علي رضا محمدرضايي
المجلد 8، العدد 21 ، مارس 1433، ، الصفحة 169-192
المستخلص
يعالج تحليل الخطاب النقدي عمل اللغة في المجتمع والسلطة والسياسة معتقدا بأن هناک عوامل کالسياق التأريخي وعلاقات القوة والسلطة والبني الاجتماعية والثقافية والايدئولوجية تکوّن النص أو الصور اللغوية والدلالات الجديدة وتبني الخطاب. ففي هذه النزعة ليست اللغة مرآة صافية تعکس الحقائق کما هي، بل زجاج کدر يحرّف الحقائق.
فالمقال هذا يحاول ...
أكثر
يعالج تحليل الخطاب النقدي عمل اللغة في المجتمع والسلطة والسياسة معتقدا بأن هناک عوامل کالسياق التأريخي وعلاقات القوة والسلطة والبني الاجتماعية والثقافية والايدئولوجية تکوّن النص أو الصور اللغوية والدلالات الجديدة وتبني الخطاب. ففي هذه النزعة ليست اللغة مرآة صافية تعکس الحقائق کما هي، بل زجاج کدر يحرّف الحقائق.
فالمقال هذا يحاول أن يعالج من خلال الصور الظاهرة للامية العرب للشنفري (أحد الشعراء المشاهير في العصر الجاهلي) ما اختفى وراء المفردات والجمل ويکشف الستار عمّا يمکن أن نراه في بواطن الخطاب الشعري.کما يتعرض المقال لفاعلية البني الاجتماعية الحاکمة في ذلک العصر، أو عدمها في حرکة إصلاحية لصالح الفرد والمجتمع. کما يعيد النظر والقراءة والبحث في الخطابات التي جلّت أنفسها طبيعية عبر البني الاجتماعية الحاکمة وتبّناها الناس دون أي صمود ومقاومة.کما يعالج الابيات الشعرية من خلال شخصية الشنفري تحليلا نفسيا في ضوء علم النفس الشخصي.
شلیر احمدی؛ حجت رسولی
المستخلص
جاحظ، از پیشاهنگان نقد ادبی قدیم، از نقد ذوقی صرف عبور کرده؛ مهمترین مبانی نقدی را مطرح ساخته و از تأثیرگذارترین ناقدان در سوق دادن نقد ادبی به سمت نقد بلاغی است. وی بهعنوان یک ادیب متکلم معتزلی، که برای اثبات اعجاز قرآن به نظم و مبانی زیباییشناختی آن میپردازد، در ارزیابی اثر ادبی نیز به زیبایی شکلی توجه دارد تا بدانجا ...
أكثر
جاحظ، از پیشاهنگان نقد ادبی قدیم، از نقد ذوقی صرف عبور کرده؛ مهمترین مبانی نقدی را مطرح ساخته و از تأثیرگذارترین ناقدان در سوق دادن نقد ادبی به سمت نقد بلاغی است. وی بهعنوان یک ادیب متکلم معتزلی، که برای اثبات اعجاز قرآن به نظم و مبانی زیباییشناختی آن میپردازد، در ارزیابی اثر ادبی نیز به زیبایی شکلی توجه دارد تا بدانجا که در عصر جاحظ ادبیات و شعر صناعت خوانده شد. از سوی دیگر، از رویکردهای مهم نقدیِ اوایل قرن بیستم صورتگرایی روسی است که پایهگذاران آن ادبیّت متن را موضوع علم ادبی دانستند و اصولی را با روشی علمی برای کشف قوانین سازندة فرم ادبی بنا نهادند. براساس تحقیقات انجام شده، دیدگاههای جاحظ در نقد، بیارتباط با رویکرد صورتگرایی نیست و ای بسا کاملاً با رویکرد صورتگرایی تطبیق داشته باشد، تبیین این موضوع و اینکه چه میزان آراء نقدی جاحظ مؤید چنین ادعاییست موضوعی است که این مقاله عهدهدار آن است و میکوشد، براساس شاخصترین اصول نقد فرمالیستی روسی، آراء مهم نقدی جاحظ را در دو کتاب البیان والتبیین و الحیوان ریشهیابی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیل محتوایی بررسی کند تا مشخص گردد تا چه میزان اندیشههای جاحظ در زمینة نقد ادبی با کنار هم نهادن سرنخها هماهنگ با رویکرد صورتگرایی روسی است. بررسیها نشان داد که در آثار جاحظ شواهد مکفی در اثبات رویکرد فرمالیستی جاحظ وجود دارد و بر این اساس میتوان این رویکرد را از رویکردهای غالب نقد ادبی عربی قدیم دانست.
علیرضا عرب عامری؛ فرشته افضلی
المستخلص
پیتر نیومارك، مؤلفههای فرهنگی را در پنج گروه تقسیمبندی نموده است: بومشناسی؛ فرهنگ مادی؛ فرهنگ اجتماعی؛ نهادها و آداب و رسوم؛ ژستها و عادتها هنگام سخنگفتن. هاشمی و غضنفریمقدم در مقالة «بومیسازی مدل پنجگانۀ عناصر فرهنگی نیومارك» اشاره كردهاند كه در تحلیل برخی دادهها، مواردی وجود دارد كه بسبب تفاوت ...
أكثر
پیتر نیومارك، مؤلفههای فرهنگی را در پنج گروه تقسیمبندی نموده است: بومشناسی؛ فرهنگ مادی؛ فرهنگ اجتماعی؛ نهادها و آداب و رسوم؛ ژستها و عادتها هنگام سخنگفتن. هاشمی و غضنفریمقدم در مقالة «بومیسازی مدل پنجگانۀ عناصر فرهنگی نیومارك» اشاره كردهاند كه در تحلیل برخی دادهها، مواردی وجود دارد كه بسبب تفاوت فرهنگی میان زبانهای گوناگون در هیچ یك از شاخههای طبقهبندی نیومارك جای نمیگیرد، به همین روی برای جبران آن، چهار طبقة دیگر به این طبقهبندی افزودهاند: عبارتها و اصطلاحهای محاورهای؛ واحدها و ارقام؛ عناوین و اقلام خطاب؛ اقلام دیداری- شنیداری، لمسی و عطرها. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مقولههای فرهنگ- وابسته و نیز واكاوی معانی گوناگونی است كه به سبب تفاوتهای فرهنگی و بومشناختی در آثار روایی تحتالشعاع قرار میگیرد. این پژوهش به شیوة توصیفی-تحلیلی به بررسی عناصر فرهنگی رمان «الأمیر احتجاب» ترجمه عربی سلیم عبدالأمیر حمدان از رمان «شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری میپردازد تا نشان دهد نحوۀ كاربرد صافی فرهنگی به چه میزان با ویژگیهای بافتی در نظام مقصد تناسب دارد و مترجم در ترجمة كدامیک از این مؤلفهها موفقتر عمل كرده است. نتایج نشان میدهد مؤلفة اصطلاحات با 81 مورد بیشترین بسامد و مؤلفة ترانهها و نواها با بسامد صفر كمترین حضور را دارد. انتقال (ترجمه لفظگرا) با 41% و معادلیابی با 34% بیشترین راهكار به كاررفته مترجم است و میتوان گفت موفقیت حمدان در ترجمة مؤلفة جانوران، خطابها و سوگند نسبت به دیگر مؤلفهها بسبب بهرهگیری از راهكار معادلیابی واژهنامهای بیشتر است.
مسعود باوان پوري؛ عبدالاحد غيبي؛ خليل پرويني؛ مهين حاجي زاده
المجلد 17، العدد 59 ، سبتمبر 2021، ، الصفحة 177-197
المستخلص
زبان بدن یکی از مؤلفههای مهم شاخههایی چون: فلسفه و روانشناسی است که به ادبیات داستانی و حتی ادبیات منظوم راه یافته است و دارای کارکردهای معنایی و نشانهشناسی است که نقش مهمی در شکلگیری و تقویت عناصر داستانی دارند. ربعی المدهون، نویسندة فلسطینیالأصل، برندة جایزه معتبر پوکر عربی در سال 2016 م است که در رمان خویش، در کنار استفاده ...
أكثر
زبان بدن یکی از مؤلفههای مهم شاخههایی چون: فلسفه و روانشناسی است که به ادبیات داستانی و حتی ادبیات منظوم راه یافته است و دارای کارکردهای معنایی و نشانهشناسی است که نقش مهمی در شکلگیری و تقویت عناصر داستانی دارند. ربعی المدهون، نویسندة فلسطینیالأصل، برندة جایزه معتبر پوکر عربی در سال 2016 م است که در رمان خویش، در کنار استفاده از گفتار، از حالات مختلف زبان بدن و نشانههای غیرکلامی بهره برده است. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانهشناسی، به بررسی عناصر ارتباط غیرکلامی و تبیین کارکرد آنها در فهم کلام و کمک به شخصیتپردازی در این رمان بپردازد. نتایج بیانگر آن است که المدهون در مجموع از 145 نشانة غیرکلامی بهره برده که 130 مورد از آن دارای کارکرد جانشینی، 14 مورد تکمیلی و 1 مورد کنترلی بوده و بیشتر در قالب پیرازبان نمود یافته است. همچنین وی در رمانی کمحجم، مضامینی مانند: اضطراب، ناراحتی، شادی، علاقه، تفکّر و تعجب را در کنار هم قرار داده است. المدهون سعی داشته با استفاده از عناصر غیرکلامی به شخصیتپردازی بپردازد؛ بهعنوان نمونه وی با استفاده از این عناصر، جولی را شخصیتی مهربان و دلسوز نسبت به مادرش توصیف کرده است که علاقة فراوانی به سرزمین عکا دارد. محمود دهمان شخصیتی مقاوم است که به مبارزه با رژیم اشغالگر قدس پرداخته است.
بهنام فارسي؛ وصال میمندی؛ عباس کلانتری خلیل آباد
المستخلص
استعارههای قرآنی همیشه در «اسم جامد یا فعل» شکل نمیگیرند، بلکه گاهی مشاهده میشود که شبهفعل «اسم فاعل» بستر مناسبی برای رخداد این پدیدهی زبانی در نظر گرفته شدهاست. بسیاری از دانشمندان بلاغت و قرآنپژوهان، این نوع از استعاره را از لحاظ طرفین در زمرهی استعارههای مفرد بهشمار آورده و در مورد جامع ...
أكثر
استعارههای قرآنی همیشه در «اسم جامد یا فعل» شکل نمیگیرند، بلکه گاهی مشاهده میشود که شبهفعل «اسم فاعل» بستر مناسبی برای رخداد این پدیدهی زبانی در نظر گرفته شدهاست. بسیاری از دانشمندان بلاغت و قرآنپژوهان، این نوع از استعاره را از لحاظ طرفین در زمرهی استعارههای مفرد بهشمار آورده و در مورد جامع آن نیز یا سکوتکرده یا حکم به مفردبودن آن دادهاند. اما بهنظر میرسد ارکان این نوع از استعاره به شکل دیگری در آیات قرآن نمود یافته باشد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی آراء دانشمندان حوزهی بلاغت در خصوص تقسیمبندیهای استعاره در اسم فاعل را بررسی نموده و با تکیه بر مبانی نظریه بافت درونزبانی خوانشی انتقادی از ارکان استعاره در اسم فاعل ارائه دهد و تأثیر آن را بر تصویرگری و ترجمهی آیات نشاندهد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ظرفیتهای فعلیِ موجود در اسم فاعل در داد و ستد معنایی با واژگان همنشین از نگاه دانشمندان علوم قرآنی مغفولمانده و همگی طرفین استعاره و نیز جامع در اینگونه از استعاره را مفرد در نظر گرفتهاند؛ در حالیکه به نظر میرسد هر سه رکن استعارهی تبعیه در اسم فاعل، مرکب است و عدم توجه به چنین مسألهی مهمی در پارهای از موارد تصاویری ناقص از آیات قرآن ارائه داده یا اینکه منجر به ارائه ترجمه ای نارسا شده است.
حامد صدقي؛ سيد عدنان اشکوری؛ سهيلا محسنی نژاد؛ حسين طالب زاده؛ پوران رضايي چُوشَلی
المجلد 18، العدد 63 ، سبتمبر 2022، ، الصفحة 181-206
المستخلص
مدرس یکی از رکنهای آموزش زبان محسوب میشود، در همه روشهای مشهور آموزش زبان، به نقش و وظیفه مدرس توجه شده است. پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش استاد جهت بهبود وضعیت دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در مهارت شنیداری و گفتاری و ارائه راهکارهایی جهت بالا بردن سطح این دو مهارت انجام میپذیرد؛ همچنین این پژوهش درنظر ...
أكثر
مدرس یکی از رکنهای آموزش زبان محسوب میشود، در همه روشهای مشهور آموزش زبان، به نقش و وظیفه مدرس توجه شده است. پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش استاد جهت بهبود وضعیت دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در مهارت شنیداری و گفتاری و ارائه راهکارهایی جهت بالا بردن سطح این دو مهارت انجام میپذیرد؛ همچنین این پژوهش درنظر دارد با استفاده از ابزار مصاحبه نیمهساختارمند با استادان و به کمک نرمافزار کیفیسنج ATLAS ti پاسخی برای سؤالات موردبررسی بیابد. نتایج پژوهش نشان میدهد عواملی مانند بیانگیزگی دانشجویان، عدم وجود کتابهای درسی مناسب، محدود بودن ساعات اختصاص دادهشده به این دو مهارت بین سایر دروس و عدم مهارت برخی اساتید در تدریس کاربردی این دو مهارت، ازجمله دلایل ضعف دانشجویان در مهارت شنیداری و گفتاری برشمرده شدند، استادان برای بهبود مهارت گفتاری و شنیداری دانشجویان راهکارهایی ارائه دادهاند مانند ایجاد انگیزه برای دانشجویان، طراحی جزوههای آموزشی کاربردی، استفاده از کلاسهای مهارتآموزی خارج از فضای دانشگاه.
فاروق نعمتي؛ عسگر بابازاده اقدم؛ فريدون رمضاني؛ ابراهیم نامداری
المستخلص
رویکرد آموزش برخط، زمینة مناسبی برای ظهور و بروز استعدادها، قابلیتها، خلاقیت و نوآوریها فراهم نموده است. مهارتهای خودتنظیمی در تنیدگی ِتحصیلی منجر اثرگذار است. راهبردها و مهارتهای خودتنظیمی یادگیری، از موضوعات پرطرفداری است که به کانون مهم پژوهشی و یکی از محورهای اساسی تعلیم و تربیت تبدیل شده است. در پژوهش حاضر، نقش مهارتهای ...
أكثر
رویکرد آموزش برخط، زمینة مناسبی برای ظهور و بروز استعدادها، قابلیتها، خلاقیت و نوآوریها فراهم نموده است. مهارتهای خودتنظیمی در تنیدگی ِتحصیلی منجر اثرگذار است. راهبردها و مهارتهای خودتنظیمی یادگیری، از موضوعات پرطرفداری است که به کانون مهم پژوهشی و یکی از محورهای اساسی تعلیم و تربیت تبدیل شده است. در پژوهش حاضر، نقش مهارتهای خودتنظیمی در تنیدگی تحصیلیِ ناشی از آموزش برخط درس عربی دانشآموزان دورة متوسطه بررسی شده است.روش پژوهش مطالعة حاضر، پیمایشی و جامعة آماری پژوهش، شامل دانشآموزان دورة متوسطة شهر گرگان در سال تحصیلی 1400بودند. تعداد 429دانشآموز که پرسشنامة برخط را به صورت دقیق تکمیل کرده بودند به عنوان نمونه پژوهش موردبررسی قرار گرفتند. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامههای تنیدگی تحصیلی سان و همکاران و خودتنظیمی تحصیلی بوفارد است. دادههای حاصل از اجرای پرسشنامهها، در بستة تحلیل آماری (spss) وارد و با روشهای آماری تحلیل شد. یافتههای پژوهش نشان داد بین مهارتهای خودتنظیمی و تنیدگیِ تحصیلی دانشآموزان در آموزش برخط زبان عربی، رابطه معناداری وجود دارد، همچنین از نظر تنیدگی تحصیلی و مهارتهای خودتنظیمی بین دانشآموزان نیز تفاوت معنادار است. بر همین اساس، با توجه به رابطة معنادار مهارتهای خودتنظیمی با تنیدگی تحصیلی و نقش مهارتهای خودتنظیمی در تنیدگی تحصیلی دانش آموزان، طراحی و اجرای برنامة آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و مشاورة روانشناختی دانشآموزان در زمینه تنیدگیهای تحصیلی میتواند با ارتقای انگیزه پیشرفت، به تقویت عملکرد تحصیلی و آموزشی دانشآموزان به موفقیت آنها در دروس زبان خارجی از جمله زبان عربی کمک نماید.
الهه تمیمی؛ علی دودمان کوشکی؛ علی سلیمی؛ حمیدرضا شعیری
المستخلص
محمود درویش یکی از شاعران معاصر ادب عربی است که سرودههایش، بازتاب آمال و آلام سرزمین فلسطین است. «زن» و «میهن» از پر بسامدترین مفاهیمی هستند که در سرودههای وی نقشآفرینی کردهاند. این دو مفهوم در بسیاری از اشعار درویش، به هم پیوند خورده و ترکیبی دوگانه تشکیل دادهاند. این جستار میکوشد تا دوگانه «زن/میهن» ...
أكثر
محمود درویش یکی از شاعران معاصر ادب عربی است که سرودههایش، بازتاب آمال و آلام سرزمین فلسطین است. «زن» و «میهن» از پر بسامدترین مفاهیمی هستند که در سرودههای وی نقشآفرینی کردهاند. این دو مفهوم در بسیاری از اشعار درویش، به هم پیوند خورده و ترکیبی دوگانه تشکیل دادهاند. این جستار میکوشد تا دوگانه «زن/میهن» را بر اساس نظام عاطفی گفتمان به شیوهای توصیفی – تحلیلی، در برخی اشعار وی بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که: در سرودههایی از محمود درویش که «زن/میهن» محور اصلی مضمون است، چگونه خلق و طغیان معنا را میتوان بر اساس نظام عاطفی گفتمان تبیین نمود؟ نظام عاطفی گفتمان، یکی از گونههای گفتمانی در نشانه معناشناسی است که به رابطه میان مجموعه نشانههای صورت (دالها) و محتوا (مدلولها) توجّه میکند. زیرا در بستر همین روابط دالی و مدلولی است که حضور ادراکی شوشگران اتّفاق افتاده و آفرینش معنا ممکن میگردد. نتایج نهایی این گفتار بیانگر آن است که نظام عاطفی گفتمان در این اشعار، مبتنی بر ساز و کاری ادراکی، جسمانهای و تنشی است که عمدتاً شاعر، دو مفهوم «زن» و «میهن» را به عنوان دستافزاری هنری برای انتقال معانی رنج و اندوه مردم فلسطین به کار گرفته است تا به واسطه آنها، بتواند احساس مخاطب را نیز برای درک این معانی با خود همراه نماید و به عبارت بهتر، از طریق استعلای مفهوم زن به مفهوم وطن، به دنبال نفی این دوگانگی است.
المجلد 8، العدد 22 ، يوليو 1433، ، الصفحة 189-218
المستخلص
از جمله ويژگيهاي زباني شعر امل دنقل، «هنر ناسازواري» است که غالباً با فراخواني ميراث ادبي و تاريخي – ديني و دگرگوني آنها با دلالتهاي معاصر، بهصورت متناقض بيان ميشود. هدف بنيادي امل دنقل از بهکارگيري اينگونهي زباني، بيان اوضاع و شرايط سياسي شکست حاکم بر مصر است که شاعر با شمّ قوي سياسي ...
أكثر
از جمله ويژگيهاي زباني شعر امل دنقل، «هنر ناسازواري» است که غالباً با فراخواني ميراث ادبي و تاريخي – ديني و دگرگوني آنها با دلالتهاي معاصر، بهصورت متناقض بيان ميشود. هدف بنيادي امل دنقل از بهکارگيري اينگونهي زباني، بيان اوضاع و شرايط سياسي شکست حاکم بر مصر است که شاعر با شمّ قوي سياسي دنبال کشف، نقد و اصلاح آنها است. احساس تناقض دنقل، ريشه در گذشتهي پرفراز و نشيب تولد و نمو ناهنجار سياسياش دارد، اما در کنار آن، تقارن حيات شعري سياسي وي همراه رشد اين فن، به پيشدستياش در گزينش اين جادوي زباني براي بيان مقاصد خودکمک کرد. او با چنگ زدن به ميراث عربي دنبال مجالي بود که گذشته طلايي را در مقابل شکست حاضر عربي قرار داده تا تفاوت شرايط فعلي را با وضعيت آرماني پررنگ کند. وي زبان ناسازواري را در سه سطح لفظي و جمله و خصوصاً انديشه، بهکار گرفت و با دگرگوني در متون ديني و ادبي ميراثي و ايجاد ارتباط بينامتني بين متن غايب و متن حاضر که بيشتر از نوع حوار است، شورشي فکري-زباني را در قالب ادب پايداري بهپا داشت در اين مقاله، پژوهشگر به دنبال کشف دامنهي تأثير شرايط سياسي اجتماعي جامعه مصري-عربي بر ساختار زبان شعر امل دنقل با هدف نشان دادن ميزان توفيق هنر ناساز شاعر به عنوان عنصر غالب زباني در نقد شرايط سياسي دهههاي شصت و هفتاد قرن بيستم است.
مسعود فکري
المجلد 7، العدد 18 ، إبريل 1432
محمود خورسندي؛ معصومة سيّد
المجلد 6، العدد 17 ، يناير 1432
المستخلص
الجهل بوجوه استعمال« ما » يتسبب في فهم خاطئ للنص ويؤدي الي التباس المعاني في الجمل وقد يجعل الکلام غيرواضح الدلالة علي المعني المقصود.أويفيدمعني عکس المعني الذي أراده المتکلم.
فعلي هذا قررناأن نبحث عن وجوه"ما"ودلالتهاعلي المعاني المختلفة بحسب إختلاف وقوعهافي مواضع شتي.فوجدناأن« ما » بأتي في الکلام علي إثني عشروجها.فيکون ...
أكثر
الجهل بوجوه استعمال« ما » يتسبب في فهم خاطئ للنص ويؤدي الي التباس المعاني في الجمل وقد يجعل الکلام غيرواضح الدلالة علي المعني المقصود.أويفيدمعني عکس المعني الذي أراده المتکلم.
فعلي هذا قررناأن نبحث عن وجوه"ما"ودلالتهاعلي المعاني المختلفة بحسب إختلاف وقوعهافي مواضع شتي.فوجدناأن« ما » بأتي في الکلام علي إثني عشروجها.فيکون استعماله منحصرا في تلک الوجوه بالاستقراء إنحصارالکلي في جزئياته. وهو علي ضربين: أحدهما إسمية و أوجهها سبعة و هي: معرفة تامة ،معرفة ناقصة وهي الموصولة،شرطية،إستفهامية، نکرة تامة، نکرة موصوفة، نکرة موصوفة بها.
و الضرب الثاني حرفية و أوجهها خمسة بالإستقراء و هي: نافية، مصدريه غيرظرفية، مصدرية ظرفية، کافة، زائدة .
غلام عباس رضايي هفتادري؛ هيوا حفيدي
المجلد 7، العدد 19 ، أغسطس 1432
المستخلص
کان علي بن محمد الحسيني الأسترآبادي المعروف بـ«ميرسيد شريف الجرجاني» (816 هـ.ق.) أحد أدباء إيران و علماءها. يعتبر هذا العالم النحرير بتصانيفه الکثيرة التي تزيد على خمسين تأليفا و شرحاً و حاشية في العلوم الإسلامية و الأدبية، من السابقين في مضمار العلم و التحقيق.
من أهم تصانيفه شرح بديع و لطيف علي الباب الثالث من «مفتاح العلوم» ...
أكثر
کان علي بن محمد الحسيني الأسترآبادي المعروف بـ«ميرسيد شريف الجرجاني» (816 هـ.ق.) أحد أدباء إيران و علماءها. يعتبر هذا العالم النحرير بتصانيفه الکثيرة التي تزيد على خمسين تأليفا و شرحاً و حاشية في العلوم الإسلامية و الأدبية، من السابقين في مضمار العلم و التحقيق.
من أهم تصانيفه شرح بديع و لطيف علي الباب الثالث من «مفتاح العلوم» لأبي يقعوب السکاکي (626 هـ.ق) الذي سمّاه «المصباح في شرح المفتاح» و الذي هو دليل واضح على سعة علم الجرجاني و عمق آراءه. وقد خلق الاستشهاد بالمعقولات و المنقولات لتبيين أسرار المفتاح خلق أثراً فنيّاً بديعاً جعله خليقا بأن يکون أسوة لشرح الکتب و المتون.
هذا المقال يجعل الکتاب في ميزان النقد العلمي و يکشف الأستار عن زوايا الکتاب الخفية و يبيّن لنا أسلوب الشارح في توضيح مبهمه و تفصيل مجمله و حل مشکله.
صلاح الدين عبدي؛ شهلا زماني
المجلد 7، العدد 20 ، نوفمبر 1432
المستخلص
تعد مناضلة الاستعمار و مطاحنتها احدي ميزات الاسلام المبين فامر بها القرآن الکريم کثيرا. «نجيب الکيلاني» يعتبر رائد الادب الاسلامي بکتابة اکثر من ثلاثين رواية مصطبغة بصبغة اسلامية و اول کاتب ناقش معاناة المسلمين فيما وراء العالم العربي فجعل رواياته الاستشرافية بهذا الصدد و رواية «عمالقه الشمال» في عداد هذه الروايات.
يروي ...
أكثر
تعد مناضلة الاستعمار و مطاحنتها احدي ميزات الاسلام المبين فامر بها القرآن الکريم کثيرا. «نجيب الکيلاني» يعتبر رائد الادب الاسلامي بکتابة اکثر من ثلاثين رواية مصطبغة بصبغة اسلامية و اول کاتب ناقش معاناة المسلمين فيما وراء العالم العربي فجعل رواياته الاستشرافية بهذا الصدد و رواية «عمالقه الشمال» في عداد هذه الروايات.
يروي احداث هذه الرواية، شخص مسلم باسم «عثمان امينو» و هو مبلغ مسلم، مستمدة من عدة احداث مشئومة تاريخية ترتبط بسنوات 1965الي 1967م التي تقع في نيجريا و يعبر عن نوايا الخبيثة للاستعمار الصهيونية و يفضحها. لقصة تدل علي معاناة المسلمين في سبيل مناضلة الاستعمار و تبرهن علي أنهم لايبخلون عن تضحية أنفسهم وما کان بيدهم .في نهاية القصة يشير الکيلاني الي شتي الحروب الصهيونية و اصناف تکتياتها و سياساتها الاعلانية مستخدما القضايا الاجتماعية منها الحرب الناعمة والغزو الاعلاني الذي استخدمها الصهاينة لتضعيف معنويات المسلمين في حرب"بيافرا".
غریب خلیل نژاد؛ مصطفی یگانی؛ اردشیر صدرالدینی
المستخلص
بُعد زیست شناختی با تمرکز بر مسائلی مربوط به ژنتیک، جسم و مسائل جنسی و فطرتی زنان است. الین شوالتر این محور را به عنوان یکی از محورها یا ابعاد چهارگانه بررسی آثار زنان قلمداد کرده است و بیان نموده که با تکیه بر مؤلفهها و شاخصههای زیستی زنان میتوان نوشتار زنان و مردان را از هم متمایز کرد. در این مقاله با تکیه بر روش توصیفی – ...
أكثر
بُعد زیست شناختی با تمرکز بر مسائلی مربوط به ژنتیک، جسم و مسائل جنسی و فطرتی زنان است. الین شوالتر این محور را به عنوان یکی از محورها یا ابعاد چهارگانه بررسی آثار زنان قلمداد کرده است و بیان نموده که با تکیه بر مؤلفهها و شاخصههای زیستی زنان میتوان نوشتار زنان و مردان را از هم متمایز کرد. در این مقاله با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی و آماری به واکاوی سه رمان مهم از هدی برکات، (أهل الهوی، ملکوت هذه الأرض، بريد الليل)، به بررسی شواهد، میزان و کیفیت کاربست مؤلفههای بُعد زیستشناسی زنانه در سه محور کلی پرداخته میشود تا مشخص گردد آثار مورد بحث هدی برکات از این جهت چه خصوصیاتی دارد و تا چه میزان در بازتاب مشخصات زیستشناختی زنان موفق بوده است؛ زیرا از طریق بررسی بُعد زیستشناختی میتوان به تمایز آثاز زنان از مردان پرداخت و مختصات خاص زبان زنانه را تعیین کرد. طبق نتایج بدست آمده، نشانههای زنانگی چه در سطح محتوا و چه در سطح مختصات زبانی در هر سه رمان منعکس شده است اما این ويژگیها در رمان بريد الليل کمتر بروز یافته است. دو رمان دیگر بدلیل پرداختن به مسائل زنانه و رمانتیک بیشتر محل بروز زبان زنانه است. به طور کلی، صراحت لهجه و تابوشکنی نویسنده لبنانی در انعکاس مسائل زیستشناختی، قابل تأمل است.
ادبي
حسن خلف؛ مرضيه آباد؛ سيد حسين سيدي؛ بلاسم محسني
المجلد 10، العدد 33 ، أغسطس 1436، ، الصفحة 57-76
المستخلص
در ميان آثار بهجامانده از معصومين (ع)، نيايشهاي امام سجاد (ع) به لحاظ سبک و اسلوب بيان از ديگر آثار متمايز است. امام سجاد با ارائه کتاب صحيفه، باب تازهاي از ادبيات موسوم به ادب دعا را گشودند که به لحاظ ادبي از نمونههاي برجسته و زيباي متون عربي به شمار ميرود. تشبيهها، استعارهها و کنايههايي که در اين کتاب آمده، تصويرهاي هنري ...
أكثر
در ميان آثار بهجامانده از معصومين (ع)، نيايشهاي امام سجاد (ع) به لحاظ سبک و اسلوب بيان از ديگر آثار متمايز است. امام سجاد با ارائه کتاب صحيفه، باب تازهاي از ادبيات موسوم به ادب دعا را گشودند که به لحاظ ادبي از نمونههاي برجسته و زيباي متون عربي به شمار ميرود. تشبيهها، استعارهها و کنايههايي که در اين کتاب آمده، تصويرهاي هنري زيبايي را به ارمغان آوردهاست که نشانگر اهميت بارز اين صنايع ادبي نزد آن حضرت است. همچنين استعمال برخي صنايع بديعي ازجمله سجع، جناس، حسن نسق و... نوعي ايقاع و موسيقي دروني به کلام امام بخشيدهاست که بيشازپيش به زيبايي متن و تأثير آن بر مخاطب ميافزايد.
اين مقاله در پي آن است تا با رويکرد بلاغي به نقد و تحليل زيباييشناختي اين صنايع در دعاهاي 23، 24 و 25 صحيفه سجاديه بپردازد. روش کار در اين پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است و درصدد است تا به تحليل و تبيين جلوههاي زيبايي صنايع بياني و برخي از صنايع بديعي بپردازد که در توليد موسيقي دروني متن مؤثرند.
ادبي
حسن کاظمي سهلواني؛ فيض الله مددي
المجلد 11، العدد 36 ، مارس 1437، ، الصفحة 153-165
المستخلص
گردشگري، صنعتي است فرهنگي و پرسود کهنقش زبان در آن برجستهاست و تمامي عناصر پيوندميان ملتها را در خود دارد. همچنين کارکردهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، و آييني آن نيز قابل توجه است. در گردشگريِ سلامت،زبان اهميت و جايگاه والايي دارد. چراکه گردشگر بيشترين تعامل و ارتباط را با مجموعة بزرگي از مردم مقصد دارد. اين تعامل گسترده ودوسويهميتواند ...
أكثر
گردشگري، صنعتي است فرهنگي و پرسود کهنقش زبان در آن برجستهاست و تمامي عناصر پيوندميان ملتها را در خود دارد. همچنين کارکردهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، و آييني آن نيز قابل توجه است. در گردشگريِ سلامت،زبان اهميت و جايگاه والايي دارد. چراکه گردشگر بيشترين تعامل و ارتباط را با مجموعة بزرگي از مردم مقصد دارد. اين تعامل گسترده ودوسويهميتواند به پيوندهاي اجتماعي و فرهنگي نيز بينجامد.
پيشرفتهاي ايران در زمينههاي متعدد علمي، سياسي، اقتصادي، و اجتماعي توجه ملل مسلمان رابه خود معطوف کردهاست. گردشگري سلامت نيز يکي از مهمترين دلايل مسافرت مسلمانان عرب به ايران است. در اين زمينه با چند پرسش روبهرو هستيم: نقش دانشآموختگان زبان عربي در توسعة صنعت گردشگري بهويژه گردشگري سلامت چيست؟ ظرفيتهاي اين صنعت در جذب دانشآموختگان و فارغالتحصيلان زبان عربي چگونه است؟
بيشکدانشآموختگان زبان عربي حلقة واسط گردشگران سلامت و درمانگرانهستند که هم در مقام سفيران فرهنگ و تمدن ايران اسلامي و همدر مقام بازرگانان دستاوردهاي علمي کشور ايفاي نقش ميکنند و در دو فاز علمي و فرهنگي رسالت سترگي را بر عهده دارند.
ادبي
بهروز قربان زاده؛ جواد محمدزاده؛ رسول فتحي مظفّري
المجلد 14، العدد 46 ، يونيو 2018، ، الصفحة 161-182
المستخلص
مقالة حاضر، با روش توصيفي ـ تحليلي و با اتکا به رويکرد سبکشناسي، جنبههاي زيباييشناسي متغيرهاي برجستهسازِ قصيدة «اللامية الفخرية» را در لايههاي مختلف (آوايي، واژگاني، نحوي، معنايي و کاربردي) بررسي کرد. در لاية آوايي شاعر از صامتها و مصوتهايي که داراي صفت جهر هستند، همچون «الف و لام» بهتناوب بهره بردهاست که ...
أكثر
مقالة حاضر، با روش توصيفي ـ تحليلي و با اتکا به رويکرد سبکشناسي، جنبههاي زيباييشناسي متغيرهاي برجستهسازِ قصيدة «اللامية الفخرية» را در لايههاي مختلف (آوايي، واژگاني، نحوي، معنايي و کاربردي) بررسي کرد. در لاية آوايي شاعر از صامتها و مصوتهايي که داراي صفت جهر هستند، همچون «الف و لام» بهتناوب بهره بردهاست که زيباييشناسي استفاده از اين دو حرف، ايجاد توازن و تعادل ميان موسيقي دروني با محتواي شعر است. نتايج بهدستآمده در لاية واژگاني نشان ميدهد که شاعر به منظور ايجاد وحدت موضوعي در قصيده از ضمير أنا به فراواني استفاده کرده که بسامد بالاي آن، علاوه بر آفرينش متغيري سبکساز، برتريطلبي شاعر را هم اثبات ميکند. مهمترين هنجارگريزيهاي نحوي، تقديم ما حقه التأخير و اعتراض است که زيباييشناسي آنها؛ تأثيرگذاري بيشتر بر خواننده، حصر معاني خودشيفتگي در وجود شاعر است. کاربرد هدفمند از عناصر زباني (استعاره، تشبيه،..) تصويرسازيهاي مخيّل، و اثبات دو نوع خودشيفتگي(libidinal وlucid) از ويژگيهاي بارز سبکي در بيان معاني فخر و خودستايي است.
آذرتاش آذرنوش
المجلد 2، العدد 5 ، مارس 1427، ، الصفحة 163-173
فرامرز ميرزايي؛ خليل پرويني؛ علي سليمي
المجلد 4، العدد 10 ، أكتوبر 1429، ، الصفحة 165-181
ادبي
حسين ميرزايي نيا؛ بهروز سالمي مغانلو
المجلد 13، العدد 45 ، مارس 2018، ، الصفحة 165-188
المستخلص
در نيمۀ دوم قرن بيستم، شيوۀ جديدي در داستاننويسي معاصر به وجود آمد که آميزهاي از واقعيت و خيال بود. شيوۀ ادبي نويني که به طور رسمي و براي اولين بار، نويسندگان آمريکاي جنوبي آن را با عنوان رئاليسم جادويي به جهان عرضه کردند. ازجمله نويسندگان عرب که اين شيوه را در راستاي بيان ديدگاه خود به کار بسته، ادوار خرّاط نويسندۀ مصري است. او با ...
أكثر
در نيمۀ دوم قرن بيستم، شيوۀ جديدي در داستاننويسي معاصر به وجود آمد که آميزهاي از واقعيت و خيال بود. شيوۀ ادبي نويني که به طور رسمي و براي اولين بار، نويسندگان آمريکاي جنوبي آن را با عنوان رئاليسم جادويي به جهان عرضه کردند. ازجمله نويسندگان عرب که اين شيوه را در راستاي بيان ديدگاه خود به کار بسته، ادوار خرّاط نويسندۀ مصري است. او با استفاده از خيال خلّاق خود و درهمريختگي زماني، گذشته را در زمان حال به کار ميگيرد و واقعيت بيروني را با واقعيت خيالي و دروني خود درميآميزد و مخاطب را در مقابل واقعيتي با ابعاد گسترده و فضايي شگفتانگيز قرار ميدهد. هدف اصلي اين جستار که به روش توصيفي- تحليلي نگارش شده است، تحليل عناصر داستاني (شخصيت، زمان، مکان، وصف و زبان روايي) رمان «الغجرية و يوسف المخزنجي» بر اساس شاخصههاي رئاليسم جادويي است. يافتهها حاکي از آن است که نويسنده با بهکارگيري شخصيتهاي کولي و ميراث کهن، توانستهاست ديدگاههاي خود را در خصوص واقعيت موجود و جهان هستي با زباني شعري و با استفاده از فن رئاليسم جادويي بيان کند.
ادبي
رمضان رضائي
المجلد 12، العدد 40 ، مارس 1438، ، الصفحة 167-186
المستخلص
هر کدام از منتقدان ادبي عرب از يک شيوه در نقد ادبي پيروي ميکنند. اما از اين ميان، طه حسين در کتاب حديث الاربعاء که در زمينة نقد است، شيوهاي تلفيقي در پيش گرفته و از تحليل گفتمان نيز در اين شيوه بهره برده و با توجه به شخصيت و عصر شاعر و نيز هنر شاعري به تحليل اثر ادبي پرداختهاست. اين پژوهش با هدف تبيين تلاشهاي نقدي طه حسين و تشريح ...
أكثر
هر کدام از منتقدان ادبي عرب از يک شيوه در نقد ادبي پيروي ميکنند. اما از اين ميان، طه حسين در کتاب حديث الاربعاء که در زمينة نقد است، شيوهاي تلفيقي در پيش گرفته و از تحليل گفتمان نيز در اين شيوه بهره برده و با توجه به شخصيت و عصر شاعر و نيز هنر شاعري به تحليل اثر ادبي پرداختهاست. اين پژوهش با هدف تبيين تلاشهاي نقدي طه حسين و تشريح روش نقد وي در کتاب حديث الاربعاء صورت گرفتهاست و سعي دارد با استفاده از روش تحليلي ـ توصيفي به اين هدف دست يابد. نتايج بررسيها بيانگر آن است که طه حسين در نقد خويش براي مخاطب اهميت زيادي قائل بود و براي جلب توجه وي از اسلوبهاي متعددي از قبيل اسلوب تقريري و نحوة خطاب و مخاطب خيالي استفاده کردهاست. او پيش از تحليل شعر يک شاعر به زمينههاي تاريخي و اجتماعي زمان شاعر پرداخته، سپس به جنبههاي هنري شعر توجه نمودهاست. اساس همة اينها بر محور گفتوگو است.
ادبي
صديقه زود رنج؛ ابوذر گلزار خجسته
المجلد 12، العدد 38 ، سبتمبر 1437، ، الصفحة 169-190
المستخلص
مکان يکي از عناصر تشکيلدهندة داستان است که در داستانهاي ادب پايداري، نقش مهمي پيدا کردهاست؛ چراکه يکي از گستردهترين جلوههاي ادبيات پايداري سخن از ستمهايي است که در برههاي از تاريخ بر سرزميني رفتهاست. شناخت جلوههاي پايداري و چگونگي کارکرد عنصر مکان در ارائة آنها و همچنين ارتباط و اثرگذاري آنها بر يکديگر در تحليل داستانهاي ...
أكثر
مکان يکي از عناصر تشکيلدهندة داستان است که در داستانهاي ادب پايداري، نقش مهمي پيدا کردهاست؛ چراکه يکي از گستردهترين جلوههاي ادبيات پايداري سخن از ستمهايي است که در برههاي از تاريخ بر سرزميني رفتهاست. شناخت جلوههاي پايداري و چگونگي کارکرد عنصر مکان در ارائة آنها و همچنين ارتباط و اثرگذاري آنها بر يکديگر در تحليل داستانهاي پايداري اهميت زيادي دارد.
نويسندگان رمانهاي پايداري به عنصر مکان توجه ويژهاي داشتهاند و مکان در آثار آنان نقشي برجسته و اثرگذار در حوادث و شخصيتها يافتهاست. رمان ذاکرة الجسد اثر احلام مستغانمي، نويسنده الجزايري (متولد 1953) نيز از انواع مکان بهره بردهاست. اين پژوهش ميکوشد با روش توصيفي ـ تحليلي چگونگي کارکرد انواع مکان (باز، بسته، انتقالي و دوگانه) را در ظهور مضامين پايداري ملت الجزاير در اين رمان بررسي کند. نتايج پژوهش نشان ميدهد که در ميان مکانهاي بسته، مکان بسته اجباري (زندان کديا) و در ميان مکانهاي باز، قسنطينه با اماکن مختلف، نقش مهمي در تبيين مضامين پايداري ايفا نمودهاست. مهمترين کارکرد مکان در داستان ذاکرةالجسد ارائة جلوههاي پايداري است که عبارتند از: وطندوستي، حفظ ياد و خاطرة شهدا و رهبران انقلاب الجزاير و شکنجههاي واردشده بر آنان.
المجلد 14، العدد 48 ، ديسمبر 2018، ، الصفحة 169-179
المستخلص
Contents The Representation of Culture in Arabic pedagogy books to non-Arabic languages Danesh Mohammadi, Sakineh Zarenejad....................................................... 1 Critical Study of themanifestations of Mamluke's life from the novel “Alsaerounniyama” by “Saad Makkawi” Maryam Rahmati Torkashvand........................................................................................ 23 A comparative study of the poetics in in poetries of Shafiee Kadkani and Adonis Abdolhossein Feqhhi, Safoura Fasih Ramandi................................................................ ...
أكثر
Contents The Representation of Culture in Arabic pedagogy books to non-Arabic languages Danesh Mohammadi, Sakineh Zarenejad....................................................... 1 Critical Study of themanifestations of Mamluke's life from the novel “Alsaerounniyama” by “Saad Makkawi” Maryam Rahmati Torkashvand........................................................................................ 23 A comparative study of the poetics in in poetries of Shafiee Kadkani and Adonis Abdolhossein Feqhhi, Safoura Fasih Ramandi................................................................ 43 Apostrophe, a cohesive factor in the holy Koran: A particular study of the “Ahzab surah” Abbas Eghbaly, Rohoallah Saiiadinejad, Momammad Hoseyn Fazeli...................... 59 The Study of the Elliptical Simile Theory and Its Relation to the New Theories of Metaphor Amir Saleh Masoomi, Sayyed Mohammad Reza Ibnorrasool, Mohammad Khaqani, Adel Rafiei 83 Readability of Arabic textbooks in first period of high school According to cloze test technique Maryam Jalaei, Farzaneh Barati Dehaghi...................................................................... 103 The ideological and ideological level and their semantic impact in the Sahife Sadeqiyyeh Hossein Mohammadian, Hojjatollah Fesanghari, Mahdi Khorrami......................... 123 Immigration of Ethnic and Linguistic-Cultural Issues (Case study: Immigration of war-torn Arabs to Holly Mashhad) Mostafa Mahdavi Ara....................................................................................................... 149 Abstract............................................................................................................................... 169
سجاد اسماعيلي؛ لقمان باشقره
المجلد 11، العدد 35 ، ديسمبر 1436، ، الصفحة 171-189
المستخلص
ﺑﺎ توجه به ﮔﺴﺘﺮش روزافزون اﻫﻤﻴﺖ تجاريسازي و کارآفريني رشتههاي داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ، کشف و بررسي ﺷـﺎﺧصهـﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ تجاريسازي و کارآفريني رشتههاي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰيهـﺎي راﻫﺒـﺮدي ﺿﺮوري مينمايد؛ بنابراين اين پژوهش ميکوشد عوامل تأثيرگذار بر موفقيت تجاريسازي و کارآفريني رشتة زبان و ادبيات عربي ...
أكثر
ﺑﺎ توجه به ﮔﺴﺘﺮش روزافزون اﻫﻤﻴﺖ تجاريسازي و کارآفريني رشتههاي داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ، کشف و بررسي ﺷـﺎﺧصهـﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ تجاريسازي و کارآفريني رشتههاي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰيهـﺎي راﻫﺒـﺮدي ﺿﺮوري مينمايد؛ بنابراين اين پژوهش ميکوشد عوامل تأثيرگذار بر موفقيت تجاريسازي و کارآفريني رشتة زبان و ادبيات عربي و ارتباط اين عوامل با روش تدريس استادان و سرفصلهاي درسي اين رشته را بررسي کند. روش خاص اين پژوهش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از ابزار پرسشنامه است. برخي از نتايج اين پژوهش نشان داد ناموفق بودن تجاريسازي و کارآفريني در اين رشته، ريشه در نبودِ سرفصلهاي درسي مناسب و استادان متخصص در حوزه آموزش تجاريسازي و کارآفريني دارد. در پايان پيشنهادهايي براي بهبود اوضاع تجاريسازي و کارآفريني رشته زبان و ادبيات عربي ارائه شدهاست.
عليرضا باقر؛ نورمحمد عليبور خشاب
المجلد 6، العدد 15 ، يوليو 1431، ، الصفحة 173-200
المستخلص
جمال الدين علي بن محمدبن علي بن علي بن عبد الرحمن کناني، الدمشقي، الشافعي، المعروف بابن عراق، کان مولده سنة 907ه و توفي سنة 963ه في بيروت، قد تبحر في الفقه والحديث و القراءة وکثير من العلوم منها الحساب و التوقيت ونقد الشعر ، کان خطيبا مبرزا و اماما للناس في المدينة، له تأليفات عديدة منها "تنزيه الشريعة المرفوعة عن الاخبار الشنيعة الموضوعة"ومن ...
أكثر
جمال الدين علي بن محمدبن علي بن علي بن عبد الرحمن کناني، الدمشقي، الشافعي، المعروف بابن عراق، کان مولده سنة 907ه و توفي سنة 963ه في بيروت، قد تبحر في الفقه والحديث و القراءة وکثير من العلوم منها الحساب و التوقيت ونقد الشعر ، کان خطيبا مبرزا و اماما للناس في المدينة، له تأليفات عديدة منها "تنزيه الشريعة المرفوعة عن الاخبار الشنيعة الموضوعة"ومن آثاره الذي کان غير معروف الي الآن " التذکرة الصغري " التي تحفظ في مکتبة کوبرلي باستانبول مخطوطة، قمت بتصحيح المجلد الاول و علقت عليه.
هذا التأليف القيم يحتوي علي الموضوعات الادبية، الاخلاقية ،الاجتماعية، الحکمية، الفقهية، الطبية، الزهدية، و الدعائية وتفسير بعض آيات القرآن الحکيم و الموضوعات المتفرقة من الشعر و النثر حجمه ثلاث مجلدات التي سيشيار اليها في المقالة.
في هذه المقالة، بحّثت موضوعات متنوعة، کفضيلة العلم و العقل و آداب المعاشرة ،و الحکمة و الفضائل الاخلاقية.