ابراهيم نامداري
المجلد 12، العدد 41 ، يونيو 1438، ، الصفحة 247-266
المستخلص
تاريخ ادبيات اندلس (اسپانياي کنوني)، تاريخ مردماني پرتلاش و جهادگر است که توانستند سنگ بناي اسلام و آداب‌ورسوم شرقي را در اروپا و سرزمين غرب بگذارند و اثبات کنند که اسلام توانايي رخنه در دل‌هاي نامسلمانان را دارد؛ بنابراين ضروري است حوادث اين دورة درخشان تاريخي و آثار سرآمدان شعر و ادب آن را بررسي و تحليل نماييم. اين مقاله با تکيه ...
أكثر
تاريخ ادبيات اندلس (اسپانياي کنوني)، تاريخ مردماني پرتلاش و جهادگر است که توانستند سنگ بناي اسلام و آداب‌ورسوم شرقي را در اروپا و سرزمين غرب بگذارند و اثبات کنند که اسلام توانايي رخنه در دل‌هاي نامسلمانان را دارد؛ بنابراين ضروري است حوادث اين دورة درخشان تاريخي و آثار سرآمدان شعر و ادب آن را بررسي و تحليل نماييم. اين مقاله با تکيه بر روش نقدگونه، کتاب تاريخ الأدب العربي في الأندلس را بررسي و نکات قوّت و ضعف آن را چنين ارزيابي ميکند: نقد علمي و بيطرف، استناد و استشهاد به اشعار براي اثبات ادعاي خويش، و انسجام مطالب و نظم منطقي آن ازجمله نقاط قوت؛ و نداشتن وحدت رويه در ثبت ارجاعات، کمدقتي در پارهاي نقلقولها، بيقاعدگي نحوي، فقدان شرح کافي برخي مطالب يا اصطلاحات از نقاط ضعف آن‌هاست؛ نهايت اينکه اثر حاضر در برنامة آموزشي رشتة زبان و ادبيات عربي، کتابي کاربردي است و ميتوان آن را اثري جامع در تاريخ ادبيات دورة اندلس به حساب آورد.
صادق عسکري؛ فاطمه عليان
المجلد 12، العدد 38 ، سبتمبر 1437، ، الصفحة 249-264
المستخلص
اشتغال دانش‌آموختگان رشتة زبان و ادبيات عربي در شغل‌هايي متناسب با اين رشته به‌ويژه در مقاطع تحصيلات تکميلي از مسائل موردتوجه در زمينة بهره‌وري مناسب از رشتة عربي است. يکي از راهکارهاي پيشنهادي براي دستيابي به اين مهم، کارآفريني و اشتغال در حوزه گردشگري سلامت است. شاخه‌اي از خدمات گردشگري که به ارائة خدمات به مسافران و بيماران ...
أكثر
اشتغال دانش‌آموختگان رشتة زبان و ادبيات عربي در شغل‌هايي متناسب با اين رشته به‌ويژه در مقاطع تحصيلات تکميلي از مسائل موردتوجه در زمينة بهره‌وري مناسب از رشتة عربي است. يکي از راهکارهاي پيشنهادي براي دستيابي به اين مهم، کارآفريني و اشتغال در حوزه گردشگري سلامت است. شاخه‌اي از خدمات گردشگري که به ارائة خدمات به مسافران و بيماران کشورهاي عربي که امروزه رو به رشد بوده و ارزآوري بسياري را براي کشور به همراه دارد. در اين راستا توانايي و تخصص دانش‌آموختگان از طريق تأسيس يک شرکت خدماتي، تجاري‌سازي مي‌شود و با توجه به اوضاع کنوني ناشي از نهضت‌هاي معروف به «بهار عربي» در کشورهاي تونس، مصر، ليبي، سوريه، عراق، يمن و بحرين، انتظار ميرود که اشتغال‌زايي و سودآوري فراواني را نصيب شاغلان در اين عرصه نمايد. در اين راستا ضمن ايجاد زيرساخت و انجام مراحل قانوني اوليه و اخذ مجوزهاي لازم، شايسته است براي تأمين منابع انساني کارآمد و موردنياز از تعدادي از تخصص‌هاي ديگر مانند زبان انگليسي و رايانه و حسابرسي و... نيز بهره گرفته شود. سپس با بازاريابي و تبليغات و اطلاع‌رساني مناسب، بسياري از بيماران متقاضي را شاهد خواهيم بود که به دليل امکانات و تجهيزات و تجربه پزشکان متخصص ايراني از يک‌سو و هزينه‌هاي کمتر درمان در ايران نسبت به بسياري از کشورهاي غربي از سوي ديگر، مشتريان خدمات اين‌گونه شرکت‌ها خواهند بود.
حسين احمدي آموئی؛ زهره خدابخش
المستخلص
پژوهش حاضر، با توجه به نظر استادان و دانشجویان به بررسی مقایسهای نقش آموزش متون ادب عربی، در تقویت مهارتهای چهارگانه زبان در چهار دانشگاه تهران، خوارزمی، علّامه طباطبایی و الزهراء میپردازد. از این رو با استفاده از روش پیمایشی بر آن است تا علاوه بر بررسی روشهای تدریس متون ادب عربی در مقطع کارشناسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی، ...
أكثر
پژوهش حاضر، با توجه به نظر استادان و دانشجویان به بررسی مقایسهای نقش آموزش متون ادب عربی، در تقویت مهارتهای چهارگانه زبان در چهار دانشگاه تهران، خوارزمی، علّامه طباطبایی و الزهراء میپردازد. از این رو با استفاده از روش پیمایشی بر آن است تا علاوه بر بررسی روشهای تدریس متون ادب عربی در مقطع کارشناسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی، میزان موفقیت استادان در تدریس این (متون)و نزدیک نمودن دانشجویان به اهداف پیشفرض وزارت علوم و تحقیقات و همچنین میزان استفاده آنها از معیارهای تدریس متون ادب عربی را کشف کند و در پایان نیز راهکارهایی جهت تقویت مهارتهای زبانی ارائه نماید. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات عربی مقطع کارشناسی (ترم پنجم و بالاتر) و استادان چهار دانشگاه مذکور و روش نمونهگیری در این پژوهش تصادفی است، دوازده استاد متخصص در حوزۀ آموزش متون ادبیات عربی و هشتاد نفر از دانشجویان ترم پنجم و بالاتر مقطع کارشناسی در چهار دانشگاه بهصورت تصادفی انتخاب شدهاند. ابزار اندازهگیری پژوهش ، دو پرسشنامه محقق ساخته است. برای تحلیل دادهها نرمافزار spss، آزمونهای همبستگی پیرسون، F و خی دو بهکار گرفته شده است. برخی از یافتههای پژوهش نشان می دهد تفاوت معناداری بین دانشگاه تهران، خوارزمی ، علامه و الزهرا در میزان تلاش مدرس بر تقویت مهارتهای چهارگانه زبان و میزان تسلّط دانشجویان دانشگاه تهران نسبت به سه دانشگاه دیگر وجود دارد . همچنین نشان میدهد آموزش متون ادبی در جهت تقویت مهارت شنیدن میباشد و این خود مخالف با اهداف پیشفرض وزارت علوم و تحقیقات میباشد.
زهرا فرید؛ منیره باقری
المستخلص
نظریة ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن (1913 - 1970) از نظریات مطرح در حوزة [1]جامعهشناسی ادبیات است که بر ارتباط میان نویسندة متن ادبی و جهانبینی گروهی که نویسنده به آن تعلق دارد، تأکید میکند و به دنبال ایجاد ساختاری معنادار میان اثر و ابعاد مختلف جامعه است. این پژوهش بر آن است تا بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده ...
أكثر
نظریة ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن (1913 - 1970) از نظریات مطرح در حوزة [1]جامعهشناسی ادبیات است که بر ارتباط میان نویسندة متن ادبی و جهانبینی گروهی که نویسنده به آن تعلق دارد، تأکید میکند و به دنبال ایجاد ساختاری معنادار میان اثر و ابعاد مختلف جامعه است. این پژوهش بر آن است تا بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از نظریة جامعهشناختی گلدمن، بسترهای اجتماعی و سیاسی پدیدة مهاجرت و نیز پیامدها و آثار آن را در رمان "الاقلاع عکس الزمن" املی نصرالله (1931 - 2018) داستاننویس معاصر لبنانی، مورد بررسی قرار دهد تا پیوند این اثر با ساختار اجتماع و جهانبینی گروهی که نویسنده متعلق به آن است مشخص گردد. بررسیها در دو مرحلة دریافت و تشریح و در زمینههایی مانند ساختار معنادار اثر، شخصیت پروبلماتیک و شئوارگی، نشان میدهد که نویسنده و طبقة اجتماعی وی (طبقة کشاورز) به‌عنوان فاعلی فردی و فرا فردی در تکوین ساختار رمان نقش داشتهاست، لذا شخصیت اصلی داستان که یک کشاورز است، به قهرمانی مسئله‌دار تبدیل میشود که به دنبال ارزشهای آرمانی طبقة خود سعی میکند آگاهی جمعی طبقة فرودست را به سمت آگاهی ممکن سوق دهد. نویسنده از طریق درونمایه به دلایل مهاجرت از جمله فقر، جنگ و عواقب آن مانند فرار مغزها و شکاف هویتی مهاجران پرداخته و نگاه ابزاری جوامع سرمایهداری به بشر را مورد انتقاد قرار دادهاست. همچنین میان ساختار معنادار اثر با ساختار فراگیر سیاسی و اجتماعی جامعة لبنان تطابق وجود دارد.
sakine zare nejad؛ کبري روشنفکر؛ isa Motaghizadeh؛ Mahmud reza Gashmardi
المستخلص
تعد المهارات فوق المعرفية كمهارات التفكير ، والوعي الذاتي ، والتفكير في كيفية حل المسائل والتقييم إلخ محور الاهتمام في التعليم والتربية الحالية؛ حيث تعتبر تنمية هذه المهارات ودمجها في بيئة الفصول الأونلاين لتعليم اللغات زد على ذلك الفصول الحقيقية من الضروريات والحاجات التعليمية الحالية نظرا إلى تطور التكنولوجيا والتعليم الإلكتروني ...
أكثر
تعد المهارات فوق المعرفية كمهارات التفكير ، والوعي الذاتي ، والتفكير في كيفية حل المسائل والتقييم إلخ محور الاهتمام في التعليم والتربية الحالية؛ حيث تعتبر تنمية هذه المهارات ودمجها في بيئة الفصول الأونلاين لتعليم اللغات زد على ذلك الفصول الحقيقية من الضروريات والحاجات التعليمية الحالية نظرا إلى تطور التكنولوجيا والتعليم الإلكتروني والإقبال على التعلم عن بعد. يستهدف البحث الحالی إلى دراسة أثر استخدام الخريطة الذهنية الميتامعرفية التي أداة إبداعية لتنظيم الأفكار وتصنيفها وتمثل رؤية المتعلم للموضوع الدراسي والروابط والعلاقات التي يقيمها بنفسه بين أجزاء الموضوع، على التعلم ذي المعنى للمفردات العربية في البيئة الافتراضية. اتخذت الدراسة المنهج شبه التجريبي مع الاختبار القبلي والبعدي على المجموعتين الضابطة والتجريبية. تم تطبيق الخرائط الذهنية على المجموعة التجريبية في الصفوف الأونلاين لمدة فصل دراسي كامل. اشتمل المجتمع الإحصائي على طلبة اللغة العربية وآدابها في مرحلة البكالوريوس. تم سحب العينات من المجتمع صدفة فتكونت من 34 طالبة في الفصل الأول الجامعي لمرحلة البكالوريوس بجامعة الخوارزمي الحكومية يعادل (2022م). أجري تحليل البيانات الحاصلة من الاختبارين القبلي والبعدي عبر برنامج(spss). من أجل تقدير وتعميم النتائج الحاصلة من حجم العينة على المجتمع الإحصائي، وتقييم بيانات البحث ودراسة السؤال المطروح تم استخدام تحليل التباين المشترك أو اختبار المقاييس المتكررة (GLMRM). تشير نتائج الدراسة إلى أنّ متوسط درجات الاختبار القبلي في مهارات المفردات في المجموعتين الضابطة والتجريبية تساوي (3.28) و(3.28) على التوالي، كما أن متوسط الاختبار البعدي للمجموعتين تساوي (3.66) و(4.23) على التوالي. على هذا الأساس هناك فروق ذات معنى في الاختبار البعدي للمفردات، بين المجموعتين وفعالية إستراتيجية الخريطة الذهنية في التعلم ذي المعنى للمفردات العربية وتذكرها في البيئة الافتراضية.
سید فضل الله ميرقادری؛ حسين کيانی؛ شهلا جعفری
المستخلص
ادبيات با جامعه و برساختههاي اجتماعي آن از جمله رفتار و كاركردهاي افراد پيوند تنگاتنگي دارد. بنابراين اثر ادبي نه تنها آفرينش هنري محض، که فعاليتي انساني با کارکردي اجتماعي به شمار ميرود. توجه به نقش ادبيات در باز آفريني، نقد و نيز پويايي آن در ارتباط با جامعه، اين کارکرد را بيش از پيش نمايان ميسازد. زماني که انسانشناسي ...
أكثر
ادبيات با جامعه و برساختههاي اجتماعي آن از جمله رفتار و كاركردهاي افراد پيوند تنگاتنگي دارد. بنابراين اثر ادبي نه تنها آفرينش هنري محض، که فعاليتي انساني با کارکردي اجتماعي به شمار ميرود. توجه به نقش ادبيات در باز آفريني، نقد و نيز پويايي آن در ارتباط با جامعه، اين کارکرد را بيش از پيش نمايان ميسازد. زماني که انسانشناسي اجتماعی به تحلیل کارکرد انسانها و روابط اجتماعي آنها در قالب ساختاري خاص مانند سازمان سياسي، مذهبي، نظام خانواده و ديگر نظامها ميپردازد؛ به موازات آن ادبيات برساختهاي انساني است که جامعه و کارکردهاي اجتماعي افراد را به تصوير ميکشد. چنين رهيافتي زمينهاي مناسب براي پژوهشگران انسانشناسي فراهم ميآورد تا دانشي ژرف نسبت به ساختار جامعه و کارکردهاي اجتماعي افراد به دست آورند. اين امر از ديد خلیل مطران پنهان نماند؛ به گونهای که به مسائل مربوط به جامعه و رفتار اجتماعی انسان پرداخت. در این راستا مقاله حاضر با تکیه بر روش نقچ اجتماعی و در پرتو تحلیل محتوای کیفی به بررسی انسانشناسی اجتماعی کارکرد ملّت در شعر مطران میپردازد.
مهمترين يافتههاي پژوهش بيانگر آن است كه کارکرد ملت در جامعهای که مطران از آن سخن رانده است، به دلیل ترس و جهل آنان به شکل قرار گرفتن در دايره سلطه فرمانروا نمايان شده است. اين امر سبب بالا رفتن جایگاه اجتماعی و افزایش مشروعيت وی شده است. از سوی ديگر آنان نه تنها ارادهای جهت در پيش گرفتن رفتار ناسازگارانه يا تغيير واقعيت نداشتند؛ بلکه به سازگاری با وضع موجود اقدام نمودند که اين امر توازن نظام حکومتی رايج در آن زمان را به دنبال داشت.
قادر قادري
المستخلص
بدون شک توجه به ارزشهای دینی، در طول تاریخ، موجب غنای میراث فرهنگی ما شده است. در این رهگذر عشق به پیامبر (ص) و خاندان ایشان از دیرباز در میان مردم کُرد ریشه دوانیده و شاعران منطقة مکریان به مرکزیت مهاباد، همواره دواوین خود را با مدح اهل‌بیت (ع) آراسته‌اند. کوکه‌ای (۱۳۲۴–۱۲۵3ش) ازجمله شاعرانِ این خطه است که قصاید فراوانی را ...
أكثر
بدون شک توجه به ارزشهای دینی، در طول تاریخ، موجب غنای میراث فرهنگی ما شده است. در این رهگذر عشق به پیامبر (ص) و خاندان ایشان از دیرباز در میان مردم کُرد ریشه دوانیده و شاعران منطقة مکریان به مرکزیت مهاباد، همواره دواوین خود را با مدح اهل‌بیت (ع) آراسته‌اند. کوکه‌ای (۱۳۲۴–۱۲۵3ش) ازجمله شاعرانِ این خطه است که قصاید فراوانی را در ثنای ائمة (ع) سروده و ارادت خود را به ایشان ابراز داشته است. در این جستار، به روش توصیفی– تحلیلی و با تکیه‌بر رويکرد زیباییشناسی، سرچشمه‌های عربیِ شعر ملا معروف کوکه‌ای در مدح اهل‌بیت (ع) بررسی و به موضوعاتی از قبیل: منزلت امام علی، فضایل ائمه، غزوه خیبر، غدیر، توسّل به اهل‌بیت، و. . . پرداختهشده است. مهمترین یافتههای پژوهش بیانگر آن است که ارادت کوکه‌ای به اهل‌بیت (ع)، بیانگر عشق ایشان به خاندان مطهر پیامبر اسلام است. بررسیها نیز نشان میدهد که ابراز ارادت به امام علی (ع) در اشعار کوکه‌ای از بسامد بیشتری برخوردار است و شاعر در مدح اهل‌بیت، از شعر شاعرانی چون سید حمیری، دعبل خزاعی و ابوبکر صنوبری تأثیر پذیرفته است.
فاطمة ايراندوست؛ مريم جلائي؛ عباس زارعي
المستخلص
إن انغماس وانصهار جميع مكوّنات النظام التعليمي، بما في ذلك محتوى الكتاب المدرسي في أنماط التعلّم التي تُعرف بأنها من العوامل المكملة والمحفّزة للعملية التعليمية، يفيدنا في توسيع عملية التعلّم الفعال وتحسينها، فهدفت هذه الدراسة إلی الكشف عن مدى توافر أنماط التعلّم في التدريبات اللغوية لكتب العربية للمرحلة الثانوية الأولى وفق ...
أكثر
إن انغماس وانصهار جميع مكوّنات النظام التعليمي، بما في ذلك محتوى الكتاب المدرسي في أنماط التعلّم التي تُعرف بأنها من العوامل المكملة والمحفّزة للعملية التعليمية، يفيدنا في توسيع عملية التعلّم الفعال وتحسينها، فهدفت هذه الدراسة إلی الكشف عن مدى توافر أنماط التعلّم في التدريبات اللغوية لكتب العربية للمرحلة الثانوية الأولى وفق أنموذج فارك. منهج البحث كان وصفيًا ومن نوع تحليل المحتوى، ولتحديد معامل أهمية المؤشرات المدروسة تمّ استخدام طريقة إنتروبيا شانون. وعينة الدراسة كانت مجتمع الدراسة نفسه وهي مكونة من جميع التدريبات اللغوية لهذه المرحلة في المدارس الإيرانية للعام الدراسي ۱۴۰۲-۱۴۰۱ه.ش/ ۲۰۲۳-۲۰۲۲م، ويصل عدد الكتب 3 مجلدات. أداة البحث كانت استمارة تحليل المحتوى المعتمدة على أنموذج فارك لأنماط التعلم، والتي تمَّ تجميعها بناءً على خلفية الأنموذج واستبيانه، وقد قام الباحثون بدمج مؤشرات الأنموذج مع بنية التدريبات موضع الدراسة من أجل فحص المحتوى بشكل شامل وتكييف الأنموذج بشكل أفضل. بالإضافة إلی ذلك تمَّ تأكيد صدق أداة البحث من قبل عدد من الخبراء الأكاديميين وتوصّل البحث إلى أن النمط المفضَّل في التدريبات المدروسة كان النمط القرائي/ الكتابي ولم نجد توازنًا في الاهتمام بأنواع الأنماط، لذلك يبدو أن التدريبات هذه بحاجة إلى مراجعة في هذا المجال.
مسعود فکري؛ hossein jowkar
المستخلص
إن موضوع نشأة اللغة العربیة من المواضيع التي تناولها اللغویون قديماً وحديثاً، وبحثوا کثیراً في هذا المضمار وأدی عملهم ذاك إلی نظریات مختلفة. ومن بين هذه النظريات هناك نظريتان هما الأكثر أهمیة؛ نظریتا التوقیف والمواضعة. إنّ كلاً من هاتين النظريتين تعبران عن نشأة اللغة العربية بطريقتين مختلفتين تماماً. ویطرح هنا سؤالان: كيف تصف ...
أكثر
إن موضوع نشأة اللغة العربیة من المواضيع التي تناولها اللغویون قديماً وحديثاً، وبحثوا کثیراً في هذا المضمار وأدی عملهم ذاك إلی نظریات مختلفة. ومن بين هذه النظريات هناك نظريتان هما الأكثر أهمیة؛ نظریتا التوقیف والمواضعة. إنّ كلاً من هاتين النظريتين تعبران عن نشأة اللغة العربية بطريقتين مختلفتين تماماً. ویطرح هنا سؤالان: كيف تصف كل من هاتين النظريتين نشأةَ اللغة العربية؟ وأيّ هاتين النظريتين أكثر توافقاً مع نشأة اللغة العربية وإلى أي مدى؟ انطلاقاً من السؤالین المذکورین تتجلی أهمیة هذه الدراسة لدی الباحثین واللغویین علی اختلاف آرائهم في نشأة اللغة العربیة بحیث قد تؤدي الإجابة عنهما إلی اتخاذ رؤیة متفَّق علیها في هذا الشأن. قد اعتمدنا في کتابة هذه الدّراسة علی المنهج الوصفي والنقدي. ومما حصل عليه البحث هو: سجّلت الأبحاث الکثیرة نظریتین مختلفتین مشهورتین لنشأة اللغة العربیة، هما: التوقیف والمواضعة. الأول یذهب إلی أنّ اللغة وحي وإلهام مِن عند الله تعالی، والثاني یذهب إلی أن أصل اللغة إنما هو تواضع واصطلاح مِن قِبل المجتمع البشري لا وحي. بعد تطبیق النظریتین علی نشأة اللغة العربیة، حصلنا علی أن: القول بأن نشأة لغة العرب توقيف أي وحي من الله، هو رأي ضعيف جدّاً وبعيد عن البحث العلمي؛ والراجح أن بدایة نشأة اللغة العربیة کانت اتفاقاً على أنه، وفقاً لحاجات الأفراد، یضعون اسماً لشيء ما بعد التوافق. لذلك يمكن القول أن نشأة اللغة العربیة كانت اصطلاحية. وأما المقصود من آية: ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا﴾(البقرة/31)، فهو أن الله سبحانه أعطی الإنسان قوة خلق الکلام ووضع فيه القدرة اللغویة، أي القدرة علی استحداث لغة ما، فإنّ نشأة اللغة العربیة مرتبطة بشکل وثيق بسلوكيات الإنسان وحاجاته.
صادق ابراهیمی کاوری؛ علی شرفی؛ رحیمه چولانیان
المستخلص
مفهوم «قهرمان مسئله‌دار» نخستین‌بار در سده بیستم توسط گئورگ لوکاچ منتقد مجارستانی مطرح و با لوسین گلدمن منتقد رومانیایی به شیوه‌ای کاربردی قوام یافت. از نظر لوسین گلدمن، تقابل ساختار ادبی و اجتماعی، ادبیات را ابزار پاسخ‌گویی به مسائل اجتماعی ساخته‌است. هدف مقاله حاضر که بر روش توصیفی تحلیلی استوار است بیان جهان‌نگری «قهرمان ...
أكثر
مفهوم «قهرمان مسئله‌دار» نخستین‌بار در سده بیستم توسط گئورگ لوکاچ منتقد مجارستانی مطرح و با لوسین گلدمن منتقد رومانیایی به شیوه‌ای کاربردی قوام یافت. از نظر لوسین گلدمن، تقابل ساختار ادبی و اجتماعی، ادبیات را ابزار پاسخ‌گویی به مسائل اجتماعی ساخته‌است. هدف مقاله حاضر که بر روش توصیفی تحلیلی استوار است بیان جهان‌نگری «قهرمان مسئله‌دار» در رمان «الثلج یأتی من النافذة» اثر حنا مینة است. از آنجا که پرداختن به داستان از بُعد جامعهشناختی یکی از انواع نقد بینارشته‌ای تلقی میشود، پژوهش در آثار حنا مینة را ضروری می‌سازد. فیاض قهرمان رمان است و بر اساس نظریة گلدمن فردی مسئله‌دار به‌شمار می‌رود؛ زیرا قربانی شرایط اجتماعی موجود عصر خود است او هر چه تلاش میکند تا به اصلاح جامعه دست زند و از این طریق ارزشهای راستین را احیا کند، راه به جایی نمی‌برد و در نهایت با ارزشهای عرفی جامعة خود یکی میشود و هیچ صدای اعتراض آمیزی از او در فضای جامعه منتشر نمی‌شود و با قبول شکست، تسلیم می‌گردد. یافتههای این مقاله حاکی از آن است که فیّاض، با شاخصه‌هایی مانند احیای ارزشهای راستین و تنهایی در برابر کالا شدگی جامعه، به عنوان یک «قهرمان مسئله‌دار» سعی دارد در برابر توطئه‌های دشمنان ایستادگی کند؛ امّا تلاشش بی‌نتیجه می‌ماند، و با قرار گرفتن در حاشیه جامعه محکوم به شکست میشود.
حسين ابويساني؛ مریم اطهری نیا
المستخلص
ساخت‌شکنی ژاک دریدا پیامد و ادامۀ ساختگرایی دو سوسور است که از طریق واشکافی دقیق نیروهای معنایی مغایر در متن سامان می‌یابد. بر این اساس ادعای صاحب متن رنگ می‌بازد تا خود متن اهمیت یابد. چرا که متن سرشار از فضاهای خالی، ناگفته‌ها و حفره‌های قابل نفوذ است و خواننده وظیفه دارد در جریان تأویلی مستمر، این فضاها و ناگفته‌ها را کامل ...
أكثر
ساخت‌شکنی ژاک دریدا پیامد و ادامۀ ساختگرایی دو سوسور است که از طریق واشکافی دقیق نیروهای معنایی مغایر در متن سامان می‌یابد. بر این اساس ادعای صاحب متن رنگ می‌بازد تا خود متن اهمیت یابد. چرا که متن سرشار از فضاهای خالی، ناگفته‌ها و حفره‌های قابل نفوذ است و خواننده وظیفه دارد در جریان تأویلی مستمر، این فضاها و ناگفته‌ها را کامل کند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، داستان أبوقیر و أبوصیر را از مجموعۀ هزار و یک شب، جهت دست یافتن به قرائتی نو و درک عمیق‌تر نسبت به ژرف ساخت داستان و شناخت شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم بر آن مورد بررسی قرار داده و با آشکار ساختن تناقض‌ها و زوایای پنهان موجود در حکایت از طریق نشانه‌های درون متن، قطعیت معنای اولیه داستان را شکسته و به این نتایج دست یافته است که؛ بر خلاف برداشت اولیه، نه شخصیت داستانیِ أبوصیر، خوب و خیر مطلق است و نه شخصیت أبوقیر، بد و شر مطلق. بلکه گاه پندار و کردار هر دو بر خلاف ظاهر متن، قابل نقد و تأویل است. همچنین این داستان، گسست‌ها، فضاهای خالی و حفره‌هایی در خود دارد که آن را شکننده، تأویل پذیر و غیر قابل اعتماد می‌نماید. بر این اساس، «همخوان نبودن مطالبِ» بخش‌هایی از داستان، تکیه بر «راوی سوم شخص یا همان دانای کل» و همچنین استعانت از «علم بلاغت» مانند تشبیه برای تکثّر و تعدِد معانی، از جمله حفره‌های تأویل معنایی در این اثر میباشد و زمینه را برای شکستن ساختار داستان فراهم می‌آورد.
سيد رضا موسوي؛ عيسي متقي زاده؛ فرامرز ميرزائي؛ جواد حاتمی
المستخلص
گسترش روزافزن فضای مجازی و اینترنت، یادگیری الکترونیکی و مجازی را به عنوان جایگزینی مؤثر و مناسب برای یادگیری سنتی، مطرح کرده است؛ زیرا این نوع یادگیری، به آسانی و با هزینه کمتر در دسترس فراگیر قرار دارد، محدودیت‌هایی همچون فضای آموزشی را از بین می‌برد و از طرفی، در مدیریت زمان یادگیری و اینکه فراگیر بتواند زمان بیشتر و مناسب‌تری ...
أكثر
گسترش روزافزن فضای مجازی و اینترنت، یادگیری الکترونیکی و مجازی را به عنوان جایگزینی مؤثر و مناسب برای یادگیری سنتی، مطرح کرده است؛ زیرا این نوع یادگیری، به آسانی و با هزینه کمتر در دسترس فراگیر قرار دارد، محدودیت‌هایی همچون فضای آموزشی را از بین می‌برد و از طرفی، در مدیریت زمان یادگیری و اینکه فراگیر بتواند زمان بیشتر و مناسب‌تری را برای یادگیری انتخاب کند به او کمک شایانی می‌نماید. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی اثر بخشی محیط یادگیری الکترونیکی در یادگیری زبان عربي با هدف ویژه گردشگری سلامت است که به خاطر تعاملات روزافزون ایران با جهان عربی و توانایی پزشکی و هزینه کم آن در ایران اهمیت دوچندانی یافته است. باتوجه به اینکه بسیاری از متخصصان، استفاده از منابع اصیل و واقعی را در دوره‌های یادگیری زبان با اهداف ویژه، همچون هدف گردشگری سلامت، ضروری دانسته‌اند، به منظور دستیابی به هدف پژوهش، در محیط یادگیری الکترونیکی از منابع اصیل استفاده شد. روش تحقیق شبه آزمایشی با اجراي پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای یک گروه بود. بدین منظور، محتوای الکترونیکی طراحی شده در یک سایت اینترنتی قرار داده شد، سپس به صورت شبه آزمایشی به مدت 3 ماه برای 45 نفر از زبان‌آموزانی که قبلاً زبان عربی با اهداف عمومی را گذرانده بودند اجرا شد تا اثر بخشی آن سنجیده شود. نتایج پژوهش نشان داد بین نمرات زبان‌آموزان در پیش‌آزمون و پس‌آزمون اختلاف معناداری وجود دارد که بیانگر تاثیر محیط یادگیری الکترونیکی طراحی شده با منابع اصیل در یادگیری زبان عربی با هدف گردشگری سلامت است.
محمود حيدري
المستخلص
يعتبر "الآخر" الجوهر الأساسي للمبدأ الحواري عند باختين، بحيث تتحقق معرفة الذات من خلال "الآخر". إن الباروديا علی حسب آراء باختين في المبدأ الحواري، أحد أنواع المحادثات، بحيث أن الشاعر من خلال الإعجاب بالنص السابق يخلق خلقا جديدا ويبدأ محادثة مع النص السابق. قد قلّد الطغرائي، الشاعر الكبير في العصر العباسي، قصيدة "يا ليلة السفح" للشريف ...
أكثر
يعتبر "الآخر" الجوهر الأساسي للمبدأ الحواري عند باختين، بحيث تتحقق معرفة الذات من خلال "الآخر". إن الباروديا علی حسب آراء باختين في المبدأ الحواري، أحد أنواع المحادثات، بحيث أن الشاعر من خلال الإعجاب بالنص السابق يخلق خلقا جديدا ويبدأ محادثة مع النص السابق. قد قلّد الطغرائي، الشاعر الكبير في العصر العباسي، قصيدة "يا ليلة السفح" للشريف الرضي، وهي من أشهر حجازیاته وألبسها حلّة قشيبة. يقارن هذا المقال بين المواضيع المشتركة بين قصيدتين باستخدام منهج تحليل المحتوی النوعي لإظهار القيم الفنية لقصيدة طغرائي والأسباب التي أدت إلى هذه المحادثة. تشير نتائج البحث إلى أن طغرائي يمثل أمثلة جادة وغير ساخرة للباروديا وكان له موقف إعجابي تجاه شعر الشريف الرضي بما رأی ملائما مع حالته النفسية وهذا ما جعله يبدع هذه القصيدة ويتحدث مع نص الرضي الشعري. ويمكن القول بأن الفوضى السياسية وإقالة طغرائي من الوزارة، كما أدت إلى إنشاء لامية العجم، هکذا أصبحت سببا في إنشاء قصيدة "يا ليلة السفح" لأن محاور هذه القصيدة هي ذكريات الماضي السعيد والشوق إلیه والرغبة في تجديده.
سيداحمد پارسا؛ علي الارناوطي
المستخلص
روایت داستان را میتوان از جنبههای مختلف بررسی کرد. یکی از این جنبهها، گونهشناسی روایی ژب لینت ولت نظریه پرداز فرانسوی است که آن را بر مبنای تقابل کارکردی بین راوی و کنشگر طرح ریزی کردهاست و در آن، به بررسی و تحلیل راوی و عمل روایت، کنشگران و مخاطب میپردازد که بر مبحث زاویۀ ديد تمرکز دارد و به رابطۀ وجوه خیالی راوی، کنشگران ...
أكثر
روایت داستان را میتوان از جنبههای مختلف بررسی کرد. یکی از این جنبهها، گونهشناسی روایی ژب لینت ولت نظریه پرداز فرانسوی است که آن را بر مبنای تقابل کارکردی بین راوی و کنشگر طرح ریزی کردهاست و در آن، به بررسی و تحلیل راوی و عمل روایت، کنشگران و مخاطب میپردازد که بر مبحث زاویۀ ديد تمرکز دارد و به رابطۀ وجوه خیالی راوی، کنشگران و مخاطب میپردازد که شامل وجوه انتزاعی، وجوه ملموس، كنشگران، راوى و مخاطب است و از آن میتوان به تحلیل انواع کنشگران، مخاطب و گونههای کنش پرداخت. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس نظریۀ ژپ لینت ولت به بررسی گونهشناسی عمل روایت و رابطۀ راوی و مخاطب در ارتباط با روایت، داستان و کنشگران در مجموعۀ صهیل الجواد الابیض زکریا تامر میپردازد. نتیجه نشان میدهد تامر در هفت داستان از مجموع يازده داستان اين کتاب از روايت دنياي همسان استفاده کرده که در آن راوي دو کارکرد کنش و بازنمايي را بر عهده دارد. تامر در اين داستانها با خلق فضاي مناسب و بيان جملات و عبارات خاص ميکوشد با استفاده از ويژگيهاي سوررئاليستي چون خيال، مرگ انديشي، عصيان و مواردي از اين دست به شرح دقيق شرايط حاکم در زمان کنش روايي بپردازد تا مخاطب را با خود همراه کند و کنشگري خود را در داستان براي او قابل درک سازد.
تامر با به کارگيري شيوۀ ناهمسان متنگرا در برخي از داستانها توانسته مشکلات جوانان همعصر خود را مانند فقر، بيکاري و مواردي از اين دست، بخوبي بنماياند. همچنين نتايج بيانگر اين است که تامر در پيوند شگردها و تکنيکهاي روايي- گفتماني با متن داستانها بسيار موفق عمل کرده است.
رضا تواضعی؛ عبدالاحد غيبي؛ فرامرز ميرزائي؛ روح الله قربانی
المستخلص
رسالت بنیادی همة نظامهای آموزشی، آمادهسازی ذهن دانشآموز برای آینده در بستر فرهنگ میباشد. به همین دلیل، محققان و اندیشمندان به عرصة آموزش ورود کرده و سرمایهگذاری در اندیشة بشری برای عملیاتی کردن چشماندازهای آموزشی را جزو محوریترین فرایند به شمار میآوردند. اما تحقق این چشمانداز مستلزم شناخت رابطة آموزش با ...
أكثر
رسالت بنیادی همة نظامهای آموزشی، آمادهسازی ذهن دانشآموز برای آینده در بستر فرهنگ میباشد. به همین دلیل، محققان و اندیشمندان به عرصة آموزش ورود کرده و سرمایهگذاری در اندیشة بشری برای عملیاتی کردن چشماندازهای آموزشی را جزو محوریترین فرایند به شمار میآوردند. اما تحقق این چشمانداز مستلزم شناخت رابطة آموزش با فرهنگ، گنجاندن محتواي فرهنگي در برنامه درسی و مواد آموزشی و در نهایت کشف و برجستهسازی این مؤلفهها در فرایند آموزش به دانشآموزان است. هدف از این جستار، برجستهسازی مؤلفههای فرهنگی به عنوان محتوای پنهان درسی کتاب «عربی، زبان قرآن (۱)» پایة دهم رشتة علوم انسانی ایران است که با همتای خود، کتاب اللغة العربیة «هیّاً للإبداع» دهم متوسطة کشور مصر با سنجة کمیّت مورد ارزیابی قرار میگیرند تا میزان بازتاب این مؤلفهها در محتوای کتاب درسی داخلی احصاء، و نقاط قوت و ضعف آن در مقایسه با همتای مصری، مورد نقد و بررسی قرار گیرد. کل محتوای دو کتاب به عنوان جامعه آماری در این پژوهش است که در ابتدا، دادهها در قالب جدول و نمودار ارائه و در ادامه بصورت توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار میگیرند. نتایج نشان میدهد که، زمینههای اسلامی(45%)، اجتماعی(67%) و دینی (15%) در کتاب درسی مصر و زمینههای اسلامی (%54)، دینی(84%) و صنايع فرهنگی(70%) در کتاب درسی ایران بیشترین فراوانی را داشته و این جنبههای اسلامی و دینی است که علیرغم تفاوت در دفعات کاربرد، بصورت مشترک در صدر محتوای فرهنگی به کار رفته در کتابهای درسی فوق میباشد.
محمدمسعود هاشمی؛ شراره علا
المستخلص
آنچه را امروزه مختصراً همزه و الف می‌نامیم، ظاهراً در گذشته و در اصل به ترتیب با الف و لام‌الف (حرف مستقل لا) مشخص می‌کرده‌اند. در این مقاله به معرفی و بررسی حرف لام‌الف در الفبای عربی و کوفی، و کاربرد و دلالت آن پرداخته‌ایم که امروزه حتی برای برخی کارشناسان ناآشنا است. طبعاً بدین منظور کاربرد و دلالت لام‌الف را با آنچه در حال ...
أكثر
آنچه را امروزه مختصراً همزه و الف می‌نامیم، ظاهراً در گذشته و در اصل به ترتیب با الف و لام‌الف (حرف مستقل لا) مشخص می‌کرده‌اند. در این مقاله به معرفی و بررسی حرف لام‌الف در الفبای عربی و کوفی، و کاربرد و دلالت آن پرداخته‌ایم که امروزه حتی برای برخی کارشناسان ناآشنا است. طبعاً بدین منظور کاربرد و دلالت لام‌الف را با آنچه در حال حاضر همزه میخوانیم و در زمان کاربرد لام‌الف، الف خوانده میشده است، نیز مقایسه میکنیم. در مرور تاریخچه موضوع، به جایگاه لام‌الف در احادیث و روایات هم اشاره کردهایم.
در این پژوهش که با روش کتابخانهای انجام شده، نشان خواهیم داد لام‌الف هرچند امروزه دیگر کاربرد ندارد حرفی است که رد و نشان آن آشکارا در ادبیات و رسم الخط عربی و فارسی باقی مانده و بیتوجهی به تاریخچه و شکل و دلالت و جایگاه آن سبب میشود بخش‌هایی از ادبیات عربی و ادبیات فارسی گنگ و نامفهوم شود. از این جهت یادآوری حرف لام‌الف که مرکب یا واحد بودن آن نیز محل بحث بوده است، ضرورت دارد.
مجيد قاسمي؛ جلال مرامي
المجلد 16، العدد 56 ، ديسمبر 2020، ، الصفحة 1-20
المستخلص
يعوّل سيبويه في کتابه على لغات العرب؛ وهو يحکم عليها ويصفها بالجودة والرّداءة. وزعم بعض الباحثين أنّه قد يخطّئ بعضها. ويسعى هذا البحث معتمداً على المنهج الوصفيّ-التّحليليّ إلى الکشف عن منهجه في تحکيم اللّغات. فانتهى البحث إلى أنّه يعتمد على المناهج العقليّة والنّقل في التّحکيم. فإن کان السّماع من ألسنة فصحاء موثوق بعربيّتهم وجمع ...
أكثر
يعوّل سيبويه في کتابه على لغات العرب؛ وهو يحکم عليها ويصفها بالجودة والرّداءة. وزعم بعض الباحثين أنّه قد يخطّئ بعضها. ويسعى هذا البحث معتمداً على المنهج الوصفيّ-التّحليليّ إلى الکشف عن منهجه في تحکيم اللّغات. فانتهى البحث إلى أنّه يعتمد على المناهج العقليّة والنّقل في التّحکيم. فإن کان السّماع من ألسنة فصحاء موثوق بعربيّتهم وجمع المادّة اللّغويّة مصدراً رئيسيّاً له في التّقعيد فلعقل سيبويه وشطارته مکانة خاصّة لا يمکن طمسها عند تحديد المقاييس واستنباط العلل والأحکام وتقييم اللّغات. کان سيبويه في منهجه حصيفاً ذکيّاً ينغمس في طيّات اللّغات ويصدر عليها أحکاماً نوعيّة. وأسلوبه في ذلک قد يشبه الاستدلال القياسيّ عبر الاعتماد على المسموعات والمرويّات من العرب في مواطن مختلفة وقد يشبه الاستدلال الاستقرائيّ عبر انتقاله من الجزئيّ إلى الکلّيّ. هکذا عرف مبدأ التّعليل في النّحو العربيّ ونضج عنده ولم يکن بتأثير الفلسفة اليونانيّة والمنطق اليونانيّ لأنّ الکتب الفلسفيّة المنطقيّة لم تکن مترجمة في عهده، کما أنّ نظريّة العامل تکون وليدة مبدأ العليّة الفلسفيّ واستخدمها سيبويه في المسائل الخلافيّة ليفضّل بعضها على بعض. وأمّا موضوع قلّة الاستعمال وکثرته فيکون من أهمّ المواطن الّتي راح سيبويه فيها يستمدّ عقله للتّحکيم، ذلک لأنّ هناک علاقة متبادلة بين قلّة الاستعمال وکثرته وبين الکيان الفطريّ للّغة وقد أدرکها سيبويه منذ عهده المبکّر وراح يکتشف الحلقة المفقودة بينهما. وقد سبّبت محاولته الدّؤوبة لکشف هذه الحلقة أن تتمظهر مسائل الأبواب في کتابه على أصل العليّة. هکذا فإنّ الکاتب -سيبويه- لم تفته ملاحظةُ العلاقة بين قلّة الاستعمال وکثرته فاتّضح خلال البحث أنّ تفضيل لغة على أخرى -على مبدأ الاستعمال- له علاقة بکثرة الاستعمال في اللّغة العربيّة، وراح سيبويه يکشف أسباب ذلک التّفضيل.
زهرا رحيم پور؛ احمد پاشازانوس
المجلد 17، العدد 61 ، يناير 2022، ، الصفحة 1-22
المستخلص
تحلیل الخطاب النقدي من إحدی الطرق لتحلیل الخطب والكلام الذي رائده نورمان فيركلاف؛ فهو فرع من فروع علم اللغة الذي یوظف اللغة عملاً جماعیاً، له علاقة وثیقة بالقوة والایدئولوجیة في المستویات الثلاثة وهي الوصف والتفسیر والتبیین. ثمرة التحلیل هي أنها تزیل ستار الحقائق أمام المتلقي الواعي وتفتح له النوافذ لفهم النصوص الأفضل وحكمها الأنصف. ...
أكثر
تحلیل الخطاب النقدي من إحدی الطرق لتحلیل الخطب والكلام الذي رائده نورمان فيركلاف؛ فهو فرع من فروع علم اللغة الذي یوظف اللغة عملاً جماعیاً، له علاقة وثیقة بالقوة والایدئولوجیة في المستویات الثلاثة وهي الوصف والتفسیر والتبیین. ثمرة التحلیل هي أنها تزیل ستار الحقائق أمام المتلقي الواعي وتفتح له النوافذ لفهم النصوص الأفضل وحكمها الأنصف. في هذا المنهج تری أن النصوص في خدمة العلاقات الاجتماعية والسیاسیة والثقافیة. إنّ الغرض الرئيسي من هذه الدراسة، هو دراسة النص لقدیم من المنظور الحداثي، وهو تحليل الخطاب النقدي. یعتمد المقال علی المنهج الوصفي – التحليلي. وبمنهج فيركلاف یسلط الضوء علی خطب هاشم بن عبد مناف في مستوی الوصف حول السمات اللغوية للخطب مثل الجمل ودور الكلمات، ومن ثَمّ كيفية الانعكاس لمفاهيم القوة الإيديولوجية للتركيبات النحویة. یواكب في مستوی التفسیر السیاق ونوعیة الخطاب لهاشم، وفي مستوی التبیین تنعكس ایدئولوجیته الخاصة وقوته وسلطته الناعمة انعكاساً علی الشارع الجاهلي في المستویین، الإقلیمي والدولي، فهو یقصد حفظ كیانه.
سعيد سواري؛ رضا ناظميان
المجلد 16، العدد 56 ، ديسمبر 2020، ، الصفحة 21-42
المستخلص
في رحاب منتصف القرن الثامن عشر عُرِفَ المسرحُ فيالأدب العربي باعتباره جنساً حديثاً، فنهض المسرحُ العربي بين التقليد والتجديد، وبين الأدب وبين العرض فيما أرسي دون العرض، وإلي مجرد القراءة والکتابة آنذاک کما اشتهرت مسرحيات توفيق الحکيم بالمسرحية الذهنية، وأخذت منحي فتور التمثيل، وانتابها الضعفُ في تلک الآونة، وتضافرت فيها وشائج ...
أكثر
في رحاب منتصف القرن الثامن عشر عُرِفَ المسرحُ فيالأدب العربي باعتباره جنساً حديثاً، فنهض المسرحُ العربي بين التقليد والتجديد، وبين الأدب وبين العرض فيما أرسي دون العرض، وإلي مجرد القراءة والکتابة آنذاک کما اشتهرت مسرحيات توفيق الحکيم بالمسرحية الذهنية، وأخذت منحي فتور التمثيل، وانتابها الضعفُ في تلک الآونة، وتضافرت فيها وشائج الأساطير، ومنها مسرحية "إيزيس" إذ خضعت لصراع الذات، واشتبکت فيها قضايا الذات والمجتمع، واحتدم فيها صراع الذات والأسطورة. هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفي-التحليلي، واعتماداً علي المدرسة الواقعية وتقنياتها، يهدف إلي کشف إشکالية المسرح العربي، ويقوم بتتبع عوامل وأسباب ضعف مسرحية "إيزيس" في بدايات العمل المسرحي -حيث هي للقراءة ولا للتمثيل-، وقد تطرّق إلي کيفية اعتماد توفيق الحکيم علي التقنيات الواقعية.تعود أسباب ضعف المسرحية إلي الإيحاء الغنائي باللغة الغامضة، بالإضافة إلى رمزية تقنيات المسرحية من شخصيات وتشخيص وحوار، حيث ظلّت المسرحية متصلةً بالتقليد صراعاً بين التراث الأسطوري والتجديد، وقامت تعالج بالکتابات المجردة الإشکاليات الاجتماعية والسياسية والثقافية، وکانت عرضاً لفنون التحرير الرسمي بجمله ومفرداته، ترسيخاً لتطور المجتمع المصري وليس استقراراً للمسرح العربي، لأنّها سعت بتخطّي الزمن إلي نقل هوية الذات أسطورياً وتراثياً لکن مثّلت صراع التراث الأسطوري والتجديد من حيث الزمن باعتبارها مزجاً بين التقاليد والتطور، انطلاقاً من المادة الوجدانية للمسرحية.
جاسم نگارش؛ صادق ابراهیمی کاوری؛ سهاد جادري
المجلد 17، العدد 61 ، يناير 2022، ، الصفحة 23-46
المستخلص
المدينة الفاسدة أو الديستوبيا هي عبارة عن تنحّي الإنسان عن مبادئ الأخلاق وضياعه واندثاره في التعصّبات والرذائل، وارتبطت معاني هذه المدينة بالأدب والسياسة والفلسفة البشرية وقد شرقت شمسها وبانت معالمها بوضوح من بدايات عصر النهضة الأوروبية حينما سيطر الإنسان المعاصر على الطبيعة واختلق قوانين اجتماعيّة وسياسيّة للسلطة. ولا شك أنّ ...
أكثر
المدينة الفاسدة أو الديستوبيا هي عبارة عن تنحّي الإنسان عن مبادئ الأخلاق وضياعه واندثاره في التعصّبات والرذائل، وارتبطت معاني هذه المدينة بالأدب والسياسة والفلسفة البشرية وقد شرقت شمسها وبانت معالمها بوضوح من بدايات عصر النهضة الأوروبية حينما سيطر الإنسان المعاصر على الطبيعة واختلق قوانين اجتماعيّة وسياسيّة للسلطة. ولا شك أنّ هناك علاقات بين هذه التعاريف والمجتمع العربي عامةً والعراقي خاصةً. ارتبطت الرواية العراقية الحديثة ارتباطاً وثيقاً بالأدب الديستوبي، وما يحدث من تحوّلات في الواقع العراقي، واندثار منظومة من القيم، واستفحال لوجوه الفساد، وسلطة الخوف من الحاضر والآتي؛ سنان أنطون من الروائيين العراقيين الذين التفتوا إلى هذه المدينة في رواياتهم وقد ظهرت بصورتها الشاملة. هذا البحث وفق المنهج التوصيفي-التحليلي يهدف إلى الكشف عن سمات الديستوبيا وإيضاح مدلولاتها ودوالها التي تمّ استدعاؤها في رواية "يا مريم" للروائي العراقي سنان أنطون، وكما ظهرت لنا النتائج بأنّ الروائي بنی هذه المدينة حسب التطرّف الإيديولوجي من البعث حتّى المتطرفين الانتحاريين، ثمّ ركز علی الموت غير الطبيعي سيّما في الحروب والإعدامات، والاغتيالات، وأيضاً عبّر عن دمار البيئة والتراث العراقي حيث دمّرتها الحرب وكثرتها، وأهمّ موضوع تطرّق إليه الروائي هي الطائفية المتشدّدة في العراق والمجازر التي حصلت من الطائفية.
حسن نجفي؛ سردار اصلاني
المجلد 16، العدد 56 ، ديسمبر 2020، ، الصفحة 43-64
المستخلص
النّقد البنيوي التّکوينيُ يري أنّ خالق العمل الأدبي هو التّفکير الجماعي، بينما الأديب يقوم بتنظيم وتنسيق الوعيِ والتّفکيرِ الجماعي فيه؛ وتنعکس القضايا الاجتماعية والسّياسية والاقتصادية في کلّية العمل الأدبي علي يد الشّاعر ونظرتِه الکونية. بدر شاکر السياب (1926 م-1964 م) الشاعر العراقي المعاصر الـمُنتمي إلي التيّار الشّيوعيّ، کان ...
أكثر
النّقد البنيوي التّکوينيُ يري أنّ خالق العمل الأدبي هو التّفکير الجماعي، بينما الأديب يقوم بتنظيم وتنسيق الوعيِ والتّفکيرِ الجماعي فيه؛ وتنعکس القضايا الاجتماعية والسّياسية والاقتصادية في کلّية العمل الأدبي علي يد الشّاعر ونظرتِه الکونية. بدر شاکر السياب (1926 م-1964 م) الشاعر العراقي المعاصر الـمُنتمي إلي التيّار الشّيوعيّ، کان في أعماله الأدبية ملتزماً بالقضايا الاجتماعيةِ عبر تَطَلّعات المارکسيين. نظراً لبنية الرّواية الشّعرية الّتي تتّصلُ ببنية القصّة، يدرس هذا المقال العلاقة القائمة بين کلية قصيدة «حفّار القبور» المطبوعة بطابع القصّة ورؤية الشاعر الکونيّة والقضايا الّتي تَحکم المجتمع متّکئاً على الـمَنهج الوَصفي - التّحليلي من منظار النّقد البنيوي التکويني في مرحلتَيْ الفهم والتّفسير. نتائج البحثِ تُشير إلى أنّ جميع البنيات التّحتية للقصة بما فيها الشخصيات، والزمن والمکان والأحداث و... تَـخدم نقد مشاکل العراق في أعقاب الحرب العالمية الثانية؛ حيث استخدمَها الشاعر کقناة ليوَحّد الرّؤية المارکسية وکلّية القصيدة في تصوير معاناة الشعب والمجتمع العراقي. وأنّه وقف موقفَ الأديب الثّائر المنادي بالدعوة للوعي والثّورة للخروج من المشاکل.
حمیده بامری؛ عبدالباسط عرب يوسف آبادي؛ علي اصغر حبيبي
المجلد 17، العدد 61 ، يناير 2022، ، الصفحة 47-68
المستخلص
إنّ قوام نظرية الاستلزام التخاطبي التي طرحها بول غرايس مبادئ تركز على دراسة العلاقة بين اللغة ومتلقّيها بكل ما تحويه من خصائص ومميزات. لخّص غرايس هذه المبادئ على مبدأ الكم، والكيف، والطريقة، والمناسبة، ويعتقد أن الكلام إذا كان موافقا لهذه المبادئ فيطلق على أنه ملتزم بمبدأ التعاون، وإن خالفها وفقا لأغراض بلاغية خاصة فيسمّى بعملية ...
أكثر
إنّ قوام نظرية الاستلزام التخاطبي التي طرحها بول غرايس مبادئ تركز على دراسة العلاقة بين اللغة ومتلقّيها بكل ما تحويه من خصائص ومميزات. لخّص غرايس هذه المبادئ على مبدأ الكم، والكيف، والطريقة، والمناسبة، ويعتقد أن الكلام إذا كان موافقا لهذه المبادئ فيطلق على أنه ملتزم بمبدأ التعاون، وإن خالفها وفقا لأغراض بلاغية خاصة فيسمّى بعملية خرق التعاون. تسعى هذه الدراسة وفقاً للمنهج الوصفي-التحليلي إلى الوقوف على ظاهرة الاستلزام التخاطبي وخرقه في الكتابات الجدارية العربية والفارسية والتي ظهرت كفنّ جديد في الآونة الأخيرة في المجتمع وأكثر ما يتمّ فيها الانتقال من المعنى الصريح إلی المعنی المستلزم خطابياً. قام البحث بدراسة 400 كتابة جدارية عربية وفارسية من المنظور التداولي للكشف عن وجوه الالتقاء بين الثقافتين العربية والفارسية. أظهرت النتائج أنّ العديد من الكتابات الجدارية العربية والفارسية (%63 العربية و %59 الفارسية) خارقٌ لمبادئ التعاون الغرايسية وأنّ مبدأ الطريقة أكثر مبادئ التعاون خرقاً للكتابات الجدارية (%91 العربية و %87 الفارسية)، والعلة تكمن في أن الكاتب على الجدران أراد أن يوصل الرسالة إلى متلقّيه بصيغة إيحائية لأجل بيان المعاني التي لايمكنه التصريح بها. فإنّ التشابه في هذه النسبة للكتابات الجدارية العربية والفارسية يبيّن وجوهاً من التشابه بين الثقافتين العربية والفارسية.
رسول بلاوي
المجلد 16، العدد 56 ، ديسمبر 2020، ، الصفحة 65-88
المستخلص
برزت ظاهرة الصمت بشکل ملفت في الشعر العربي الحديث، حيث أقبل العديد من الشعراء علي توظيفها في نصوصهم لما وجدوا فيها من دلالات وطاقات موحية. وقد أصبح هذا الصمت معادلاً موضوعيّاً ودلاليّاً للصوت نفسه، وأداة فاعلة للتعبير عن رؤي الشاعر وأفکاره الکامنة. من هؤلاء الشعراء الذين حرصوا علي توظيف ظاهرة الصمت بفنيّة عاليّة هو الشاعر المعاصر ...
أكثر
برزت ظاهرة الصمت بشکل ملفت في الشعر العربي الحديث، حيث أقبل العديد من الشعراء علي توظيفها في نصوصهم لما وجدوا فيها من دلالات وطاقات موحية. وقد أصبح هذا الصمت معادلاً موضوعيّاً ودلاليّاً للصوت نفسه، وأداة فاعلة للتعبير عن رؤي الشاعر وأفکاره الکامنة. من هؤلاء الشعراء الذين حرصوا علي توظيف ظاهرة الصمت بفنيّة عاليّة هو الشاعر المعاصر طلال سعيد الجنيبي. ومن خلال تفتيشنا عن هذه الظاهرة في دواوينه، وجدناها ترد بکثافةٍ في قصائده، والملفت للنظر في هذا السياق، اصطدام الصمت بنقيضه الصوت، فهذه الثنائيّة الضديّة بين الصوت والصمت تشکّل أسلوباً شعريّاً يجسّد المفارقة علي مستوي التعبير والدلالة. إنّنا في هذه الورقة البحثيّة وفقاً للمنهج الوصفي – التحليلي، نسعي إلي رصد تجليات ظاهرة الصمت ودلالاتها في نصوص طلال الجنيبي، ونهدف إلي سبر أغوار رموز هذه اللغة الصامتة ودلالاتها، وکشف الأسباب التي دعت الشاعر أن يلحّ علي هذه الظاهرة، ويتّخذها تقنيّةً معبّرة عمّا يدور في جوّانيّته. وقد توصّلنا إلي جملة نتائج أهمّها هي أنّ الشاعر طلال الجنيبي عمدَ إلي استخدام ظاهرة الصمت في تجربته الشعريّة، لکسر الرتابة في التعابير الجاهزة التي لا تکلّف المتلقي وقتاً للتأمّل ولا جهداً للتأويل. وقد وجدَ في هذه الظاهرة دلالة موحية وطاقة شعورية تعجز اللغة المألوفة أحياناً عن إيصالها للمخاطب. وللابتعاد عن الثرثرة، جاءت قصائده قصيرة مکتنزة مکثّفة في دلالاتها تتماشي مع الذائقة العربيّة التي تعوّدت علي الإيجاز.
محمدنبي احمدي؛ ناهيد پيشگام
المجلد 17، العدد 61 ، يناير 2022، ، الصفحة 69-90
المستخلص
مؤلّفه‌های مقاومت در ادبیات کودک، یکی از تأثیر‌گذارترین ژانر‌های ادبی هر فرهنگ و ملّتی است. کودکان از آسیب‌پذیرترین اعضای هر جامعهای به شمار می‌روند. به دلیل شرایط کنونی سوریه، کودکان سوری با بحران‌ها و تنش‌های اجتماعی بسیاری مواجه هستند؛ ازاین‌رو، ادبیات معاصر سوریه نیز به آن، گره‌خورده است و هر شاعر آزادی‌خواهی، مظلومیّت ...
أكثر
مؤلّفه‌های مقاومت در ادبیات کودک، یکی از تأثیر‌گذارترین ژانر‌های ادبی هر فرهنگ و ملّتی است. کودکان از آسیب‌پذیرترین اعضای هر جامعهای به شمار می‌روند. به دلیل شرایط کنونی سوریه، کودکان سوری با بحران‌ها و تنش‌های اجتماعی بسیاری مواجه هستند؛ ازاین‌رو، ادبیات معاصر سوریه نیز به آن، گره‌خورده است و هر شاعر آزادی‌خواهی، مظلومیّت کودکان را پیرنگ اشعار خویش قرار میدهد. حسین حبش، در زمرة شاعران سوری است که قلب تپنده‌اش، تاخت‌وتاز بر روح و پیکرة کودکان را تاب نیاورده و قلم در جوهر سرایشِ از آنان فروبرده‌است تا باز‌گوکنندة این ظلم در اشعارش باشد. در این جستار، بر آنیم با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی انگاره‌های ذهنی کودک سوری، نسبت به جنگ و اثرات آن بر روح و روان وی در مجموعة شعری «ملاک طائر» با تکیه‌بر شاخص‌ترین مفاهیم مقاومت بپردازیم. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که شاعر، عنصر کودک و آثار روان‌سایی جنگ بر کودک را به هنرمندانه‌ترین شکل در شعر خود منعکس کرده است. وی با بهره‌گیری از اندیشة فرا‌زمانی و با جهشی که به سوی آینده داشته است، تصویر‌گر آیندة روشن برای جامعه، با تکیه بر نسل آینده است. ره‌آورد دیگر جستار حاضر این است که شاعر در قالب الفاظ و مفاهیمی کنایی جراحت و زخم روحی و روانی که کودک بدان دچار شده را به تصویر کشیده است. دیگر اینکه، وی در ترسیم مظلومیّت کودک و دنیای پاک کودکانة وی از بازی‌های نمادین و واژگونی تعبیر بهره جسته است و همچنین شخصیّت‌های حاضر در شعر شاعر، مصداق خارجی آنها بیشتر از غیر واقعی بودن آن‌هاست.
محمد مهدي روشن چسلي؛ سيف اله ملايي
المجلد 16، العدد 56 ، ديسمبر 2020، ، الصفحة 89-112
المستخلص
مهارت نوشتاري يکي از مهمترين مهارتهاي چهارگانه زبان عربي است که يادگيري و به کاربستن اين مهارت براي دانشجويان و فارغ التحصيلان اين رشته يک ضرورت اجتناب‌ناپذير است. به‌کارگيري نظريۀ هوشهاي چندگانه هوارد گاردنر –روان‌شناس مشهورآمريکايي- از مهمترين عوامل تقويت مهارتهاي زباني است؛ لذا اين پژوهش با روش توصيفي–تحليلي ...
أكثر
مهارت نوشتاري يکي از مهمترين مهارتهاي چهارگانه زبان عربي است که يادگيري و به کاربستن اين مهارت براي دانشجويان و فارغ التحصيلان اين رشته يک ضرورت اجتناب‌ناپذير است. به‌کارگيري نظريۀ هوشهاي چندگانه هوارد گاردنر –روان‌شناس مشهورآمريکايي- از مهمترين عوامل تقويت مهارتهاي زباني است؛ لذا اين پژوهش با روش توصيفي–تحليلي از نوع همبستگي در صدد بررسي رابطۀ آن با مهارت نوشتاري زبان عربي بودهاست. جامعۀ آماري، دانشجويان اين [1]رشته در دانشگاههاي کشور در سال تحصيلي 95- 96 بودند که با توجّه به جدول کرجسي و مورگان تعداد 400 دانشجو به روش نمونهگيري تصادفي به عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. دادهها با پرسشنامۀ هوشهاي چندگانۀ گاردنر و پرسشنامۀ محقّقساخته مهارت نوشتاري به دست آمد. نتايج نشان داد مهارت نوشتاري زبان عربي با ابعاد هوش زباني، رياضي_منطقي، فضايي_ديداري، درونفردي و طبيعتگرا همبستگي معنيداري دارد. لذا راهکارهايي عملي براي برانگيختن و به‌کارگيري ابعاد مرتبط هوشهاي گاردنر در مهارت نوشتاري زبان عربي، به منظور ارتقاي راهبردهاي ياددهي و متعاقباً بهبود عملکرد دانشجويان رشتۀ زبان و ادبيات عربي پيشنهاد شد.
