظریه، خواهان مشارکت فعّال بین متنی که آفرینندهمتن، پدید آورده و برداشت خواننده، به عنوان پذیرنده و مصرف کنند شدند، زیرا برداشت خواننده، به آن اعتبار ...
بیشتر
نودگرگونی‌های نیمة دوم قرن بیستم در آلمان، در عرصهی ادبیاتتطبیقی، آن را از پرداختن کامل به رابطة متن و مؤلف، بازداشت و به آن، رویکردی «خوانندهمحور» داد. پیروان این نظریه، خواهان مشارکت فعّال بین متنی که آفرینندهمتن، پدید آورده و برداشت خواننده، به عنوان پذیرنده و مصرف کنند شدند، زیرا برداشت خواننده، به آن اعتبار تازه‌ای بخشیدهاست. این برداشت را «دریافت» نام نهادهاند.
نظریهی «دریافت» که پژواکی از دگرگونیهای اجتماعی و اندیشگانی و ادبی در آلمان غربی خلال دهة شصت قرن بیستم بود، به دریافت خواننده از متن اهمیت می دهد صاحبان این نظریه مفاهیمی را مطرح کردند که ویژه آنان بودمانند: افق انتظار، نومیدی افق، تغییر افق، مسافت جمالی، تعامل بین متن و خواننده و خواننده ضمنی. این گفتار سپس ضمن بررسی رابطه بین نظریهی دریافت و ادبیات تطبیقی، نمونههایی را به عنوان زمینههای پژوهش براساس آن، ارائه دادهاست.
شهریار نیازی؛ عبدالله حسینی
دوره 6، شماره 17 ، دی 1389
چکیده
اهمیت بینامتنی در گسترش فضای متنی مقامات است که از طریق مراجع گوناگون و همبستگی روابط حضور و غیاب در داخل آن، تحقق مییابد. از این رو فراخوانی متون سنتی، بهویژه شعر، خواننده را با شکل فرهنگی کامل زمان بدیع الزمان همدانی آشنا میسازد، لذا به منظور کار آیی بهتر قصیده وعمق تاثیر آن، بدیع الزمان همدانی تلاش می کند تا ...
بیشتر
اهمیت بینامتنی در گسترش فضای متنی مقامات است که از طریق مراجع گوناگون و همبستگی روابط حضور و غیاب در داخل آن، تحقق مییابد. از این رو فراخوانی متون سنتی، بهویژه شعر، خواننده را با شکل فرهنگی کامل زمان بدیع الزمان همدانی آشنا میسازد، لذا به منظور کار آیی بهتر قصیده وعمق تاثیر آن، بدیع الزمان همدانی تلاش می کند تا در اثرش، شمار زیادی از متون دینی،قرانی و شعری را با روشهای گوناگون بینامتنی به کارگیرد تا فضای ارتباطی متن را به افقهای گسترده تر میراث گذشتگان بکشاند. این مقاله درپی پاسخ به دو پرسش اساسی است:
1- مهمترین شیوه های بینامتنیت در مقامات همدانی چیست؟
2-همدانی به چه شکل از سازوکار بینامتنی در مقامات بهره می برد؟
در پاسخ به پرسش‌های یادشده، این پژوهش شامل مباحث زیر شده است:
1- تعیین نمونه تحقیق وعلل انتخاب آن.
2- ارائه مهمترین شکلهای بینامتنی در نمونه مذکور و تطبیق آن بر متن .
3- نتایج پژوهش از طریق تفکیک رمزگان متن و نقد آنها.
شیما خیری فاهم
دوره 7، شماره 19 ، مرداد 1390
چکیده
مبرد در کتاب خود (الکامل) به شعر اهمیت فراوانی میدهد. روایت شعر و اسناد آن نزد او از اهمیت فراوانی برخورداراست. او بر این باور است که کاستی و فزونی و اختلاف در روایت شعر تأثیر فراوانی بر معنی آن دارد.
نویسنده در کتاب خود به متون شعری، به ویژه تحلیلهای زبان شناختی آن توجه بیشتری دارد و تنها رویکردی زبان شناسانه به شعر نداشته ...
بیشتر
مبرد در کتاب خود (الکامل) به شعر اهمیت فراوانی میدهد. روایت شعر و اسناد آن نزد او از اهمیت فراوانی برخورداراست. او بر این باور است که کاستی و فزونی و اختلاف در روایت شعر تأثیر فراوانی بر معنی آن دارد.
نویسنده در کتاب خود به متون شعری، به ویژه تحلیلهای زبان شناختی آن توجه بیشتری دارد و تنها رویکردی زبان شناسانه به شعر نداشته بلکه رویکرد زیبایی‌شناسانه و نقدی را مورد توجه قرار داده که این رویکردها خود اشاره به دانش فراگیر علمای قدیم و نیز هدف آموزشیای دارد که کتاب برای آن نگارش یافته است. زیرا کتاب در زمانی تألیف شد که لحن در زبان وارد شد بود و زبان را رو به ضعف کشانده بود، و سپس در زمان مؤلف زبان به عنوان علمی جدید مطرح شد در حالی که قبل از آن زبان به گونهای فطری در بین مردم رواج داشت.
محمد علی القضاة
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
سعدی شیرازی یکی از بارزترین شاعران فارسیزبان است، و در شعر فارسی شهرت ویژهای دارد، اما توانایی او در سرودن شعر عربی و نوآوری در آن باعث شد تا مورد بررسی و نقد ناقدان فراوانی قرار گیرد . این بررسیها گاهی همراه با اغراق و گاهی ناعادلانه جلوه میکند. مقالة حاضر برآن است که جنبه‌هایی از اشعار عربی سعدی به عنوان شاعری پارسی ...
بیشتر
سعدی شیرازی یکی از بارزترین شاعران فارسیزبان است، و در شعر فارسی شهرت ویژهای دارد، اما توانایی او در سرودن شعر عربی و نوآوری در آن باعث شد تا مورد بررسی و نقد ناقدان فراوانی قرار گیرد . این بررسیها گاهی همراه با اغراق و گاهی ناعادلانه جلوه میکند. مقالة حاضر برآن است که جنبه‌هایی از اشعار عربی سعدی به عنوان شاعری پارسی زبان مورد بحث و بررسی قرار دهد که یا از چشم منتقدان پنهان مانده، و یا به نحو شایستهای بدان پرداخته نشده است. در این پژوهش علاوه بر این، تأثیر سعدی بر ادبیات عربی و نوآوریهای وی در این زمینه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مکارم حسن الحسن؛ احمدرضا حيدريان شهري؛ علی مجید البدیری؛ بهار صدیقی
چکیده
تحلیل انتقادی عنوان های شعری در درک متن‌های نوآورانه،اهمیت بسیاری یافته است و شناخت پیوند هر عنوان با متن ادبی خود و همچنین با دیگر آستانههای متن که مسیر تازه‌ای را در بررسی متن می گشاید وهمچنین شناخت هرآنچه که این عناوین و گونههای مختلف آن و شیوه های تغییرپذیرش را مشخص میسازد دارای نقشی اساسی است از طریق کارکرد نشانگری ...
بیشتر
تحلیل انتقادی عنوان های شعری در درک متن‌های نوآورانه،اهمیت بسیاری یافته است و شناخت پیوند هر عنوان با متن ادبی خود و همچنین با دیگر آستانههای متن که مسیر تازه‌ای را در بررسی متن می گشاید وهمچنین شناخت هرآنچه که این عناوین و گونههای مختلف آن و شیوه های تغییرپذیرش را مشخص میسازد دارای نقشی اساسی است از طریق کارکرد نشانگری آن در برخی متون و یا در ارائه ی فشرده ی مفهوم متن و نقش آفرینی در دریافت معنای آن؛درونمایه ی این پژوهش،مبتنی بر بررسی شعر سرایندة معاصر عراق،عبدالکریم کاصد با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی است با گزینش برجسته ترین سرودههایی که دارای پیوندی استوار با عنوان هریک از دفترهای شعر این سراینده است؛مهمترین اهداف این پژوهش،شناخت تغییر صورت گرفته در عنوان از جهت ساختار،بافت و ظاهر بوده‌است و همچنین کارکرد معناشناختی متمایز آن و پیوندش با متن و دریافت معنا، افزون بر این،اهمیت عنوان در شناخت سرشاری تجربة شعری و فرهنگ شاعر و تأثیرپذیری وی از میراث ادبی و تاریخی و نقش آن در کاربست متفاوت عنوان و نشانگری های آن مورد توجّه قرارگرفته‌است.مهمترین دستاوردهااین پژوهش این است که عبدالکریم کاصد برای موضوعاتی که در عنوان های خود یاد کرده، تصاویری زیبایی‌شناسانه ارائه نموده‌است و استعدادی چشمگیر را در افزودن رنگی هنری به این عناوین به نمایش گذاشته‌است؛در میان این دفترهای شعری،بیش از همه کاربست عنوان مفرد مرکب نسبت به دیگر گونهها نمود یافته‌است که نقشی تأثیرگذار دارد چرا که عنصری کارآمد در نشانگری و ساختار شعر و آشنایی زدایی و تبیین متفاوت به شمار می رود.
علی سلیمی؛ رضا کیانی
دوره 8، شماره 23 ، تیر 1391، ، صفحه 1-20
چکیده
چکیده رنگ یکی از عناصر مهم در تصویرسازیهای هنری در شعر است و هر شاعری در به کارگیری و کشف دنیای اسرار آمیز آن، تجربهای منحصر به مفرد دارد. دو شاعر نقاش، سهراب سپهری و سعدی یوسف، دو تجربهی متفاوت در این زمینه از خود بر جای نهادهاند. از یک سوی، رنگ نزد هر دو شاعر، از یک پدیده دیداری به یک امر ذهنی تبدیل شده است و لذا عنصری با اهمیت ...
بیشتر
چکیده رنگ یکی از عناصر مهم در تصویرسازیهای هنری در شعر است و هر شاعری در به کارگیری و کشف دنیای اسرار آمیز آن، تجربهای منحصر به مفرد دارد. دو شاعر نقاش، سهراب سپهری و سعدی یوسف، دو تجربهی متفاوت در این زمینه از خود بر جای نهادهاند. از یک سوی، رنگ نزد هر دو شاعر، از یک پدیده دیداری به یک امر ذهنی تبدیل شده است و لذا عنصری با اهمیت در ساختار هنری شعر آنها دو شمرده میشود. اما از سوی دیگر، هر کدام از آن دو، رنگ را به گونهای متفاوت از دیگری کاربردهاست. سپهری با الهام از مکتب رمانتیک و به شکلی خوشبینانه آن را نشانهای از زیباییها دانسته است، اما سعدی یوسف آن را به عنوان نمادی برای پیکارهای سیاسی و اجتماعی استعمال نموده است و با دیدی بدبینانه و متأثر از مکتب واقعگرایی از آن استفاده کرده است. تفاوت آشکار کاربرد رنگ در شعر دو شاعر، به گونهای است که در بسیاری از شعر سپهری میتوان جای رنگها را با هم عوض کرد، اما در شعر سعدی یوسف چنین کاری امکانپذیر نیست. این پژوهش کاربردهای رنگ در شعر این دو را بررسی میکند.
فاطمه ذوالقدر
دوره 6، شماره 16 ، مهر 1389، ، صفحه 13-32
چکیده
ادبیات در کشور کویت نسبت به دیگر کشورهاى عربى قدمت ودیرینه کمترى دارد وآنچنان که شایسته جایگاه والاى ادبیات میباشد مورد توجه وبررسى قرار نگرفته است، بهویژه شعر و ادبیات زنان کویتى. بحث حاضر ضمن اشاره اجمالى به کتب ومقالاتى که درباره ى شاعر کویتى « سعاد الصباح » نگاشته شده است، برخى از اشعار این شاعر بزرگ را از ...
بیشتر
ادبیات در کشور کویت نسبت به دیگر کشورهاى عربى قدمت ودیرینه کمترى دارد وآنچنان که شایسته جایگاه والاى ادبیات میباشد مورد توجه وبررسى قرار نگرفته است، بهویژه شعر و ادبیات زنان کویتى. بحث حاضر ضمن اشاره اجمالى به کتب ومقالاتى که درباره ى شاعر کویتى « سعاد الصباح » نگاشته شده است، برخى از اشعار این شاعر بزرگ را از جهت به کارگیرى متون دینى مورد بررسى وتحلیل قرار مىدهد و توانائى خانم صباح را در به کارگیرى متون، اشارات ورموز مذهبى وشخصیتها وحوادث تاریخى به طور مستقیم یا غیر مستقیم نشان میدهد، و درپایان از مقدار موفقیت شاعره در بکارگیرى این متون والهام بخشى هنرمندانه وبه جا از أنها در القاى پیام به مخاطب از جهت فنى و موضوعى، و خلق فضاى دینى سرشار از شجاعت ومقاومت وایثار پرده بر مى دارد .واز آنجا که خانم سعاد صباح با اصول هنر شعر آشنا است و در پیش بردن ادبیات زنان در این کشور نقش فعالى داشته و نیز آثار فراوانى از خود بر جاى گذاشته، بحث حاضر به بررسى وتحلیل اشعار او در این زمینه پرداخته است. اهمیت این بحث در این نکته نهفته است که « بینامتنى دینى » اصطلاحى جدید در عرصه ادبیات وفرهنگ به شمار مى رود واز نقد و بررسى فراوانى بویژه در ادبیات کشور کویت برخوردار نبوده است.
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، ، صفحه 15-36
چکیده
مدح پیامبر (ص) یکى از موضوعات قدیمى است که شعراء به آن اهتمام ورزیده اند. از آغاز طلوع اسلام تاکنون، بسیارى از شعراء احساسات پرشور خود را نسبت به رسول الله (ص) ابراز داشته و با شعر خود به دفاع از پیامبر اکرم (ص) و رسالت او برخاسته اند. در عصر حاضر (نیز) تعدادى از شعراى مسیحى مهجر قصایدى را در مدح پیامبر مى سرایند و عربها را به تسامح، برادرى ...
بیشتر
مدح پیامبر (ص) یکى از موضوعات قدیمى است که شعراء به آن اهتمام ورزیده اند. از آغاز طلوع اسلام تاکنون، بسیارى از شعراء احساسات پرشور خود را نسبت به رسول الله (ص) ابراز داشته و با شعر خود به دفاع از پیامبر اکرم (ص) و رسالت او برخاسته اند. در عصر حاضر (نیز) تعدادى از شعراى مسیحى مهجر قصایدى را در مدح پیامبر مى سرایند و عربها را به تسامح، برادرى و اتحاد، فرا مى خوانند. چه افکار و انگیزه هایى باعث شده است این شاعران تا به مدیح نبوى بپردازند؟ در حقیقت برخى از شعراى مهجر به وحدت ادیان اعتقاد پیدا کردند و از این جهت به پیامبر (ص) به دیده احترام و اکرام نگریستند. برخى دیگر از شعراى مهجر که تعدادشان بیشتر است، بدین علت پیامبر (ص) را ستودند که او عربها را از حضیض جهالت و عقب ماندگى نجات داد و به فضاى علم و پیشرفت منتقل ساخت. این شعراء آرزوى بازگشت دوباره دوران با شکوه اسلام را داشتند و پیامبر در نزد آنها به نمادی براى بیان موضوعات ناسیونالیستى مبدل شد. این شاعران میهن دوستى را دین خود و عربیت را محور آن قرار داده، و همین این امر باعث روى آوردن آنها به تسامح دینى و مدیح نبوى شد. آشنایى با فرهنگ اسلامى و تاثیرپذیرى از آن نیز، عامل دیگرى است که برخى از آنها شاعران به مدیح نبوى سوق داده است.
محمد حسن معصومی
دوره 9، شماره 27 ، آبان 1392، ، صفحه 17-41
چکیده
گفتمان ادبی اسلام بهعنوان یک ساختار معنایی متکامل، شیوههای بیانی گوناگونی را برای فرستادن پیام خود و نشاندن آن در جان گیرنده بر میگزیند. خاستگاه چنین شگردی این عقیده است که ساختار روانی آدمیان با یکدیگر متفاوت است و همین امر، آفرینندهی اثر ادبی را بر آن میدارد تا برای راهیابی به ژرفای جان مخاطبان به شیوههای گوناگونی ...
بیشتر
گفتمان ادبی اسلام بهعنوان یک ساختار معنایی متکامل، شیوههای بیانی گوناگونی را برای فرستادن پیام خود و نشاندن آن در جان گیرنده بر میگزیند. خاستگاه چنین شگردی این عقیده است که ساختار روانی آدمیان با یکدیگر متفاوت است و همین امر، آفرینندهی اثر ادبی را بر آن میدارد تا برای راهیابی به ژرفای جان مخاطبان به شیوههای گوناگونی دست یازد و از این رهگذر، آرمان خود را بهنحوی مطلوب، عملی سازد؛ از همین روی است که گفتمان ادبی اسلام، اکثر انواع ادبی و نیز همهی صور خیال و شیوههای معنایی را برای رسیدن به آرمان یادشده، که راه خیر و رستگاری است، بهکار میگیرد. شایان ذکر است که این گفتمان دینی، خطوطی روشن را مقتدای خود قرار داده است؛ زیرا خاستگاه آن خرد و منطق البته در کنار عواطف زنده و پویاست که آرمان آن ایجاد دگرگونی در گیرندگان پیام بوده و همزمان این شگردها را در قالب اسلوبی از گفتار میریزد که پیام را به آسانی ارسال کند.
جستار حاضر میکوشد به کیفیت بهکارگیری انواع ادبی بهعنوان یکی از ابزارهای گفتمان ادبی اسلام بپردازد؛ از اینرو سعی شده است بهطور فشرده و با آوردن نمونههایی از این گونههای ادبی، که عمدتاً از قرآن و احادیث است، بهنحوهی تأثیرگذاری آن بر مخاطبان پرداخته شود.
علی پیرانی شال
دوره 5، شماره 13 ، بهمن 1388، ، صفحه 18-34
چکیده
حکیم عمرخیام، در رباعیات بینظیرش، راز و رمز زندگی را بیپرده بیان کرده است. وی درون طوفانی خود و امواج متلاطم وجود خویش را با مروارید کلمات به نظم در آورده و خواننده را در برابر أسرار هستی در بیابان بینام و نشان شک و تردید و کرانههای تاریک شیدایی و سر درگمی رها کرده است؛ چرا که بی اختیار و به ناچار در این دنیای فانی گام نهاده ...
بیشتر
حکیم عمرخیام، در رباعیات بینظیرش، راز و رمز زندگی را بیپرده بیان کرده است. وی درون طوفانی خود و امواج متلاطم وجود خویش را با مروارید کلمات به نظم در آورده و خواننده را در برابر أسرار هستی در بیابان بینام و نشان شک و تردید و کرانههای تاریک شیدایی و سر درگمی رها کرده است؛ چرا که بی اختیار و به ناچار در این دنیای فانی گام نهاده است و بدون میل و اراده خود از آن به ناچار کوچ خواهد کرد .
بسیاری از این پرسشها و مفاهیم پیچیده و مبهم در دیوان ایلیا ابوماضی، شاعر معاصر عرب، نیز وجود دارد. ایلیا نیز همچون خیام در سیر خود به سوی قلهی شعر و ادب با صخرهها و خارها روبه رو میگردد و به کاوش مشکلات انسان و هستی و رمز و راز این دو همت میگمارد و سرانجام سرگشته و حیران در وادی شک، بی اختیار مبهوت میماند. از این رو صدای امواجی که در دریای درون خیام به تلاطم درآمده بود، بعد از گذشت نُه قرن از وجود ناآرام ایلیا ابو ماضی به گوش می‌رسد.
کاظم عظیمی؛ حامد صدقی؛ فیروز حریرچی
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، ، صفحه 19-36
چکیده
داستان کوتاه، دیوان انسان امروز است و می رود تا به وسیله آثار جاویدان نویسندگان توانا و مستعدّ، جایگاه خود را در سراسر جهان مستحکم نماید. صندلی رونالدو- «مقعد رونالدو»- از داستانهای کوتاه محمود شقیر، نویسنده معاصر فلسطین، است که در حوزه داستان کوتاه معاصر عربی، طرحی نو به شمار می آید؛ زیرا وی در این داستان توانسته است با استفاده ...
بیشتر
داستان کوتاه، دیوان انسان امروز است و می رود تا به وسیله آثار جاویدان نویسندگان توانا و مستعدّ، جایگاه خود را در سراسر جهان مستحکم نماید. صندلی رونالدو- «مقعد رونالدو»- از داستانهای کوتاه محمود شقیر، نویسنده معاصر فلسطین، است که در حوزه داستان کوتاه معاصر عربی، طرحی نو به شمار می آید؛ زیرا وی در این داستان توانسته است با استفاده از پیرنگ باز، احضار شخصیتهای معروف معاصر سیاسی- ورزشی- فرهنگی جهان، درونمایه اجتماعی- فرهنگی، بحران آفرینی و کشمکش ظریف و بدیع، سبک و بیان ساده و سلیس، زاویه دید دانای کل، گفتگوی غیرمستقیم و توصیف تصویرگونه، در مکان ساده و بی آلایش روستا، افق نوینی به روی داستان کوتاه معاصر عربی به طور اعمّ و داستان کوتاه فلسطین به طور اخصّ بگشاید؛ افقی که پیام داستان را با زبان طنز و بیان ساده و روان در آسمان جان و دل خواننده، حکّ می نماید.هدف این پژوهش آن است که با استفاده از روش توصیفی- استدلالی، پیوند ادبیات و سیاست را در عناصر داستان فوق تحلیل کند.
عیسی متقی زاده
دوره 5، شماره 11 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 19-34
چکیده
ترکیب به مجموعه‌ای از کلمات گفته میشود که با چینشی خاص دارای نقشی در جمله است . ارتباط در جمله فقط توسط کلمات برقرار نمی‌‌شود بلکه پیوند واقعی در جمله بهوسیله ترکیب‌ها شکل میگیرد. اگر رابطه موجود دراجزای ترکیب، اسنادی باشد ، آن را مرکب اسنادی مینامیده ؛ و اگر رابطه موجود بین اجزای مرکب از طریق قید باشد، آن را ...
بیشتر
ترکیب به مجموعه‌ای از کلمات گفته میشود که با چینشی خاص دارای نقشی در جمله است . ارتباط در جمله فقط توسط کلمات برقرار نمی‌‌شود بلکه پیوند واقعی در جمله بهوسیله ترکیب‌ها شکل میگیرد. اگر رابطه موجود دراجزای ترکیب، اسنادی باشد ، آن را مرکب اسنادی مینامیده ؛ و اگر رابطه موجود بین اجزای مرکب از طریق قید باشد، آن را ترکیب قیدی مینامند.
رابطهی قیدی گاهی بین دو اسم برقرار می شود که اسم دوم قیدی برای اسم اول است، بدین معنا که با این اسم یا گسترهی معنایی آن را تقلیل میدهد ویا با معرفه کردن آن، اسم را معین مینماید، که آن را ترکیب اضافی نامیدهاند و گاهی هم رابطهی قیدی بین دو اسم برقرارمی شود که اسم دوم، صفت اسم اول است و به این ترکیب، ترکیب وصفی گویند.
برای توفیق در آموزش ترکیب اضافی می توان حرفی را بین دو اسم در تقدیر گرفت ، و ساختار پنهانی آن را برای فراگیر شرح داد تا امر آموزش آسان شود. به عنوان مثال می توان برای ساختار ظاهری جمله " مفتاح الدار معی "؛ ساختار پنهان آن را این گونه گفت: ( المفتاح الذی للدار) معی . و یا در ترکیب اضافی از نوع دیگر در جمله ؛ " حضر الحفل رئیس جامعه " می توان ساختار پنهان آن را به این صورت بیان کرد: حضر الحفلَ (رئیسٌ لجامعةٍ)
حیدر خضری
دوره 4، شماره 10 ، آبان 1387، ، صفحه 19-38
چکیده
تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى ...
بیشتر
تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى در این کشورها، بیان دیدگاه خاص آنها در خصوص پژوهشهاى تطبیقی، و وجه تسمیه هاى گوناگونی این مکتب ادبیات تطبیقی از جمله مسائل مورد توجه پژوهشگران بوده است. با عنایت به تعامل درخور و توجه کشورهاى اروپاى شرقى به ادبیات سایر کشورها و مخصوصا کشورهاى شرقى واسلامی، مسأله ضرورت توجه به دیدگاه این کشورها مطرح میشود، تا از این طریق، علاوه بر تقویت روند گسترش دایره پژوهشهاى تطبیقى، از پدیده خودمحورى هم که در بعضى از پژوهشهاى تطبیقى غربى شاهد شکل گیری آن هستیم، کاسته شود.
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، ، صفحه 19-40
چکیده
تعد الأعمال الأدبیة بمثابة إعلان عن ذات مؤلفیها و بناء على ذلک فإن کتابات المرأة هی إمتداد وجودی للذات الکاتبة. تتیح الروایة الفرصة للکاتبة کی تکشف لنا عن هویتها من خلال استعراضها لأفکارها المنبثقة من بیئتها الثقافیة و الاجتماعیة.
النموذج للشخصیة هو نموذج حی یتواجد بشکل أو بآخر فی حیاة الأدیب، و یثیر ذهنه لرسم شخصیة ما و یمده بما ...
بیشتر
تعد الأعمال الأدبیة بمثابة إعلان عن ذات مؤلفیها و بناء على ذلک فإن کتابات المرأة هی إمتداد وجودی للذات الکاتبة. تتیح الروایة الفرصة للکاتبة کی تکشف لنا عن هویتها من خلال استعراضها لأفکارها المنبثقة من بیئتها الثقافیة و الاجتماعیة.
النموذج للشخصیة هو نموذج حی یتواجد بشکل أو بآخر فی حیاة الأدیب، و یثیر ذهنه لرسم شخصیة ما و یمده بما یلزمه من أدوات و مواد خام لمساعدته على الخروج بهذه الشخصیة للنور.
تعتبر روایة سووشون أول روایة تکتبها الکاتبة الایرانیة سیمین دانشور کما أن روایة الباب المفتوح أول روایة واقعیة تسطر حروفها کاتبة مصریة اسمها لطیفة الزیات، حیث یتضح التأثیر الکبیر لشخصیة کلتا الأدیبتین على خلق الشخصیة الرئیسیة فی الروایتین المذکورتین.
یسعى هذا البحث لإثبات الاستعانة بالنموذج فی رسم الشخصیة الرئیسیة فی الروایتین المذکورتین و إبراز أوجه التشابه و الاختلاف الفنیة بین الکاتبة الإیرانیة و نظیرتها المصریة فی خلق الشخصیات و الاستعانة بفنون الکتابة القصصیة.
و قد توصّل البحث – من خلال المنهج الوصفی و فی ضوء المنهج الاجتماعی و المقارن – إلى أن سیمین دانشور قد عمدت إلى الاستعانة بالنموذج فی تطویر شخصیتها بشکل أقل من نظیرتها المصریة.
و من خلال دراسة الروایتین یتضح لنا التشابه الکبیر بین شخصیة زری – الشخصیة الرئیسیة فی روایة سووشون – و سیمین دانشور الکاتبة و کذلک تشابه شخصیة لیلى مع شخصیة الروائیة لطیفة الزیات و أن هاتین الکاتبتین قد استلهمتا مواصفات الشخصیات الرئیسیة لروایتهما من وحی شخصیتهما.
